Zona thần kinh - Đừng nhầm với mụn nước thường!

Zona thần kinh là gì?

Zona thần kinh (Herpes Zoster) là bệnh do virus Varicella zoster gây ra - loại virus cũng gây bệnh thủy đậu. Sau khi người bệnh khỏi thủy đậu, virus không biến mất hoàn toàn mà “nằm yên” trong các hạch thần kinh. Khi hệ miễn dịch suy yếu (do tuổi tác, căng thẳng, bệnh lý mạn tính, ung thư, HIV…), virus tái hoạt động và gây ra zona.

Đặc điểm của zona là phát ban một bên cơ thể, thường theo đường đi của dây thần kinh, kèm cảm giác đau rát như bỏng. Bệnh hay gặp ở người lớn tuổi nhưng không loại trừ người trẻ có sức đề kháng kém.

Dễ nhầm với mụn nước thường

Giai đoạn đầu của zona khá mơ hồ, với các triệu chứng như đau nhức, rát, ngứa, châm chích ở vùng da bị ảnh hưởng. Sau đó, da nổi mẩn đỏ, xuất hiện mụn nước nhỏ li ti, tập trung thành từng cụm, thường chạy dọc theo mạng sườn, cổ, lưng, mặt hoặc mắt.

Nhiều người chủ quan cho rằng đây là mụn nước do nóng trong người, viêm da dị ứng hoặc côn trùng cắn. Không ít trường hợp tự ý mua thuốc bôi, hoặc dùng mẹo dân gian như đắp lá, rắc phấn rôm… khiến tổn thương lan rộng, nhiễm trùng hoặc để lại sẹo xấu.

Biến chứng không thể xem nhẹ

Một trong những biến chứng phổ biến và khó chịu nhất của zona là đau sau zona (postherpetic neuralgia) - tình trạng đau thần kinh kéo dài nhiều tuần, thậm chí vài tháng sau khi tổn thương da đã lành. Cơn đau âm ỉ, bỏng rát, dai dẳng khiến người bệnh mất ngủ, suy nhược, trầm cảm.

Nếu zona xuất hiện ở vùng mặt, đặc biệt là quanh mắt, có thể gây viêm giác mạc, giảm thị lực, thậm chí mù lòa. Zona tai có thể dẫn đến mất thính lực, liệt mặt. Ở người suy giảm miễn dịch, zona còn có nguy cơ lan tỏa khắp cơ thể, đe dọa tính mạng.

Điều trị càng sớm càng tốt

Hiệu quả điều trị zona cao nhất khi khởi đầu trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện tổn thương da đầu tiên. Nếu trì hoãn, không chỉ khó kiểm soát triệu chứng mà còn tăng nguy cơ biến chứng về sau.

Phác đồ điều trị bao gồm:

- Thuốc kháng virus đường uống (acyclovir, valacyclovir, famciclovir) giúp ức chế virus, giảm thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

- Thuốc giảm đau: từ paracetamol, thuốc kháng viêm non-steroid (NSAIDs), đến thuốc giảm đau thần kinh như gabapentin hoặc pregabalin trong trường hợp đau kéo dài.

- Chăm sóc tại chỗ: giữ vùng da sạch, khô; tránh gãi hay chọc vỡ mụn nước để ngăn nhiễm trùng.

- Không tự ý dùng thuốc bôi có corticoid, trừ khi có chỉ định bác sĩ, vì có thể làm bệnh nặng hơn.

Phòng bệnh: Đừng đợi đến khi “giời leo”

Cách phòng bệnh hiệu quả nhất hiện nay là tiêm vắc xin phòng zona. Vắc xin được khuyến nghị cho người từ 50 tuổi trở lên, kể cả đã từng bị zona. Ngoài ra, những người có bệnh nền, hệ miễn dịch yếu cũng nên chủ động trao đổi với bác sĩ để được tiêm phòng đúng thời điểm.

Bên cạnh đó, giữ lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc, kiểm soát căng thẳng và các bệnh mạn tính cũng giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ tái hoạt virus.

Lời kết:
Zona thần kinh không chỉ là những mảng mụn nước trên da mà là biểu hiện của một quá trình virus tấn công hệ thần kinh. Nhận biết sớm, điều trị đúng và chủ động phòng ngừa là chìa khóa để không phải gánh chịu những hệ lụy kéo dài của căn bệnh tưởng chừng “lành tính” này. Đừng để sự nhầm lẫn với mụn nước thông thường khiến bạn trả giá bằng cơn đau suốt cả tháng trời!