1. Bệnh viện Nhi đồng Thành phố đang theo dõi và điều trị cho bao nhiêu trẻ mắc đái tháo đường?

Tại Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, hiện đang theo dõi - điều trị cho khoảng bao nhiêu trẻ mắc đái tháo đường ạ? Thực tế, con số này thay đổi ra sao cho với những năm trước đây, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Hiện tại, khoa Thận - Nội tiết, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố đang quản lý trên 100 trẻ mắc đái tháo đường type 1 và type 2. Riêng đái tháo đường type 1 khoảng 60 trường hợp.

Sự thay đổi về số lượng bệnh sẽ phụ thuộc vào lượng bệnh đến khám và lượng chuyển bệnh từ các bệnh viện lân cận. Thông thường mỗi năm, riêng về đái tháo đường type 1 bệnh viện thu nhận từ 15 - 20 trường hợp mới.

2. Vì sao ngày càng nhiều trẻ mắc bệnh đái tháo đường type 1?

Vì sao ngày nay trẻ mắc bệnh đái tháo đường type 1 có sự gia tăng như vậy, thưa BS? Những yếu tố nào tác động đến tỷ lệ mắc này ạ?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Đái tháo đường type 1 không phải là bệnh mắc từ bên ngoài. Những người có yếu tố di truyền, cơ địa dễ mắc đái tháo đường khi gặp những tác động từ môi trường như nhiễm siêu vi hô hấp, bệnh nhiễm trùng,… sẽ bộc phát đái tháo đường type 1.

Thứ nhất, đái tháo đường type 1 có thể tăng giảm số lượng tùy theo mùa. Ví dụ, những mùa nhiễm siêu vi tăng thì đái tháo đường type 1 có thể bộc phát, tăng cao hơn so với những mùa khác. Thứ hai là tăng theo dân số. Dân số ngày càng đông thì tỷ lệ đái tháo đường trên dân số sẽ tăng và số lượng bệnh nhân cần chẩn đoán và điều trị cũng tăng theo.

3. Kiểm soát tốt đường huyết là yếu tố quan trọng để phòng ngừa biến chứng

Trẻ được chẩn đoán đái tháo đường type 1, những điều gì sẽ được chờ đợi ở tương lai, thưa BS?

- Nếu được điều trị tốt, sẽ kiểm soát bệnh ra sao, tuổi thọ thế nào?

- Ngược lại, nếu trẻ không được phát hiện và điều trị tốt, các biến chứng nào sẽ xảy ra, tuổi thọ của trẻ như thế nào ạ?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời:

Trẻ mắc đái tháo đường cần xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt trong kiểm soát cũng như lối sống lành mạnh, vận động thường xuyên, đồng thời phải tiêm thuốc mỗi ngày. Ba yếu tố bao gồm: thuốc insulin, chế độ ăn kèm theo chế độ vận động thường xuyên sẽ phối hợp với nhau giúp kiểm soát đường huyết.

Đầu tiên là chế độ ăn, chế độ sống sinh hoạt sẽ thay đổi so với trẻ bình thường. Thứ hai, nếu kiểm soát tốt đường huyết sẽ là yếu tố quan trọng để phòng ngừa biến chứng tổn thương mạch máu của đái tháo đường type 1 và type 2.

Đối với đái tháo đường type 1 biến chứng ở trẻ có thể trễ hơn, 5 - 10 năm sau khi mắc. Khắp nơi trong cơ thể đều có mạch máu nếu mạch máu ở những vị trí cơ quan quan trọng như não, mắt, thận, tim,… bị tổn thương sẽ rút ngắn thời gian sống, tổn thương càng nhiều biến chứng càng nhiều, cuộc sống sẽ bị hạn chế hơn.

4. Đái tháo đường type 1 xảy ra ở mọi lứa tuổi

Tại Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, trẻ bị đái tháo đường type 1 thường được chẩn đoán ở độ tuổi nào và trong những tình huống nào ạ?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Đái tháo đường type 1 có thể phát hiện ở mọi lứa tuổi, từ dưới 1 tuổi cho đến 15 tuổi. Còn đối với đái tháo đường type 2, thông thường từ 10 tuổi trở lên.

