I. Bệnh cường giáp là gì?

Cường giáp (hyperthyroidism) hay cường chức năng tuyến giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, dẫn đến sản xuất nhiều hormone hơn nhu cầu của cơ thể.

Các hormone tuyến giáp có ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và chức năng của cơ thể như ảnh hưởng đến nhịp thở, nhịp tim, cân nặng, tiêu hóa và tâm trạng. Do đó, nếu tình trạng cường giáp không được điều trị có thể gây ảnh hưởng đến tim, xương, cơ, chu kỳ kinh nguyệt và cả khả năng sinh sản. Vì vậy, bệnh cường giáp cần được phát hiện và điều trị sớm.

II. Bệnh cường giáp có những biến chứng nào?

Bạn cần đi khám nếu gặp các triệu chứng của cường giáp. Vì nếu cường giáp không được điều trị, có thể gây ra:

Nhịp tim không đều có thể dẫn đến đông máu, đột quỵ, suy tim và các vấn đề tim khác.

Bệnh mắt Basedow (nhìn đôi, nhạy cảm với ánh sáng, đau mắt), một số trường hợp có thể dẫn đến mất thị lực.

Loãng xương.

Các vấn đề về khả năng sinh sản ở phụ nữ.

Các biến chứng thai kỳ. Ví dụ: sinh non, sinh con nhẹ cân, tăng huyết áp thai kỳ, sảy thai.

Vì cường giáp ảnh hưởng đến khả năng mang thai nên phụ nữ khó mang thai cũng thường được yêu cầu kiểm tra chức năng tuyến giáp.

III. Thực phẩm tác động như thế nào đến bệnh cường giáp?

Chế độ ăn uống hàng ngày có ảnh hưởng đến các triệu chứng bệnh cường giáp. Một số loại thực phẩm giúp cải thiện tình trạng bệnh, trong khi những loại khác có thể làm các triệu chứng trở nên nặng hơn hoặc gây trở ngại cho việc dùng thuốc chữa bệnh.

Dù thực phẩm không chữa khỏi bệnh cường giáp nhưng chất dinh dưỡng, khoáng chất trong một số thực phẩm giúp kiểm soát tình trạng cơ bản của bệnh, hạn chế biến chứng xảy ra. Chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến cả việc sản xuất hormone, cách tuyến giáp hoạt động. Một số dưỡng chất dinh dưỡng có ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến giáp như:

- I-ốt là chất cơ thể sử dụng để sản xuất hormone tuyến giáp. Chế độ ăn uống quá nhiều i-ốt sẽ làm tăng sản xuất hormone tuyến giáp, gây bệnh cường giáp.

- Cường giáp khiến hệ xương khớp yếu, giòn do rối loạn chuyển hóa canxi máu, dẫn đến loãng xương. Vì vậy, bổ sung canxi, vitamin D vào chế độ ăn uống hàng ngày rất cần thiết giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn, tăng cường sức khỏe xương khớp. 

- Các loại nước uống như: trà, cà phê, nước tăng lực có chứa caffeine làm các triệu chứng của cường giáp nặng hơn.

Xem thêm: Thắc mắc thường gặp về bệnh cường giáp

IV. Những thực phẩm tốt cho người bệnh cường giáp

1. Các loại quả giàu chất chống oxy hóa

Các chất chống oxy hóa tự nhiên có trong các loại quả giúp cải thiện và tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, đồng thời hỗ trợ cân bằng hormone tuyến giáp. Người bị cường giáp nên ăn các loại quả dâu tây, việt quất, kiwi, trái cây họ cam quýt, cà chua, mâm xôi, bí đỏ, ớt chuông, vì có chứa hàm lượng cao các chất chống oxy hóa.

2. Rau họ cải

Bông cải xanh, bắp cải, súp lơ... giúp làm giảm lượng hormone do tuyến giáp sản xuất ra trong cơ thể. Do đó, người bị cường giáp nên ăn các loại rau này. Tuy nhiên, việc sử dụng rau họ cải phải vừa đủ, tránh dùng quá nhiều vì có thể dẫn đến suy giáp. Vì vậy, trong chế độ ăn nên sử dụng rau họ cải một cách hợp lý, tránh lạm dụng.

3. Vitamin D và Omega 3

Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn, phòng ngừa loãng xương. Acid béo omega-3 có tác dụng làm dịu hoạt động của tuyến giáp. Vitamin D và acid béo omega-3 có nhiều trong cá hồi, do đó đây là thức ăn mà người bệnh cường giáp nên sử dụng. Ngoài ra omega-3 có nhiều trong quả óc chó, dầu oliu hoặc dầu hạt lanh.

