Biến chứng mắt ở bệnh nhân tiểu đường có thể diễn ra ngay từ giai đoạn tiền tiểu đường, khi mức đường huyết chưa cao đến ngưỡng chẩn đoán tiểu đường. Vì vậy, người bệnh tiểu đường cần lưu ý những bất thường về mắt để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, ngăn chặn nguy cơ mù lòa.

I. Vì sao bệnh tiểu đường gây biến chứng trên mắt?

Biến chứng mắt là một trong những biến chứng mạch máu nhỏ của bệnh tiểu đường. Đây là hậu quả của những tổn thương do đường huyết tăng cao kéo dài. Khi đường huyết tăng cao, các mạch máu nhỏ tại mắt dễ bị tắc nghẽn hoặc vỡ trong lòng mắt, kết hợp với sự thay đổi về lượng thủy dịch hình thành nên các vấn đề về mắt của bệnh tiểu đường.

Biến chứng tiểu đường về mắt không gây ra mù lòa ngay mà sẽ làm suy giảm thị lực một cách từ từ. Biến chứng này thường bị nhầm lẫn với tình trạng mờ mắt do tuổi tác, đặc biệt là ở những người tiểu đường cao tuổi.

II. Dấu hiệu nhận biết biến chứng về mắt của bệnh tiểu đường

Các biến chứng mắt của bệnh tiểu đường khá đa dạng với những dấu hiệu nhận biết khác nhau, nhưng phổ biến nhất vẫn là bệnh võng mạc tiểu đường. Ước tính có tới 30 - 40% người bệnh tiểu đường gặp vấn đề về võng mạc. Mặt khác tiểu đường cũng có thể gây tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, phù hoàng điểm.

1. Bệnh võng mạc tiểu đường

Bệnh võng mạc tiểu đường hay bệnh võng mạc tiểu đường là tình trạng bệnh lý với các tổn thương xảy ra ở võng mạc do tiểu đường gây nên. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mù lòa và tỷ lệ bị bệnh tăng nhanh trong những năm gần đây tại nước ta.

Ở giai đoạn sớm, hệ thống vi mạch bị tổn thương có thể phình to hoặc rò rỉ máu vào võng mạc. Giai đoạn này được gọi là bệnh lý võng mạc không tăng sinh.

Khi bệnh phát triển đến giai đoạn muộn, vi mạch bị tổn thương chết dần. Các vi mạch thay thế buộc phải sinh ra trên bề mặt võng mạc. Các vi mạch bất thường mới sinh này thường dễ tổn thương, xuất hiện sai vị trí nên có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tầm nhìn.

Dấu hiệu nhận biết: Những triệu chứng ban đầu của bệnh võng mạc tiểu đường thường không quá rõ ràng. Người bệnh có thể bị nhìn mờ, tầm nhìn xuất hiện nhiều chấm đen di động, trôi nổi như ruồi muỗi bay. Một số người thì có các dấu hiệu không điển hình như chảy nước mắt, nhức mỏi mắt.

2. Phù hoàng điểm do tiểu đường

Phù hoàng điểm là một trường hợp đặc biệt của bệnh võng mạc tiểu đường.

Nguyên nhân: Do các mạch máu tại võng mạc ở người tiểu đường bị tổn thương làm rò rỉ dịch ra ngoài, từ đó gây nên phù hoàng điểm. Đây là bệnh lý thường gặp làm suy giảm thị lực trung tâm của người tiểu đường.

Dấu hiệu nhận biết: Người bệnh có thể gặp tình trạng tầm nhìn trung tâm bị mờ như gợn sóng, không nhìn thấy màu sắc hoặc màu sắc của vật thể bị thay đổi. Tuy nhiên trong giai đoạn đầu, không phải người bệnh nào bị phù hoàng điểm cũng xuất hiện các triệu chứng này.

3. Tăng nhãn áp ở người tiểu đường

Người tiểu đường có nguy cơ bị tăng nhãn áp cao gấp đôi người bình thường.

Nguyên nhân: Do đường huyết cao gây áp lực lớn cho dây thần kinh thị giác.

Dấu hiệu nhận biết: Tầm nhìn bị hạn chế, xuất hiện các khoảng tối, nhìn mờ như có một màng che phủ trước mắt, người bệnh có thể thấy buồn nôn và nôn.

Xem thêm: Các biến chứng mạch máu lớn của bệnh tiểu đường

4. Đục thủy tinh thể

Thể thủy tinh trong mắt là bộ phận giúp nhìn rõ mọi vật. Thủy tinh thể có xu hướng mờ đục dần khi chúng ta già đi. Tuy nhiên, ở người bệnh tiểu đường, ngay cả còn trẻ, thể thủy tinh cũng có thể mờ đục. Hiện tượng này gọi là bệnh lý đục thủy tinh thể tiểu đường.

Nguyên nhân: Nồng độ đường cao trong máu làm thể thủy tinh lắng cặn

Dấu hiệu nhận biết: Mắt nhìn mờ hơn, nhìn đôi, nhìn ba; hay mỏi mắt khi tập chung nhìn vào một vật nào đó; tăng nhạy cảm với ánh sáng, hay lóa mắt; nhìn ở ngoài sáng khó hơn khi nhìn ở nơi có bóng râm.

Để phát hiện sớm các biến chứng mắt ở bệnh nhân tiểu đường, Bộ Y Tế khuyến cáo người tiểu đường nên đi khám mắt ít nhất mỗi năm 01 lần, kể cả khi không có các triệu chứng trên. Còn khi thấy xuất hiện những bất thường ở mắt, bạn nên đi khám ngay lập tức và tái khám mắt định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ.

III. Điều trị biến chứng về mắt ở người tiểu đường như thế nào?

Điều trị biến chứng về mắt của bệnh tiểu đường cần phối hợp nhiều phương pháp, bao gồm kiểm soát tốt chỉ số đường huyết, dùng thuốc và điều trị chuyên sâu.

Kiểm soát chỉ số đường huyết

Để ổn định đường huyết trong giới hạn an toàn, người bệnh cần đảm bảo: Chế độ ăn uống khoa học; tập thể dục hàng ngày; dùng thuốc tiểu đường đúng chỉ định.

Dùng thuốc điều trị

Biến chứng mắt tiểu đường có thể được điều trị bằng thuốc chống VEGF (thuốc chống tăng sinh mạch máu). Loại thuốc này có tác dụng ức chế yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu VEGF, từ đó làm giảm sự phát triển quá mức các mạch máu mới, giảm rò rỉ chất dịch tại mắt người tiểu đường.

Các phương pháp điều trị chuyên sâu

Với những trường hợp bị biến chứng mắt do tiểu đường nặng, người bệnh sẽ cần phải can thiệp sâu hơn bằng laser hoặc thay dịch kính, thủy tinh thể.

Điều trị bằng laser: Phương pháp này sẽ xử lý các vi mạch tổn thương bị rò rỉ máu. Kết quả là có thể giảm tác động tiêu cực của tiểu đường lên mắt, lấy lại thị lực đã giảm sút và ngăn ngừa nguy cơ mù lòa.

Phương pháp điều trị laser có 2 loại chính: Phương pháp laser tập trung (Focal laser), phương pháp laser tán xạ (Scatter laser)

Lấy bỏ dịch thủy kính: Lấy bỏ dịch thủy kính là phương pháp loại bỏ toàn bộ máu, dịch thừa, và các mô sẹo tích tụ tại võng mạc. Võng mạc được bảo vệ an toàn giúp người bệnh phòng tránh nguy cơ mù lòa.

Phẫu thuật thay thủy tinh thể: Đây là một phương pháp phẫu thuật trong đó bác sĩ sẽ tháo thể thủy tinh mờ đục do tiểu đường và thay thế nó bằng một thể thủy tinh nhân tạo mới.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng