1. Ai nên chích?

- Không có chuyện người thể trạng yếu ớt thì chích sẽ bị hành nhiều, có người to như voi cũng bị hành, có người như sên nhưng lại không bị hành.

- Không có chuyện người đang bị bệnh nền ổn định thì chích vô sẽ ảnh hưởng bệnh nền, người bệnh nền càng nên chích ngừa vì người bệnh nền mắc COVID-19 rất dễ biến chứng nặng (bệnh tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch, đặt stent, viêm gan B, viêm gan C, thiếu máu tán huyết, rối loạn tiền đình, thiếu G6PD… ổn định là chích, càng nên chích).

- Không có chuyện người lớn tuổi chích vô bị hành nhiều, ảnh hưởng sức khỏe, người càng lớn tuổi càng ít bị hành.

- Rất hiếm các loại thuốc đang sử dụng ảnh hưởng đến chích vắc xin, chích xong vẫn uống thuốc hàng ngày bình thường.

2. Ai không chích?

- Dị ứng phản ứng phản mức độ 2 (phù mặt, nôn ói đau bụng dữ dội, phải chích adrenalin) hay dị ứng với tất cả các thứ (thức ăn, thuốc…)

- Phụ nữ mang thai (nước ngoài họ cho chích nếu nguy cơ mắc bệnh cao).

- Cho con bú (nước ngoài cho phép, Việt Nam chưa cho), nước ngoài chích xong vẫn bú phà phà

- Người đang bị ung thư giai đoạn cuối, đang chứ không phải đã chữa ổn định.

- Người đang xơ gan giai đoạn cuối.

3. Ai khoan chích chờ qua cơn rồi chích?

- Trẻ dưới 18 tuổi chưa chích, bây giờ chích cho người lớn thôi

- Đang bệnh cấp tính

- Đang uống thuốc ức chế miễn dịch, nếu ngưng 14 ngày rồi thì chích

4. Trước khi chích nên làm gì?

- Hợp tác khai báo y tế, thực hiện các thủ tục, giữ trật tự, giữ khoảng cách

- Bình tĩnh, không đọc tin tức lung tung về vắc xin làm gì, chích vắc xin là cơ hội tốt không được bỏ qua tầm tay

- Không uống cà phê nhiều vì khi khám sàng lọc mạch nhanh,quá, tim đập thình thịch lại phiền

- Ngồi nghĩ thư giãn chút rồi khám sàng lọc, chứ không đi lật đật huyết áp tăng lên lại phiền

- Có một số người nguy cơ thì chích tại bệnh viện hay chích cuối buổi

5. Trong vòng 30 phút ở tại nơi chích ngừa nên làm gì?

- Giữ khoảng cách an toàn, không bàn về chuyện hành của vắc xin sau chích

- Thư giãn, nói chuyện vui cũng được

- Báo bác sĩ ngay nếu nổi mề đay, mệt tức ngực, khó thở, choáng váng, đau bụng nhiều (tình huống này rất hiếm).

6. Sau chích ngừa sẽ bị hành thế nào?

Về nhà làm gì, sẽ bị hành hay không thì tùy theo mỗi người và nhiều kiểu hành khác nhau. 6 tiếng đầu đa số phơi phới vui vẻ. 6 tiếng sau thì:

- Kiểu 1: Khỏe re, không thấy gì đặc biệt, đau chút chút nơi chích, hay suy nghĩ “ủa sao kỳ vậy ta, chắc tại…, hay là…” thì không cần quan tâm, người ta có người này người khác, nên cũng có người không bị hành là chuyện thường.

- Kiểu 2: Thường gặp nhất, rêm mình, gai gai sốt, cảm thấy oải quá, sốt nhẹ, đêm đầu sẽ khó ngủ chút, đau đầu chút chút, 24-36-48 tiếng hết, đa số nhóm này đi làm bình thường.

- Kiểu 3: sốt cao, mệt mỏi quá, sốt run cầm cập, đau nhức mình quá, uống thuốc giảm đau hạ sốt mà nó cũng giảm chậm quá. Cũng ráng gồng mình chịu đựng, cũng 24-36-48 tiếng hết, hiếm ai 72 tiếng mới hết.

- Kiểu 4: đau bụng, tiêu chảy, ói nhiều, tầng suất ra vào nhà vệ sinh tăng lên đột ngột, ăn uống không được... Trường hợp này ráng ăn từng chút một cũng sẽ ổn sau 24-48 giờ. Mệt quá thì vào bệnh viện truyền nước biển.

- Người có bị cao huyết áp hay khi đi khám sàng lọc mới biết huyết áp hơi cao thì nên đo huyết áp mỗi 4-6h trong 24h đầu sau chích.

Sau 4 ngày mà còn đau nơi chích, đau nơi nào đó trên người hoài, đau nhiều thì đi khám hay gọi điện thoại hỏi tư vấn.

7. Chích ngừa có đem virus SARS-CoV-2 vào cơ thể không? Bao lâu có kháng thể?

Chích ngừa vắc xin này không có chuyện sinh ra con virus SARS-CoV-2 trong người, đây là đồn lung tung.

Chích xong thường 14 ngày mới có tạo kháng thể, mũi 2 cách mũi 1 từ 4-12 tuần tùy loại vắc xin. Đa số mũi 2 ít hành hơn mũi 1 nhiều.

8. Chích ngừa COVID-19 rồi có cần đeo khẩu trang không?

Bây giờ tỷ lệ chích ở công đồng còn thấp lắm, chích ngừa rồi vẫn 5K nghiêm chỉnh.

BS Trương Hữu Khanh