Triệu chứng thường xuyên nhất của đái tháo đường type 1 là: Thứ nhất, trẻ ăn rất nhiều so với bình thường, uống nước nhiều nhưng lại đi tiểu rất nhiều và sụt cân; Thứ hai là biến chứng toan do nhiễm ceton axit, trẻ sẽ có biểu hiện lơ mơ, hôn mê hoặc sốc, khi đó phải nhập viện cấp cứu.

5. Dấu hiệu nào cảnh báo trẻ mắc đái tháo đường type 1?

Các dấu hiệu nào cảnh báo trẻ mắc đái tháo đường type 1, thưa BS?

- Thực tế, có những trường hợp, trẻ thấy mệt nhiều, chán ăn, nhưng sau đó được chẩn đoán đái tháo đường type 1. Xin hỏi BS, dấu hiệu của đái tháo đường type 1 có thể nhầm lần với triệu chứng của bệnh lý nào khác và làm sao để phân biệt ạ?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Đái tháo đường type 1 có 2 biểu hiện chính là sụt cân và tiểu nhiều. Đồng thời, một số nhóm bệnh khác cũng có các triệu chứng này như: đái tháo nhạt (chậm lên cân, uống nhiều, nhưng không ăn nhiều), nhiễm trùng mạn tính hoặc một số bệnh ác tính khác cũng gây ra sụt cân và ăn ít.

Nếu có biểu hiện sụt cân hoặc tiểu nhiều hoặc cả 2, khi đó người bệnh nên đi khám để tìm ra nguyên nhân và có chẩn đoán phù hợp.

6. Cần làm xét nghiệm gì để chẩn đoán đái tháo đường type 1?

Để chẩn đoán đái tháo đường type 1, cần làm những xét nghiệm gì? Việc thực hiện các xét nghiệm này có phức tạp không ạ?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Để chẩn đoán đái tháo đường chỉ cần thực hiện một xét nghiệm đơn giản là đo đường huyết lúc đói. Người bệnh nhịn đói 8 tiếng sau đó làm xét nghiệm máu, nếu đường huyết trên 126mg/dl nghĩa là đã mắc đái tháo đường. Ngoài ra, còn một số chỉ số khác như HbA1c.

Để chẩn đoán phân biệt đái tháo đường type 1 hay đái tháo đường type 2 cần thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu khác.

7. Những lưu ý để có kết quả xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường type 1 chính xác

Lưu ý gì khi đi xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường type 1 để tránh bị ảnh hưởng kết quả ạ? Có cần nhịn ăn không? Nên xét nghiệm buổi nào để kết quả chính xác nhất? 

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Theo tiêu chuẩn đường huyết lúc đói (nhịn đói 8 tiếng) thì việc ngủ 1 đêm sau đó đi xét nghiệm là cách tốt nhất để giúp người bệnh không phải nhịn đói. Tuy nhiên, vẫn có thể xét nghiệm vào buổi chiều nhưng việc nhịn đói 8 tiếng sẽ khó khăn hơn.

8. Có nên tầm soát đái tháo đường cho trẻ?

Đối với trẻ có nguy cơ bị đái tháo đường thì chúng ta có cần tầm soát không và nên tầm soát ra sao thưa BS?

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Đối với đái tháo đường type 1 thông thường rất khó xác định yếu tố nguy cơ. Khi trẻ xuất hiện triệu chứng thì bệnh đã khởi phát.

Riêng đái tháo đường type 2 có thể nhận thấy qua các yếu tố như: trong gia đình có người mắc đái tháo đường type 2 hoặc trẻ có cơ địa dư cân, béo phì hoặc bệnh gai đen (cổ, nách, bẹn màu sậm đen hơn so với các vùng da khác) thường xuất hiện ở trẻ béo phì, là dấu hiệu phản ánh trẻ có nguy cơ đề kháng insulin và có khả năng phát triển thành đái tháo đường type 2 sau này.

9. Rất khó để dự phòng đái tháo đường type 1

Phòng ngừa đái tháo đường type 1 cho trẻ, liệu có khả thi, thưa BS? 

BS.CK2 Lê Thanh Bình trả lời: Rất khó để dự phòng đái tháo đường type 1. Vì cơ địa của người bệnh có bộ máy di truyền, nguy cơ dễ bộc phát bệnh, kèm theo yếu tố môi trường sống như nhóm bệnh nhiễm siêu vi, vi trùng làm kịch phát lên đái tháo đường, mà đa phần đây là các siêu vi không tiêm ngừa được.