4. Các thực phẩm giàu kẽm

Người bị cường giáp do tuyến giáp hoạt động quá mức, dẫn đến thiếu kẽm gây ảnh hưởng đến sự phân chia tế bào, sự tăng trưởng và phân hủy carbohydrate. Vì vậy, người bị cường giáp nên bổ sung kẽm trong chế độ ăn từ các loại hạt như: hạnh nhân, hạt óc chó, hạt bí ngô hoặc hạt lanh.

5. Đạm thực vật

Do người bệnh cường giáp thường xuyên bị sụt cân, nên cần cung cấp đủ lượng protein cho cơ thể để duy trì cân nặng hợp lý. Protein từ các loại đậu hạt đã được chứng minh là an toàn và tốt cho sức khỏe, đặc biệt cho người bị cường giáp, vì vậy bệnh nhân cường giáp nên ăn các thực phẩm chế biến từ họ đậu.

6. Các sản phẩm từ sữa

Rối loạn chuyển hóa canxi máu là triệu chứng thường gặp ở những người bị cường giáp, để bù trừ lại, cơ thể sẽ lấy canxi từ xương, dẫn đến loãng xương. Để phòng ngừa vấn đề này, bệnh nhân cường giáp nên sử dụng các sản phẩm làm từ sữa như: sữa chua, sữa ít béo để bổ sung canxi.

V. Bệnh cường giáp cần kiêng thực phẩm gì?

1. Thực phẩm giàu i-ốt

Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), liều lượng i-ốt được khuyến nghị hàng ngày đối với người bệnh cường giáp khoảng 150 mcg (0,15 mg), thậm chí cần ăn ít i-ốt hơn. 

Người bệnh cần tránh các loại hải sản chứa nhiều i-ốt như: cá, rong biển, tôm, cua, sushi, tảo…

Tránh các loại thực phẩm khác có nhiều i-ốt như: sữa, bơ, phô mai, lòng đỏ trứng, muối i-ốt, một số chất tạo màu thực phẩm, thuốc có chứa i-ốt (amiodarone - Nexterone, sirô ho, thuốc nhuộm tương phản y tế, thảo dược, thực phẩm bảo vệ sức khỏe bổ sung vitamin).

2. Thực phẩm có hàm lượng đường cao

Ở người bệnh cường giáp, có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa carbohydrate và kiểm soát đường huyết trong máu. Đồng thời, sử dụng thực phẩm có nhiều đường sẽ làm tăng mức độ hồi hộp, một triệu chứng hay gặp của bệnh. Do đó, bệnh nhân cường giáp nên hạn chế sử dụng các sản phẩm chứa hàm lượng đường cao như: nước ngọt, nước trái cây, các loại kẹo, mứt, đường... 

Xem thêm: 6 loại thực phẩm người bệnh cường giáp nên cẩn trọng       

3. Thực phẩm chứa chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa

Chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa làm cho các triệu chứng của bệnh trầm trọng và hạn chế tác dụng của các loại thuốc điều trị. Chất béo bão hòa có nhiều trong các loại thịt đỏ, thức ăn chiên xào,...còn chất béo chuyển hóa được tìm thấy nhiều ở các loại bánh quy, bánh ngọt và khoai tây chiên. Đây đều là những thức ăn nên tránh khi bị cường giáp.

4. Cà phê

Cafein là một trong những chất có tác dụng kích thích tuyến giáp tiết quá nhiều hormone, làm nặng thêm tình trạng bệnh. Do đó, việc sử dụng cà phê làm người bệnh cường giáp càng tỏa nhiệt nhiều hơn, gây nóng nảy, khó chịu. Do đó, đây là thức uống mà người bị cường giáp nên kiêng.

5. Rượu bia

Sử dụng rượu bia hoặc các sản phẩm chứa cồn làm hạn chế sự hấp thu canxi, làm nặng thêm tình trạng rối loạn chuyển hóa canxi ở người cường giáp và gây biến chứng loãng xương.

6. Sữa tươi nguyên kem

Lượng chất béo trong sữa nguyên kem không được khuyến khích cho bệnh nhân cường giáp vì rất khó tiêu hóa. Trong khi khả năng tiêu hóa của bệnh nhân cường giáp lại không tốt như người bình thường, vì vậy khi sử dụng loại sữa này bệnh nhân sẽ đầy bụng, khó tiêu,..

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng