Hotline 24/7
08983-08983

BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình: Chăm sóc trẻ bị tay chân miệng như thế nào?

Mùa tựu trường đến hết những tháng cuối năm là thời điểm dịch tay chân miệng có khả năng bùng phát trên diện rộng, đặc biệt là nguy cơ lây lan trong các trường mầm non, khu dân cư có nhiều trẻ em...

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm do siêu vi trùng đường ruột Coxsackievirus và Enterovirus 71 (EV71) gây ra. Bệnh xảy ra quanh năm, tăng cao từ tháng 2 - tháng 4 và tháng 9 - tháng 12 hàng năm, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi, còn trẻ lớn ít gặp hơn. Bệnh rất nguy hiểm nếu không phát hiện sớm và có phương pháp điều trị kịp thời.

BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình

1. Chào bác sĩ, cho em hỏi bệnh tay chân miệng có mấy cấp độ và mỗi cấp độ thì điều trị khoảng mấy ngày là khỏi ạ? (Bạn đọc 09385…94)

Bệnh tay chân miệng phân chia làm 4 cấp độ bệnh:

Độ 1: Bệnh tay chân miệng trẻ em chỉ gây loét miệng, nổi hồng ban, ít tổn thương da. Đây được xem là thể nhẹ.

Độ 2: Bệnh tay chân miệng bắt đầu có biến chứng trên thần kinh và biến chứng tim mạch nhẹ. Độ 2 được phân chia thành 2 phân độ nhỏ:

- Độ 2a: Trẻ có 1 trong các dấu hiệu sau: giật mình dưới 2 lần/30 phút không ghi nhận lúc khám bệnh; sốt trên 2 ngày hoặc sốt trên 39 độ C kèm theo nôn, lừ đừ, khó ngủ, quấy khóc vô cớ.

- Độ 2b: Trẻ có dấu hiệu được phân ra nhóm 1 hoặc nhóm 2:

+ Nhóm 1: Trẻ giật mình ghi nhận lúc khám hoặc bệnh sử có giật mình ≥ 2 lần/30 phút hoặc bệnh sử có giật mình (ít < 2 lần/30 phút) kèm theo một số dấu hiệu như ngủ gà; nhịp tim nhanh > 150 lần/phút (tính khi trẻ nằm yên, không sốt); trẻ sốt cao ≥ 39 độ C không đáp ứng với thuốc hạ sốt.

+ Nhóm 2: Trẻ có một trong các biểu hiện: run chi, yếu chi hay liệt chi, run người, ngồi không vững, đi loạng choạng, nuốt sặc, thay đổi giọng nói, rung giật nhãn cầu, lác mắt.

Độ 3: Bệnh tay chân miệng trẻ em có biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp nặng như mạch nhanh  > 170 lần/phút (khi trẻ nằm yên, không sốt).

- Vã mồ hôi, lạnh toàn thân hoặc khu trú, huyết áp tăng.

- Nhịp thở nhanh, thở bất thường: có cơn ngưng thở, trẻ thở bụng, thở nông, xuất hiện rút lõm ngực, khò khè, thở rít thanh quản.

- Rối loạn tri giác (Glasgow < 10 điểm)

- Tăng trương lực cơ.

Độ 4: Bệnh tay chân miệng xuất hiện triệu chứng sốc:

- Trẻ có biểu hiện sốc (mạch = 0, huyết áp = 0...)

- Phù phổi cấp, tím tái

- Ngưng thở, thở nấc.

Tay chân miệng là bệnh do virus gây nên, do đó không có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu chỉ điều trị triệu chứng như: khi trẻ sốt cao từ 38.5 độ C trờ lên thì phải lau mát hạ nhiệt, cho trẻ uống thuốc hạ nhiệt, uống nhiều nước. Sớm đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ chuyên khoa Nhi khám và điều trị cho trẻ.

2. Bác sĩ cho em hỏi, dấu hiệu đặc trưng của bệnh tay chân miệng so với các bệnh gây sốt khác là gì ạ? Cảm ơn bác sĩ. (FB T. Tươi)

Bệnh tay chân miệng có những dấu hiệu đặc trưng khác nhau tùy vào từng giai đoạn, cụ thể như:

- Giai đoạn ủ bệnh 3 - 6 ngày.

- Giai đoạn khởi phát bắt đầu với các triệu chứng dễ nhận thấy gồm:

+ Trẻ mệt mỏi, sốt nhẹ (37.5 - 39 độ C) kèm đau họng

+ Tổn thương, đau rát ở răng và miệng

+ Chảy nước bọt nhiều

+ Biếng ăn

+ Tiêu chảy vài lần trong ngày.

Bệnh tay chân miệng với dấu hiệu đặc trưng là nổi các nốt phát ban ở tay, chân... Ảnh minh họa - Nguồn Internet

- Giai đoạn toàn phát (thường bắt đầu sau 1 - 2 ngày khởi phát bệnh), lúc này trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh như:

+ Trẻ bị phát ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông có đường kính 2 - 10mm, màu xám, hình bầu dục. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, sờ có cảm giác cộm, không đau, không ngứa.

+ Niêm mạc má, lợi và lưỡi của trẻ có các bóng nước có đường kính 2 - 3mm, dễ vỡ. Khi vỡ tạo thành các vết loét khiến trẻ đau, không ăn uống được và quấy khóc. Nếu trẻ sốt cao quá có thể mê man, co giật và rối loạn tri giác.

+ Trên mông của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xuất hiện các mụn lở, rộp da.

+ Dấu hiệu toàn thân: rối loạn tri giác, mê sảng, co giật,…

3. Em chào bác sĩ. Bác sĩ cho em hỏi trẻ bị mắc tay chân miệng thì cách điều trị và chăm sóc tại nhà như thế nào ạ? Có dấu hiệu nào thì phải đưa bé đi bệnh viện ngay ạ? Em cảm ơn! (FB T. Vu)

Hiện nay chưa có thuốc đặc trị hay vaccine phòng bệnh tay chân miệng. Do đó, điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng. Khi phát hiện có dấu hiệu nhiễm bệnh thì bố mẹ chăm sóc cho bé tại nhà như lau mát và sử dụng các loại thuốc hạ sốt, giảm đau, bù nước theo hướng dẫn của cơ sở y tế. Lưu ý, tuyệt đối không sử dụng thuốc có chứa thành phần Aspirin. Ngoài ra, nên sử dụng nước muối 0.9% để sát trùng niêm mạc cho trẻ.

Song song với việc điều trị triệu chứng thì chế độ ăn uống hằng ngày cho trẻ cần đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, bù nước kịp thời đề phòng trẻ bị mất nước, hạ đường huyết. Đối với trẻ bú mẹ cần tăng cường cho bé bú nhiều lần trong ngày. Với trẻ lớn hơn cần kiêng các loại thức ăn làm trẻ đau rát, tổn thương miệng như thức ăn nóng, đặc. Tốt nhất nên cho trẻ ăn các thức ăn loãng, nguội, dễ tiêu hóa như cháo, sữa, váng sữa,… Nếu trẻ không ăn thì không nên ép mà cho ăn các loại khác thay thế. Hoa quả, trái cây giàu vitamin, khoáng chất cũng là thực phẩm cần thiết cho trẻ khi điều trị bệnh tay chân miệng.

Ngoài ra, nên chăm sóc vệ sinh cho trẻ bằng cách:

- Rửa tay đúng cách và thường xuyên bằng xà phòng, rửa trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

- Làm sạch vết bẩn, dụng cụ đồ chơi của trẻ bằng dung dịch sát khuẩn.

- Không để trẻ tiếp xúc, ôm hôn, dùng chung đồ với người bị bệnh tay chân miệng.

- Không nên chọc vỡ bóng nước, không đắp lá cây vì sẽ gây nhiễm trùng da.

- Theo dõi diễn biến các tổn thương da và tình trạng chung của trẻ. Khi trẻ có những dấu hiệu như sốt cao, nhức đầu, nôn ói nhiều, lơ mơ, giật mình chới với, co giật, mệt nhiều cần phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được điều trị các biến chứng của bệnh.

4. Bác sĩ cho em hỏi, bé đi khám bệnh tay chân miệng có cần làm xét nghiệm gì không hay bác sĩ chỉ khám là biết được ạ? Và bệnh đã có thuốc đặc trị chưa? (Bạn đọc 090217…28)

Khi phát hiện bệnh tay chân miệng, tùy theo tình trạng bệnh của trẻ mà bác sĩ sẽ có chỉ định xét nghiệm khác nhau để có kết quả chính xác từ những ngày đầu trẻ mắc bệnh.

Bệnh này do virus gây nên chủ yếu chỉ điều trị triệu chứng, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu.

5. Chào bác sĩ, chiều nay em có đưa con đi khám thì bác sĩ chẩn đoán bé bị tay chân miệng. Bác sĩ bảo trong miệng bé bị loét nhưng theo em thấy bé cũng đang mọc răng. Hiện tại thì bé rất đau, không ăn hay bú gì được hết, chỉ khóc thôi. Xin bác sĩ giúp em nếu như bé bị tay chân miệng thì em cần phải làm gì và tránh những gì ạ? (FB Út C.)

Theo mô tả thì trẻ đã bị bệnh tay chân miệng và mọc răng cùng lúc.

Nếu trẻ bị tay chân miệng thì em phải tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ  điều trị cho con em. Ngoài ra, tránh không chọc vỡ bóng nước, không đắp lá cây vì sẽ gây nhiễm trùng da.

6. Bé nhà em đi khám bác sĩ nói bị tay chân miệng cấp độ 1. Hiện tại bé đau miệng không chịu ăn. Tay chân có nổi hột đỏ và vài hột sắp lên bóng nước. Thuốc bác sĩ chỉ cho uống thuốc dạng tráng bao tử với vitamin và thuốc hạ sốt. Dạ cho em hỏi thêm là bệnh như vậy thì bao lâu mới hết ạ? Trường hợp nặng thì xảy ra biến chứng gì ạ? (FB P. Nguyen)

Đa số các trường hợp độ 1 có thể điều trị ngoại trú và theo dõi tại cơ sở y tế. Tuy nhiên, độ 1 cần cho trẻ nhập viện khi có một trong các dấu hiệu nặng như: sốt cao > 39 độ C trên 3 ngày, nôn ói nhiều, trẻ ngủ gà.

Độ 1 là bệnh tay chân miệng thể nhẹ, có thể điều trị ngoại trú theo chỉ định của bác sĩ và theo dõi tại cơ sở y tế.

Ngoài ra, cần cung cấp dinh dưỡng đầy đủ theo tuổi, nếu trẻ còn bú cần tiếp tục cho bú sữa mẹ. Hạ sốt bằng paracetamol 10 mg/kg/lần (uống) mỗi 6 giờ. Vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Cho trẻ nghỉ ngơi hoàn toàn.

Tái khám sau mỗi 1 - 2 ngày, liên tục trong 8 - 10 ngày bệnh sẽ khỏi. Nếu không sớm điều trị sẽ gây nên biến chứng nhiểm trùng da , bại liệt hay viêm não,…

7. AloBacsi ơi, hôm nay em đi đón con, cô giáo nói trong lớp của bé có 1 bạn bị tay chân miệng. Giờ em phải chăm sóc con em như thế nào để bé không bị bệnh ạ? Mong bác sĩ trả lời sớm giúp em. Cảm ơn bác sĩ nhiều! (FB H. Đông)

Bệnh tay chân miệng do virus gây nên. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở những khu vực đông người như trường học, nhà trẻ... Hiện nay chưa có vaccine phòng bệnh, vì vậy, phải phòng ngừa bệnh kịp thời để ngăn chặn lây lan bằng các cách sau:

- Rửa tay thường xuyên với xà phòng trước khi chuẩn bị chế biến thực phẩm, cho trẻ ăn, sử dụng nhà vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ và tiếp xúc với các bọng nước.

- Sử dụng xà phòng để làm sạch các vật dụng, khử trùng bằng các chất tẩy rửa thông thường.

- Tránh ôm, hôn, dùng chung quần áo, đồ dùng cá nhân với trẻ nhiễm bệnh.

- Khi trẻ mắc bệnh, tránh cho bé tiếp xúc nơi đông người như đi nhà trẻ, trường học, bắt buộc phải cho trẻ nghỉ học trong thời gian bệnh.

- Hướng dẫn trẻ che miệng và mũi khi hắt hơi, ho.

- Theo dõi tình trạng bệnh và chăm sóc y tế kịp thời. Nếu trẻ có các biểu hiện bất thường như sốt cao, li bì, lơ mơ thì nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ chuyên khoa Nhi khám và điều trị.

8. Xin bác sĩ giúp em, con em bị tay chân miệng được 2 ngày. Trên người bé có nên dùng thuốc bôi hoặc làm gì không ạ? Mấy hột nước đó có lây khi vỡ không? Bây giờ em phải làm gì? Em xin cám ơn bác sĩ ạ! (FB Phương N.)

Theo mô tả thì em nên sớm đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ khám và điều trị cho trẻ, kéo dài thời gian gây biến chứng sẽ nguy hại đến sức khỏe trẻ. Các bọng nước đó khi vỡ ra dễ lây lan.

Bố mẹ nên dạy con cách rửa tay với xà bông sau khi vui chơi hay sau khi đi vệ sinh nhằm hình thành thói quen tốt cho bé và phòng tránh các bệnh lây nhiễm ở trẻ. Ảnh minh họa - Nguồn Internet

9. Dạ em chào bác sĩ, bé nhà em bị tay chân miệng được 1 tuần giờ hết nhưng tay chân lột da. Mong bác sĩ tư vấn giúp em là giờ nên làm gì ạ? (FB K. Huỳnh)

Cách chăm sóc trẻ bị bệnh tay chân miệng:

- Cho trẻ uống nhiều nước mát và ăn thức ăn dễ tiêu. Thức ăn cho trẻ là những loại thực phẩm mềm, mịn, mát lạnh nhằm tạo cảm giác dễ chịu như cháo nhuyễn, súp hầm kỹ, bột dinh dưỡng, sữa, sữa chua, phô mai, bánh flan, tàu hủ,…

- Tăng cường bổ sung vitamin C cho trẻ thông qua rau xanh, nước hoa quả tươi mát…

- Đối với trẻ còn đang bú mẹ, tiếp tục cho bé bú nhiều lần.

- Trong quá trình chăm sóc con, khi thấy trẻ có dấu hiệu giảm bệnh, nên dần dần tập cho trẻ quay về thói quen ăn uống theo chế độ dinh dưỡng hợp lý với từng lứa tuổi, không nên cho ăn kiêng.

- Vệ sinh miệng thường xuyên bằng nước muối sinh lý 0.9%. Tại các vị trí bị thương tổn ngoài da nên bôi các dung dịch sát khuẩn để tránh bội nhiễm, da tự bong tróc sẽ không để lại sẹo cho trẻ.

10. Bé nhà cháu hiện tại 19 tháng, ban ngày cháu chơi đùa bình thường, thân nhiệt 37 độ, chân tay không nổi bọng nước, nhưng 2-3 hôm nay khi ngủ có tình trạng giật mình lúc đầu hôm. Nghe nói không nổi bọng nước nhưng có tình trạng giật mình cũng là triệu chứng tay chân miệng. Vậy cho cháu hỏi bé cháu vẫn chơi bình thường, có triệu chứng giật mình, như vậy có nghi ngờ là tay chân miệng không ạ? Em cảm ơn! (FB K. Vy).

Khi trẻ có biểu hiện sốt trên 37.5 độ C, loét miệng, nổi hồng ban kem theo giật mình trên 2 lần trong 30 phút thì em nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ khám và điều trị kịp thời.

Hiện con em vẫn chơi bình thường nhưng ngủ hay giật mình có thể là do thiếu vitamin D và canxi. Tốt nhất em nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ chuyên khoa Nhi khám tìm ra nguyên nhân và có hướng điều trị thích hợp.

Thân mến.

AloBacsi trân trọng cảm ơn BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình đã dành thời gian giúp các bậc phụ huynh giải tỏa nỗi lo lắng về bệnh tay chân miệng để có phương án phòng bệnh và chữa trị khi con trẻ mắc phải. Hẹn gặp lại bác sĩ trong chương trình lần sau!

Đối tác AloBacsi

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ

Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

hoàn toàn MIỄN PHÍ

Khám bệnh online

X