Chăm sóc toàn diện phụ nữ quanh tuổi mãn kinh - Hướng đến sức khỏe, sắc đẹp và chất lượng sống

Sáng 17/10, tại TP.HCM, buổi tập huấn chuyên đề “Quản lý toàn diện sức khỏe phụ nữ quanh tuổi mãn kinh - Vì phụ nữ tuổi trung niên khỏe mạnh và hạnh phúc” đã diễn ra trong không khí sôi nổi và giàu tính học thuật.

Mãn kinh là một giai đoạn sinh lý tự nhiên, đánh dấu bước ngoặt lớn trong đời sống người phụ nữ. Sự thay đổi nội tiết tố kéo theo hàng loạt biến đổi về thể chất, tâm lý và cảm xúc - từ rối loạn kinh nguyệt, bốc hỏa, mất ngủ, đến loãng xương, tăng cân hay rối loạn tim mạch. 

Với mục tiêu giúp phụ nữ “già đi một cách khỏe mạnh, thanh lịch và hạnh phúc”, buổi tập huấn không chỉ cập nhật kiến thức y khoa mới nhất mà còn truyền tải thông điệp nhân văn: mãn kinh không phải là dấu chấm hết, mà là dấu chấm phẩy cho một hành trình mới - nơi sức khỏe, sắc đẹp và tinh thần được nuôi dưỡng hài hòa.

Các rối loạn tiền mãn kinh - mãn kinh (PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết)

PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết mở đầu chương trình bằng cái nhìn toàn diện về những rối loạn đặc trưng trong giai đoạn tiền mãn kinh - mãn kinh. Theo bà, đây là thời kỳ suy giảm estrogen - hormone đóng vai trò trung tâm trong điều hòa hoạt động của toàn bộ cơ thể nữ giới. Hệ quả là hàng loạt rối loạn: kinh nguyệt không đều, cơn bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ, thay đổi tâm lý, rối loạn niệu - dục, đau cơ xương khớp, lão hóa da, và rối loạn chuyển hóa.

Báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của chẩn đoán phân biệt, vì nhiều triệu chứng mãn kinh có thể nhầm với bệnh lý khác: cơn bốc hỏa dễ lẫn với cường giáp, trầm cảm có thể là biểu hiện của suy giáp, hay rối loạn kinh nguyệt có thể bắt nguồn từ u xơ tử cung.

Các công cụ đánh giá hiện đại như STRAW +10, MRS, GCS, KMI, MENQOL, ASCVD được khuyến nghị nhằm lượng hóa mức độ rối loạn và hỗ trợ quyết định điều trị.

Khép lại bài trình bày, PGS Tuyết nhấn mạnh: “Mãn kinh không phải là dấu chấm hết, mà là dấu chấm phẩy cho một chương mới. Người thầy thuốc cần giúp phụ nữ bước qua giai đoạn này một cách khỏe mạnh, thanh lịch và tràn đầy năng lượng sống.”

Sàng lọc và quản lý bệnh lý tim mạch ở phụ nữ tiền mãn kinh - mãn kinh (TS.BS Bùi Thế Dũng)

TS.BS Bùi Thế Dũng mang đến góc nhìn tim mạch học với trọng tâm là nguy cơ bệnh tim mạch gia tăng ở phụ nữ mãn kinh. Khi estrogen giảm, phụ nữ dễ bị rối loạn lipid máu, đề kháng insulin, tăng huyết áp và xơ vữa mạch máu. Những thay đổi này khiến nguy cơ bệnh mạch vành, đột quỵ, suy tim EF bảo tồn và rối loạn nhịp tăng cao.

Bác sĩ Dũng lưu ý, các triệu chứng tim mạch ở phụ nữ thường không điển hình: mệt, khó thở, hồi hộp hoặc lo âu - dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với triệu chứng tiền mãn kinh. Do đó, sàng lọc chủ động là yếu tố then chốt, bao gồm ECG, siêu âm tim, chụp CT mạch vành, và đặc biệt là đánh giá điểm vôi hóa động mạch vành (CAC) - yếu tố dự báo nguy cơ biến cố tim mạch trong 10 năm tới.

Báo cáo cũng đề cập đến việc điều trị hormone thay thế (HRT) ở phụ nữ mãn kinh: có lợi trong cải thiện triệu chứng và chuyển hóa, nhưng cần thận trọng với thời điểm bắt đầu và chống chỉ định tim mạch. Trước phẫu thuật phụ khoa, bác sĩ cần đánh giá toàn diện nguy cơ tim mạch theo ESC 2022 để giảm biến chứng hậu phẫu.

Kết luận, TS Dũng nhấn mạnh: “Tiền mãn kinh là giai đoạn cửa ngõ của bệnh tim mạch ở phụ nữ. Sàng lọc sớm, can thiệp đúng lúc chính là chìa khóa kéo dài tuổi thọ và chất lượng sống.”

Can thiệp dinh dưỡng cho phụ nữ quanh tuổi mãn kinh (BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp)

BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp tiếp cận vấn đề từ khía cạnh dinh dưỡng học hiện đại, nhấn mạnh vai trò của chế độ ăn hợp lý trong phòng ngừa béo phì, rối loạn chuyển hóa, loãng xương và các bệnh không lây nhiễm. Theo bà, dinh dưỡng không hợp lý là yếu tố nguy cơ chính làm trầm trọng các rối loạn quanh mãn kinh.

Bác sĩ Diệp khuyến nghị phụ nữ duy trì BMI từ 20-22, vòng eo <80cm, và kiểm soát lipid, đường máu, huyết áp qua chế độ ăn cân đối: 15-20% protein, 20-30% lipid, 50-55% carbohydrate. Ưu tiên chất béo tốt (omega-3, PUFA), hạn chế đường tinh luyện và chất béo bão hòa. Các mô hình ăn như Địa Trung Hải (MedDiet) và DASH được chứng minh giúp giảm rối loạn chuyển hóa, cải thiện tâm trạng và triệu chứng mãn kinh.

Đặc biệt, bác sĩ Diệp nhấn mạnh tầm quan trọng của thực phẩm giàu hoạt chất sinh học như isoflavone đậu nành - hỗ trợ giảm bốc hỏa, cải thiện nội tiết tự nhiên. Sự phối hợp giữa dinh dưỡng - tập luyện - giáo dục sức khỏe giúp phụ nữ giảm mỡ, tăng cơ, kiểm soát vòng eo và sống khỏe hơn sau tuổi 45.

Bác sĩ Diệp cũng lưu ý: “Chế độ ăn đa dạng thực phẩm hiệu quả hơn kiểm soát từng chất dinh dưỡng!”

Chăm sóc da cho phụ nữ tiền mãn kinh - mãn kinh (BS.CK2 Nguyễn Thị Phan Thúy)

BS.CK2 Nguyễn Thị Phan Thúy đưa người nghe bước sang lĩnh vực da liễu - thẩm mỹ nội khoa, nơi estrogen sụt giảm thể hiện rõ nhất qua làn da: mỏng, khô, chảy xệ, rối loạn sắc tố và lão hóa sớm.

Bác sĩ Thúy khuyến nghị chăm sóc da cơ bản gồm 3 bước: làm sạch - dưỡng ẩm - chống nắng. Bên cạnh đó, các hoạt chất như retinoids, AHA, vitamin C, vitamin E, niacinamide và alpha-lipoic acid giúp kích thích collagen, chống oxy hóa và làm sáng da.

Tại Bệnh viện Da Liễu TP.HCM, nhiều thiết bị năng lượng cao như laser, sóng RF, sóng siêu âm, lăn kim RF, Ultherapy… đang được ứng dụng hiệu quả trong điều trị da lão hóa do mãn kinh. Tuy nhiên, bác sĩ Thúy cảnh báo các tai biến thẩm mỹ nội khoa (như tiêm filler) vẫn có thể xảy ra nếu thực hiện tại cơ sở không phép hoặc bởi người thiếu chuyên môn.

Thông điệp được nhấn mạnh: “Đẹp ở tuổi mãn kinh là đẹp một cách an toàn và hiểu biết. Lựa chọn đúng sản phẩm, đúng bác sĩ, đúng phương pháp là nền tảng để gìn giữ thanh xuân.”

Rối loạn giấc ngủ ở phụ nữ quanh tuổi mãn kinh (ThS.BS.CK2 Chu Thị Dung)

Báo cáo của ThS.BS.CK2 Chu Thị Dung tập trung vào một trong những vấn đề ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng sống của phụ nữ mãn kinh: rối loạn giấc ngủ. Có đến 40-60% phụ nữ giai đoạn này than phiền mất ngủ, thức giấc giữa đêm, hoặc ngủ không sâu.

Nguyên nhân bao gồm thay đổi nội tiết, rối loạn tâm lý, cơn bốc hỏa, rối loạn thở khi ngủ và thay đổi nhịp sinh học. Theo bác sĩ Dung, liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT-I) là lựa chọn đầu tay, kết hợp vệ sinh giấc ngủ, tập luyện thư giãn, thiền, và liệu pháp ánh sáng.

Trường hợp cần thiết, có thể xem xét liệu pháp hormone thay thế, hoặc thuốc chống trầm cảm, gabapentin, và nhóm thuốc mới như đối kháng thụ thể orexin kép (DORA - lemborexant) giúp cải thiện giấc ngủ an toàn.

Thông điệp quan trọng: “Giấc ngủ là thước đo sức khỏe toàn thân. Đừng xem nhẹ mất ngủ, vì đó có thể là lời cảnh báo của cơ thể trong giai đoạn chuyển mình.”

Bàn tay phụ nữ mãn kinh (TS.BS Tăng Hà Nam Anh)

Khép lại buổi tập huấn buổi sáng, TS.BS Tăng Hà Nam Anh mang đến phần trình bày giàu hình ảnh thực tế về tổn thương cơ xương khớp ở bàn tay phụ nữ mãn kinh. Khi estrogen giảm, gân và dây chằng mất đàn hồi, dễ viêm và xơ hóa, dẫn đến nhiều bệnh lý đặc trưng như ngón tay lò xo, thoái hóa khớp ngón tay, hội chứng ống cổ tay, viêm gân De Quervain và gãy đầu dưới xương quay do loãng xương.

Với phong cách gần gũi, sinh động, bác sĩ Nam Anh minh họa bằng những ca bệnh thực tế, cho thấy hậu quả của việc bỏ qua đau bàn tay kéo dài. Ông khuyến nghị phụ nữ tuổi 45 trở lên nên chú ý các dấu hiệu sớm như cứng khớp buổi sáng, đau nhói khi cầm nắm, hoặc tê rần bàn tay, đồng thời duy trì vận động nhẹ, chế độ ăn giàu canxi - vitamin D, và kiểm tra loãng xương định kỳ.