1. Sử dụng thiết bị điện tử thường xuyên

Khi nghĩ về tác hại của việc sử dụng máy tính, điện thoại cầm tay hay thiết bị kỹ số quá nhiều, đa số mọi người đều nghĩ ngay đến các căn bệnh như đau đầu do căng thẳng, cận thị hoặc mỏi mắt. Tuy nhiên, việc nhìn chăm chú màn hình điện tử trong thời gian dài cũng có thể ảnh hưởng đến nước mắt và gây ra khô mắt, hay còn gọi là khô mắt bốc hơi (Evaporative dry eye - EDE). ^[1]

Khi làm việc hay học tập tập trung, số lần chớp mắt sẽ có xu hướng giảm và ít thường xuyên hơn, dẫn đến phim nước mắt không đủ bao phủ bề mặt nhãn cầu, làm cho giác mạc trở nên khô và gây nên các triệu chứng như rát mắt, cộm xốn, hay đỏ mắt. Ngoài ra, tuyến Meibomius cũng không tiết ra lớp dầu đầy đủ khi giảm tần số chớp mắt, do vậy càng làm nước mắt càng nhanh bốc hơi hơn. Khi đó, lớp dầu không đủ dày để ngăn ngừa bốc hơi, nên nước mắt bốc hơi nhiều hơn và gia tăng nguy cơ bị khô mắt.

Bí quyết giúp bạn có thể phòng ngừa việc tập trung làm việc và quên chớp mắt là bài tập chớp mắt. Cụ thể sau mỗi 20 phút làm việc, chớp mắt liên tục trong 10 giây. Theo một nghiên cứu thì bài tập này giúp cải thiện thói quen chớp mắt cũng như giảm triệu chứng khô mắt. Bên cạnh đó, bài tập này cũng giúp bạn thư giãn cho mắt và phòng ngừa cận thị.

2. Sử dụng thuốc điều trị

Một số loại thuốc điều trị kê đơn và không kê đơn có thể trở thành nguyên nhân gây ra tình trạng giảm sản xuất chất nhờn và gia tăng mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng khô mắt. Dưới đây là một số loại thuốc mà bạn nên lưu ý phát hiện tác dụng phụ khô mắt khi sử dụng những thuốc sau: ^[2]

● Thuốc kháng histamine

● Thuốc chống trầm cảm

● Thuốc lợi tiểu

● Thuốc chẹn beta thường dùng để điều trị cao huyết áp.

● Thuốc tránh thai

Nếu bạn đang sử dụng thuốc và bị khô mắt, hãy nói chuyện với bác sĩ để có thể bổ sung nước mắt nhân tạo hỗ trợ. Trong trường hợp khô mắt nặng do tác dụng phụ của thuốc thì cần cân nhắc chọn lựa thuốc phụ hợp khi có ý kiến của bác sĩ nội khoa và bác sĩ chuyên khoa mắt.

3. Phẫu thuật khúc xạ

Phẫu thuật Lasik có thể làm tổn thương một số dây thần kinh chi phối cảm giác giác mạc và làm tổn thương hệ thống điều hòa tiết nước mắt. Khi đó, mắt có thể không nhận được tín hiệu cần được bôi trơn nên cơ thể sẽ ít tiết nước mắt hơn và dẫn đến hội chứng khô mắt. ^[3] Ngoài ra, tuy là ít xâm lấn nhưng phẫu thuật này có thể gây hiện tượng viêm trên bề mặt nhãn cầu, đây cũng là một tác nhân trong cơ chế bệnh sinh khô mắt.

Khô mắt sau Lasik có thể gây khó chịu và làm giảm mức độ thành công của ca phẫu thuật nên một số lời khuyên dành cho những ai muốn phẫu thuật Lasik, như sau:

● Sử dụng thuốc điều trị hoặc nước mắt nhân tạo để tăng tăng độ nhờn cho mắt trước khi thực hiện phẫu thuật LASIK, ngay cả khi không có bất kỳ triệu chứng khô mắt nào.

● Sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc nước mắt nhân tạo để giúp duy trì độ ẩm cho mắt và thúc đẩy quá trình hồi phục sau Lasik.

● Nếu mức độ khô mắt nghiêm trọng trước ca phẫu thuật, các bác sĩ có thể khuyến nghị thay đổi phương pháp thay vì Lasik.

4. Lão hóa

Bất kỳ độ tuổi hay giới tính nào đều có khả năng bị khô mắt, tuy nhiên, càng lớn tuổi thì nguy cơ bị khô mắt càng cao. Nguyên nhân được đưa ra như sau:^[4]

● Quá trình lão hóa ảnh hưởng nhiều đến tuyến lệ và dẫn đến một vài bệnh có thể làm giảm sản xuất nước mắt như: teo tuyến lệ, thâm nhiễm tế bào lympho,….

● Những thay đổi ở mí mắt cũng được cho là liên quan đến tuổi tác, bao gồm: bệnh viêm bờ mi mạn tính hay giảm sản xuất nước mắt đồng thời tăng thời gian tiết nước mắt, quặm mi hay lật mi do tuổi già cũng gây ảnh hưởng đến quá trình dàn trải và thanh thải phim nước mắt, từ đó cũng làm nặng hơn tình trạng khô mắt.

● Lão hóa thường đi cùng với một số bệnh lý hay gặp ở người già như bệnh tim mạch, đái tháo đường tuýp 2, tăng nhãn áp và các bệnh về mắt khác. Các loại thuốc điều trị và kiểm soát bệnh có thể gây ra các tác hại không mong muốn xảy ra trên bề mặt nhãn cầu.

● Phụ nữ ở độ tuổi mãn kinh thường mắc khô mắt nhiều hơn người bình thường do sự thay đổi nội tiết tố. Điều này còn lý giải vì sao phụ nữ ở một vài thời điểm nhất định trong kỳ kinh nguyệt, mang thai hay sử dụng thuốc tránh thai thường có cảm giác khô mắt nhiều hơn bình thường.

Lão hóa là nguyên nhân khó tránh khỏi. Tuy nhiên, việc sử dụng nước mắt nhân tạo thường xuyên để cung cấp thêm chất bôi trơn cho mắt và giảm khô mắt có thể giúp những người già thuyên giảm hoặc phòng ngừa các triệu chứng khô mắt.^[5]

5. Môi trường tác động

Hút thuốc

Kết quả nghiên cứu cho thấy, những người hút thuốc có nguy cơ bị khô mắt cao gấp đôi so với những người không hút.^[6] Khói thuốc lá có hơn 7.000 chất hóa học. Nhiều loại trong số đó có thể phá vỡ màng phim nước mắt và làm mất đi lớp màng bảo vệ đôi mắt khỏi những chất kích thích từ môi trường.

Vậy nên, hãy tránh xa môi trường khói thuốc lá và hãy bỏ thuốc và cần thận trọng ngay cả với những người hút thuốc lá thụ động.

Kính áp tròng

Một số loại kính áp tròng có thể cản trở oxy đến giác mạc và gia tăng mức độ của các triệu chứng khô mắt nếu sử dụng kính áp tròng trong thời gian dài. Ngoài ra, kính áp tròng còn có thể ảnh hưởng đến phản xạ tiết nước mắt bình thường của cơ thể, lắng đọng các chất tiết trên bề mặt nhãn cầu và một số loại dung dịch bảo quản kính còn gây ra kích ứng bề mặt nhãn cầu, từ đó làm nặng lên diễn tiến bệnh khô mắt.

Nếu bạn có cảm giác khô mắt khi sử dụng kính áp tròng thì nên được các bác sĩ chuyên khoa mắt tư vấn về chỉ định đeo kính áp tròng, cách đeo và vệ sinh kính đúng cách và các loại thuốc nhỏ mắt hỗ trợ cải thiện khô mắt.

Tiếp xúc với gió

Khí hậu hanh khô và gió lớn có thể khiến nước mắt bay hơi quá nhanh, dẫn đến khô mắt. Để bảo vệ mắt, những người thường xuyên hoạt động và lo động ngoài trời cần đeo kính râm hoặc kính bảo hộ để hạn chế khô mắt do bốc hơi.

Môi trường trong nhà

Máy lạnh, quạt trần hay hệ thống sưởi đều có thể làm giảm độ ẩm trong nhà. Điều này có thể đẩy nhanh quá trình bay hơi nước mắt và gây ra các triệu chứng khô mắt.^[7] Để cải thiện điều này, cần cung cấp độ ẩm cho những phòng điều hòa như sử dụng máy tạo độ ẩm hay một số loại điều hòa có chế độ điều chỉnh độ ẩm, không để hướng gió thổi trực tiếp vào mắt và có thể đặt một chậu nước thường xuyên trong phòng.

Chế độ ăn

Chế độ ăn ít thực phẩm chứa vitamin A có thể dẫn đến khô mắt và các chứng suy giảm thị lực khác. Điều này cần đặc biệt lưu ý ở những người mắc các bệnh lý liên quan đến hấp thụ dinh dưỡng như trẻ suy dinh dưỡng, tiêu chảy kéo dài, các bệnh lý gan mật khác hay ở trẻ nhỏ giai đoạn cần nhiều dinh dưỡng để phát triển. Vậy nên, hãy bổ sung những thực phẩm giàu vitamin A sau vào khẩu phần ăn hằng ngày:

● Trứng

● Cà rốt

● Cá

● Rau bina

● Bông cải xanh

● Ớt

Thiếu nước

Đôi khi, khô mắt là kết quả của việc không cung cấp đủ nước cho cơ thể. Thế nên, hãy bổ sung đầy đủ những thực phẩm giàu nước như bưởi, cam, dưa hấu,.., cũng như thực hiện uống theo quy tắc 8 x 8, tức là 8 ly nước, mỗi ly 8 ounce (khoảng 250mL) mỗi ngày để cải thiện tình trạng mất nước nhẹ và giảm khô mắt.

Bài viết trên đây đã liệt kê những nguyên nhân gây ra các triệu chứng khô mắt, để giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này. Hãy chăm sóc và bảo vệ đôi mắt bằng những hành động nhỏ mỗi ngày để đôi mắt luôn sáng khỏe nhé.

[1] Healthline: What Is Evaporative Dry Eye?

[2] Healthline: Chronic Dry Eye Causes and How to Treat Them

[3] AllAboutVision: Dry eyes and LASIK

[4] Ncbi: Effects of Aging in Dry Eye

[5] Healthline: Chronic Dry Eye Causes and How to Treat Them

[6] WebMd: Smoking and Dry Eye

[7] AllAboutVision: Dry eyes: Causes, symptoms and treatments