Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu thực phẩm tốt cho tuyến yên là rất quan trọng cho sự phát triển toàn diện. Những thông tin dưới đây sẽ giúp bạn hiểu được tầm quan trọng của tuyến yên cũng như giải đáp thắc mắc nên ăn gì để tăng tuyến yên, giúp tăng cường sức khỏe cho tuyến nội tiết này.

1. Chức năng của tuyến yên đối với cơ thể 

Tuyến yên là một cơ quan nội tiết tuy nhỏ nhưng đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các chức năng cơ thể khác nhau. Tuyến yên nằm ở đáy não, tiết ra nhiều loại hormone ảnh hưởng đến mọi thứ, từ tăng trưởng và phát triển đến sinh sản và trao đổi chất.

Một trong những hormone quan trọng nhất do tuyến yên tiết ra là ACTH, kích thích sản xuất cortisol ở vỏ thượng thận. Cortisol là một loại hormone giúp điều chỉnh lượng đường trong máu, huyết áp và hệ thống miễn dịch.

FSH và LH cũng là những hormone quan trọng được sản xuất bởi tuyến yên, vì chúng giúp điều chỉnh chức năng sinh sản và sản xuất hormone giới tính.

GH hay hormone tăng trưởng, là một loại hormone quan trọng khác do tuyến yên tiết ra. Loại hormone này rất cần thiết để duy trì cơ, xương và các mô khỏe mạnh khác trong cơ thể, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng và phát triển trong thời thơ ấu và thanh thiếu niên.

PRL hay prolactin, là một loại hormone quan trọng khác do tuyến yên sản xuất và rất cần thiết để kích thích sản xuất sữa mẹ ở các bà mẹ đang cho con bú.

TSH hay hormone kích thích tuyến giáp, là một loại hormone quan trọng khác do tuyến yên tiết ra. Loại hormone này kích thích tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp, giúp điều hòa quá trình trao đổi chất, mức năng lượng và hoạt động của hệ thần kinh.

Oxytocin và ADH là hai hormone quan trọng khác do tuyến yên tiết ra. Oxytocin đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển dạ và trong quá trình sinh nở, cũng như thúc đẩy sự gắn bó và liên kết giữa mẹ và con. ADH, hay hormone chống bài niệu, giúp điều chỉnh cân bằng nước và điện giải trong cơ thể.

Nhìn chung, tuyến yên đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh nhiều chức năng của cơ thể và các hormone do tuyến yên tiết ra rất cần thiết để duy trì sức khỏe tốt. Hiểu được các chức năng của tuyến nội tiết này, chúng ta có thể đánh giá cao hơn về sự tương tác phức tạp giữa các hormone và hệ thống cơ thể giúp chúng ta khỏe mạnh và phát triển.

2. Suy tuyến yên là bệnh gì?

Tuyến yên nằm dưới não, nơi tổng hợp nhiều hormone quan trọng nhằm kích thích, điều hòa hoạt động của các tuyến trong cơ thể như tuyến thượng thận, tuyến giáp hay cơ quan sinh dục sản xuất hormone khác. Suy tuyến yên là tình trạng cơ quan này hoạt động yếu đi, khiến hormone tuyến yên sản xuất không đủ đáp ứng nhu cầu cần thiết của cơ thể.

Suy tuyến yên là bệnh lý khá hiếm gặp, do đó ít người biết đến căn bệnh này cũng như hiểu rõ về triệu chứng, nguyên nhân và tiến triển bệnh. Một vấn đề nữa khiến việc phát hiện sớm và điều trị suy suy tuyến yên gặp khó khăn do căn bệnh này thường tiến triển âm thầm, từ từ. Khi suy tuyến yên ở mức độ nào đó, ảnh hưởng đến các tuyến mới rõ ràng và triệu chứng lúc này mới xuất hiện nhiều.

Xem thêm: Suy tuyến yên - nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

3. Hậu quả của suy giảm hormone tuyến yên

Suy tuyến yên là tình trạng tuyến yên không sản xuất đủ hormone để hỗ trợ hoạt động bình thường của cơ thể. Hậu quả của sự thiếu hụt này có thể nghiêm trọng và ảnh hưởng đến một loạt các chức năng cơ thể.

Một trong những hậu quả đáng kể nhất của suy tuyến yên là thiếu hormone sinh dục. Điều này có thể dẫn đến vô sinh và giảm ham muốn ở cả nam và nữ. Phụ nữ cũng có thể bị chu kỳ kinh nguyệt không đều và giảm mật độ xương, trong khi nam giới có thể bị giảm khối lượng cơ và rối loạn cương dương.

Một hậu quả phổ biến khác là thiếu hormone kích thích tuyến giáp, có thể dẫn đến suy giáp. Suy giáp có thể gây tăng cân, mệt mỏi, trầm cảm và các rối loạn chuyển hóa khác.

Việc thiếu hormone vỏ thượng thận cũng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể. Loại hormone này chịu trách nhiệm kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol, giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất và phản ứng với căng thẳng. Nếu không có đủ cortisol, các cá nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, suy nhược và giảm khả năng xử lý căng thẳng.

Suy tuyến yên nếu không được điều trị kịp thời sẽ để lại hậu quả nặng nề và lâu dài. Trẻ sơ sinh và thanh thiếu niên mắc bệnh này có thể bị còi cọc và chậm dậy thì, trong khi người lớn có nguy cơ vô sinh và các biến chứng sức khỏe khác.

Điều quan trọng là nhận biết sớm các triệu chứng của suy tuyến yên và tìm sự chăm sóc y tế nếu cần thiết. Kiểm tra sức khỏe thường xuyên có thể giúp xác định tình trạng suy yếu và cho phép can thiệp sớm. Bên cạnh đó, chú ý chế độ ăn uống để có thể điều chỉnh phù hợp, kịp thời.

4. Ăn gì để tăng tuyến yên?

Để cải thiện sức khỏe của tuyến yên, một chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh có thể tác động trực tiếp đến sức khỏe của cơ quan nội tiết quan trọng này. Ăn đúng loại thực phẩm và tránh những loại có hại sẽ tạo ra sự khác biệt lớn đối với sức khỏe tổng thể và hạnh phúc của bạn.

Muốn tăng cường sức khỏe cho tuyến yên, điều quan trọng là bạn phải cung cấp cho cơ thể đầy đủ năng lượng và chất dinh dưỡng.

Các chuyên gia khuyên bạn nên tiêu thụ thực phẩm giàu protein như thịt, cá, trứng, đậu và sữa. Nhóm chất bột đường nên bao gồm ngũ cốc nguyên hạt giàu vitamin giúp chuyển hóa năng lượng. Đối với chất béo, ưu tiên chất béo không bão hòa tốt, giàu omega 3 và omega 6, cung cấp năng lượng và giúp kháng viêm. 

Ngoài ra, tăng cường ăn nhiều rau xanh và trái cây tươi có thể bổ sung cho chế độ ăn uống của bạn các vitamin và khoáng chất thiết yếu. Những thực phẩm này cũng rất giàu chất chống oxy hóa, có thể giúp ngăn ngừa lão hóa tế bào.

Để duy trì sự cân bằng nước và điện giải thích hợp trong cơ thể, điều quan trọng là phải uống đủ nước, thường là khoảng 1,5 - 2 lít mỗi ngày.

5. Thực phẩm nào cần tránh để không gây ảnh hưởng xấu đến tuyến yên?

Tuy nhiên, bạn cũng cần biết một số loại thực phẩm cần tránh để không gây ảnh hưởng xấu đến tuyến yên. Thực phẩm chế biến có chứa chất phụ gia và chất béo chuyển hóa không tốt cho cơ thể và có thể dẫn đến các bệnh mãn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe của tuyến yên và tuyến giáp. 

Nội tạng động vật như tim, gan, não và ruột chứa nhiều axit béo có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng hoạt động của tuyến giáp. Các loại đường hấp thụ nhanh có thể khiến cơ thể tăng insulin và giảm lượng hormone tuyến giáp. 

Cuối cùng, tốt nhất bạn nên tránh ăn quá nhiều trong vòng 2 - 3 giờ trước khi đi ngủ, vì điều này có thể ảnh hưởng đến lượng hormone do tuyến yên sản xuất vào ban đêm.

Xem thêm: Bệnh suy tuyến yên và những điều cần biết

6. Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh suy tuyến yên?

Bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một hoặc một số xét nghiệm dưới đây để chẩn đoán suy tuyến yên:

- Xét nghiệm nồng độ hormone: bằng xét nghiệm máu. Tùy vào triệu chứng của bạn, họ sẽ lựa chọn kiểm tra loại hormone nào.

- Xét nghiệm kích thích hormone: bác sĩ sử dụng thuốc để kích thích tuyến yên sản xuất ra hormone đang nghi ngờ bị thiếu do suy tuyến yên. Sau đó, cần xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hormone này.

- Xét nghiệm dung nạp insulin: giúp chẩn đoán sự thiếu hụt hormone tăng trưởng GH và hormone vỏ thượng thận.

- Xét nghiệm độ thẩm thấu đối với máu và nước tiểu: kiểm tra sự thiếu hụt hormone chống bài niệu bằng xét nghiệm máu và nước tiểu.

- Chụp cộng hưởng từ MRI não: tìm khối u gây suy tuyến yên.

- Chụp cắt lớp vi vinh não: cũng để tìm khối u não hoặc u tuyến yên, tuy nhiên cắt lớp vi tính ít có giá trị hơn cộng hưởng từ.

7. Những phương pháp nào dùng để điều trị suy tuyến yên?

Phương pháp điều trị sẽ được tiến hành dựa trên nguyên nhân gây ra bệnh suy tuyến yên và các hormone tuyến yên bị thiếu hụt.

Bác sĩ sẽ chỉ định liệu pháp thay thế hormone để khôi phục lại lượng hormone bị thiếu hụt trong cơ thể. Bệnh nhân mắc bệnh suy tuyến yên có thể cần phải sử dụng thuốc suốt đời. Việc sử dụng thuốc giúp ngăn ngừa các triệu chứng xảy ra lần nữa.

Ngoài ra, phẫu thuật có thể cần thiết nếu suy tuyến yên xảy ra do u tuyến yên. Một số u tuyến yên cũng cần điều trị bằng xạ trị.

8. Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh suy tuyến yên?

Bạn có thể kiểm soát tốt quá trình hồi phục của mình nếu lưu ý các chế độ sinh hoạt phù hợp sau đây:

- Uống thuốc theo liều lượng được chỉ định; không được tự ý ngưng sử dụng thuốc;

- Khám bác sĩ thường xuyên theo lịch khám để chắc chắn rằng lượng hormone của bạn bình thường;

- Gọi cho bác sĩ nếu bạn sốt, buồn nôn, nôn mửa, suy nhược cơ thể hoặc hoa mắt.

Nếu có bất kỳ thắc mắc hay đề nghị nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên viên y tế để được có giải đáp tốt nhất.

Tóm lại, chăm sóc tuyến yên là rất quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể tốt. Kết hợp một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân bằng và đủ nước, đồng thời tránh các thực phẩm có hại, có thể giúp tăng cường sức khỏe của tuyến yên. Hãy thực hiện những thay đổi đơn giản này ngay từ hôm nay, bạn có thể giảm thiểu những rủi ro sức khỏe cũng như giúp duy trì lối sống lành mạnh.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng