1. Đường mật và ung thư đường mật là gì?

Đường mật (ống mật) là những ống mỏng nối gan và túi mật đến ruột non. Chúng vận chuyển một chất lỏng được gọi là dịch mật. Dịch mật được tạo ra ở trong gan và túi mật, qua tuyến tụy đến ruột, giúp tiêu hóa thức ăn.

Ung thư đường mật (cholangiocarcinoma) được hình thành khi các tế bào trong đường mật bắt đầu phát triển mất kiểm soát và lấn át các tế bào lành. Đây là một dạng ung thư hiếm gặp, với khoảng 2.500 trường hợp mới được chẩn đoán tại Hoa Kỳ mỗi năm. Chủ yếu gặp ở người trên 65 tuổi.

Đây là một loại ung thư không phổ biến vì vậy thường không được mọi người chú ý. Tuy nhiên, ung thư đường mật là bệnh lý cực kỳ nguy hiểm bởi sự ác tính và tiến triển nhanh của bệnh có thể dẫn đến tử vong nhanh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

2. Ung thư đường mật có mấy loại?

Có 3 vị trí chung mà ung thư đường mật có thể phát sinh trong hệ thống dẫn lưu mật:

- Ung thư đường mật trong gan xuất phát từ các ống mật nhỏ nằm trong gan.

- Ung thư đường mật vùng rốn gan xảy ra ở các ống mật rời khỏi gan.

- Ung thư đường mật đoạn xa xảy ra ở gần nơi ống mật đổ vào ruột non.

Tỷ lệ mắc ung thư đường mật tăng theo độ tuổi. Đây là loại ung thư phát triển chậm, xâm lấn các cấu trúc bên trong, vì vậy chẩn đoán thường muộn cho đến khi các ống dẫn mật đã bị tắc nghẽn dẫn đến ngăn cản sự thoát dịch mật từ gan vào túi mật và ruột.

Hầu hết người mắc ung thư đường mật đều phát hiện ở giai đoạn muộn và điều trị khó khăn. Điều trị trong nhiều trường hợp không thể chữa khỏi mà chỉ giúp cải thiện các triệu chứng và làm chậm quá trình phát triển bệnh. Để giải quyết vấn đề ống dẫn mật bị tắc nghẽn sẽ có một vài giải pháp như đặt stent đường mật, dẫn lưu túi mật hay đường mật xuyên gan qua da...

Trong đó, dẫn lưu túi mật hay đường mật xuyên gan qua da là một  kỹ thuật giúp giảm tình trạng tắc mật cho bệnh nhân ung thư đường mật. Thực hiện bằng cách hút dịch túi mật ra khỏi cơ thể qua ống dẫn xuyên gan. Ưu điểm của phương pháp này bao gồm việc giảm đau, giảm nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng, thời gian điều trị nhanh chóng. Bên cạnh đó có những bệnh nhân phải đặt dẫn lưu này liên tục và cần  phải mang dẫn lưu  về nhà vậy nên việc chăm sóc và theo dõi dẫn lưu vô cùng quan trọng.

3. Hướng dẫn chăm sóc dẫn lưu ở bệnh nhân ung thư đường mật

Chăm sóc cho bệnh nhân sử dụng ống dẫn lưu đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả của quá trình điều trị sau khi đặt dẫn lưu. Có một số nguyên tắc cơ bản cần phải tuân thủ khi chăm sóc dẫn lưu như sau:

- Tuyệt đối đảm bảo vô trùng cho toàn bộ hệ thống dẫn lưu: Hạn chế rủi ro nhiễm trùng bằng cách giữ vô trùng cho toàn bộ hệ thống dẫn lưu.

- Đặt túi hoặc bình ống dẫn lưu ở vị trí thấp hơn: Đảm bảo rằng túi hoặc bình đựng dịch ống dẫn lưu luôn đặt ở vị trí thấp hơn vùng được dẫn lưu khoảng 50 - 60cm.

- Tránh gập làm tắc nghẽn ống dẫn lưu: Giữ ống dẫn lưu không bị gập hoặc làm tắc nghẽn để duy trì sự thông thoáng.

- Tư thế thoải mái cho bệnh nhân: Đặt bệnh nhân nằm ở tư thế thoải mái giúp dẫn lưu dịch tốt, không nằm đè lên hoặc làm căng ống dẫn lưu, nhất là trong khi ngủ.

- Theo dõi tính chất và số lượng dịch ống dẫn lưu: thường xuyên kiểm tra tính chất và lượng dịch vào ra từ ống dẫn lưu để phát hiện sớm tình trạng mất nước và vấn đề khác.

- Theo dõi lượng dịch vào và dịch ra: phát hiện sớm các tình trạng mất nước nếu có. Các dấu hiệu gợi ý tình trạng mất nước như khô môi, khô niêm mạc miệng, tăng cảm giác khát nước, mắt trũng sâu, ...

- Đảm bảo dinh dưỡng cho người bệnh: Hỗ trợ bệnh nhân duy trì cân bằng dịch bằng cách khuyến khích họ uống nhiều nước để bù lại lượng dịch đã mất, ăn chế độ nhiều đạm, vitaminc và kẽm.

- Khuyến khích vận động thường xuyên: Hướng dẫn, hỗ trợ bệnh nhân thực hiện các động tác vận động nhẹ nhàng để duy trì dòng chảy của chất lỏng ống dẫn lưu.

- Bảo đảm vết thương khô ráo, sạch sẽ: Vết thương có ống dẫn lưu phải luôn được giữ khô ráo, sạch sẽ, lau rửa và thay băng thường xuyên, khi tắm rửa hay vệ sinh cá nhân, tránh để các chất tẩy rửa tiếp xúc trực tiếp với ống dẫn lưu.

- Đảm bảo vệ sinh: Dịch từ túi dẫn lưu cần được tháo và thay mỗi ngày.

Phát hiện sớm các biến chứng theo dõi và phát hiện sớm để kịp thời điều trị, bao gồm: tắc ống, nhiễm trùng chân ống, nhiễm trùng ngược dòng vào các khoang cơ thể, bục xì miệng nối trở lại sau khi rút ống dẫn lưu,...