1. “Smog” - Sự kết hợp giữa khói bụi (smoke) và sương (fog)

Xin hỏi PGS, sương mù ở những vùng núi do khí hậu lạnh, độ ẩm cao có gì khác so với sương mù thường thấy ở các thành phố bị ô nhiễm không khí, bụi mịn tăng cao?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Ở Việt Nam chưa có những từ rõ ràng để phân biệt giữa sương mù và những sương mù do ô nhiễm không khí. Trong tiếng Anh, sương mù do độ ẩm ở các vùng núi cao gọi là “fog”, còn hiện tượng sương mù do ô nhiễm tại các thành phố lớn được gọi là “smog” - sự kết hợp của khói, bụi và sương mù.

Sương mù quyện với bụi, ẩm, khí độc chắc chắn có hại, còn sương mù đơn thuần chỉ gây ẩm và lạnh, nhưng cũng không tốt cho hệ hô hấp, cơ xương khớp và gây các bệnh lý dị ứng.

2. Độ ẩm vượt quá 60% ảnh hưởng xấu đến các bệnh lý hô hấp, hen, dị ứng và cơ xương khớp

Ở những nơi có sương mù, độ ẩm trong không khí cao, nhiệt độ thấp sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào, thưa PGS?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Khi độ ẩm ngoài trời cao, tất nhiên trong nhà cũng sẽ bị ẩm. Độ ẩm tương đối phù hợp với sức khỏe chỉ ở mức 30 - 60%. Khi độ ẩm vượt mức hoạch định sẽ làm tăng nấm mốc, vi trùng trong không gian sống, gây các bệnh lý hen, dị ứng, hô hấp.

Độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho mạt bụi nhà sinh sôi và phát triển. Chúng ta không thấy được mạt bụi nhà, nhưng chúng cư trú trong các vật dụng sinh hoạt làm từ bông, gòn, cotton,... Do đó, độ ẩm càng cao, tình trạng của bệnh nhân hen suyễn càng nặng.

Ở miền Bắc Việt Nam, mùa nồm ẩm là thời gian sàn nhà, trần nhà, quần áo đều ẩm ướt. Độ ẩm vượt quá 60% sẽ có ảnh hưởng xấu đến các bệnh lý hô hấp, hen, dị ứng và cả cơ xương khớp.

3. Nấm mốc là tác nhân gây nhiều bệnh lý đường hô hấp

Người dân sinh sống tại khu vực độ ẩm cao sẽ có những nguy cơ nào đối với sức khỏe, thưa PGS?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Nấm mốc là một tác nhân vô cùng nguy hiểm, có thể gây nhiều bệnh lý về đường hô hấp và kích phát các cơn hen suyễn.

Không chỉ người dân sinh sống tại những khu vực này mà những bệnh nhân hen suyễn đi du lịch đến Đà Lạt, thời tiết lạnh và ẩm mốc cũng có nguy cơ kích phát cơn hen của họ.

Việc duy trì độ ẩm trong mức an toàn đối với cơ thể (30 - 60%) là điều cực kỳ quan trọng cho sức khỏe của mọi người.

Mặc quần áo còn ẩm ướt, chưa khô kỹ sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào, thưa PGS?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Có thể hình dung hệ hô hấp như một quả bóng và 2 lá phổi là 2 ngón tay được đâm sâu vào quả bóng này. Lớp da bên ngoài và hệ hô hấp là một.

Da bên ngoài tiếp xúc với môi trường ẩm, lạnh thì hệ hô hấp cũng chịu tác động tương tự. Do đó, các bệnh nhân hô hấp, hen suyễn, dị ứng, xương khớp thường sợ lạnh, ẩm, phải ở trong môi trường khô ráo, ấm áp.

4. Duy trì độ ẩm thích hợp cho môi trường sống

Xin hỏi PGS, những ai dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng sương mù, độ ẩm cao, nấm mốc nhất và vì sao?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Ở những vùng núi cao, ở miền Bắc vào mùa nồm hay tại TPHCM vào mùa mưa, khi độ ẩm vượt 60%, hệ hô hấp là cơ quan đầu tiên bị ảnh hưởng. Quá lạnh, quá ẩm đều khiến khả năng bảo vệ của đường hô hấp cũng như hệ thống miễn dịch kém đi.

Nấm mốc và mạt nhà tăng lên vô cùng có hại, bệnh nhân lên cơn kịch phát về hen, về phổi tắc nghẽn mãn tính. Những bệnh nhân viêm phế quản mạn bị ho đàm nhiều hơn.

Nhìn chung, chúng ta cần giữ cho môi trường sống ấm, độ ẩm thích hợp.

5. Máy hút ẩm có tác dụng như thế nào?

Những phương pháp nào sẽ giúp người dân chủ động bảo vệ sức khỏe trong thời tiết lạnh, có sương mù, thưa PGS?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Hiện nay đã có các loại máy hút ẩm. Theo ý kiến của tôi, khi sống trong các môi trường hay vào các thời điểm độ ẩm tăng cao, nên sử dụng máy hút ẩm để làm giảm độ ẩm trong không khí, duy trì độ ẩm trong không khí ở mức 30 - 60%.

Những chiếc máy này hút ẩm từ không khí để tạo ra nước và giữ lượng nước này trong bình chứa. Bạn có thể mang đổ đi khi đầy nước hoặc nối đường ống để xả nước tự động.

Bên cạnh đó, các sinh hoạt thường ngày như lau nhà, giặt quần áo, nấu nướng, tắm rửa,... cũng góp phần tạo ra độ ẩm cao trong nhà. Các loại máy hút ẩm hiện nay không những làm khô không khí trong nhà mà còn có những bộ phận dẫn vào tủ quần áo để giảm độ ẩm.

Chúng ta cũng có thể sử dụng máy hút ẩm để làm khô giày thể thao sau khi giặt, chỉ trong vòng từ 1 giờ đồng hồ.

Nếu có điều kiện, hãy trang bị máy hút ẩm để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt khi trong gia đình có người bị hen suyễn. Đường dẫn khí của bệnh nhân hen suyễn rất dễ bị kích thích, không được liền lạc. Với các test tìm dị nguyên hoặc xét nghiệm máu để tìm các IgE đặc hiệu, bác sĩ sẽ tìm được các tác nhân khiến người bệnh lên cơn ho, khò khè, khó thở, nặng ngực.

Sau nhiều năm nghiên cứu, chúng tôi có thể kết luận rằng 80% bệnh nhân hen suyễn bị dị ứng với mạt bụi nhà. Mạt bụi nhà sinh sôi và phát triển tốt trong môi trường có độ ẩm và nhiệt độ cao. Chính vì vậy, duy trì độ ẩm thích hợp trong không gian sống là một điều cực kỳ quan trọng.

6. Làm thế nào để ngăn nấm mốc sinh sôi trong nhà?

Thưa PGS, máy hút ẩm giúp chúng ta đối phó với những nguy cơ từ độ ẩm và nấm mốc như thế nào?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Duy trì độ ẩm lành mạnh sẽ giảm được khả năng xuất hiện nấm mốc. Cần chủ động làm khô những khu vực ẩm ướt trong nhà bằng cách sử dụng máy hút ẩm có chế độ làm khô tự động.

Sau khi cào sạch các mảng nấm mốc bám trên tường, hãy dùng Javel lên khu vực đó, đồng thời giữ độ ẩm phù hợp theo khuyến nghị để ngăn nấm mốc quay lại. Ngoài nấm mốc, mạt bụi nhà và vi trùng cũng sẽ giảm đi nếu không gian sống có độ ẩm lành mạnh.

7. Chọn máy hút ẩm có màn hình hiển thị độ ẩm môi trường

Trên thị trường có rất nhiều dòng máy hút ẩm khác nhau. Từ góc độ của một chuyên gia y tế, theo PGS, để chọn được 1 chiếc máy hút ẩm phù hợp, cộng đồng cần lưu ý đến những thông số, tiêu chuẩn nào?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Đầu tiên, máy hút ẩm phải có màn hình hiển thị độ ẩm hiện tại của môi trường để người dùng có thể theo dõi và duy trì độ ẩm lý tưởng 30 - 60%.

Nước được hút từ không khí ẩm được đựng trong bình chứa hoặc tự động xả ra ngoài. Khi sử dụng, phải kiểm tra màng lọc, bộ lọc của máy định kỳ để đảm bảo vệ sinh và máy có thể hoạt động tốt.

Xin hỏi PGS, máy hút ẩm sở hữu công nghệ nào sẽ có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, nấm mốc trong nhà?

PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan trả lời: Máy hút ẩm tốt sẽ kèm theo bộ lọc với 3 màng: bộ lọc thô, HEPA và than hoạt tính. Sản phẩm có sự kết hợp này sẽ lọc được bụi mịn, nấm mốc, vi trùng, vi khuẩn lớn hơn 0,1µm.

Đồng thời màn hình của máy sẽ hiển thị thông số về chất lượng không khí trong nhà tương tự như ứng dụng AQI (Air Quality Index) trên điện thoại. Chất lượng không khí được biểu diễn bằng các màu sắc xanh, vàng, cam, đỏ để người dùng điều chỉnh màng lọc phù hợp.

Một chiếc máy có thể tích hợp tất cả tính năng nêu trên là một chiếc máy chất lượng.

Trân trọng cảm ơn PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan và LG Việt Nam đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này.