Xét nghiệm nước tiểu: Có nhất thiết phải lấy nước tiểu giữa dòng?

Xét nghiệm nước tiểu là một trong những xét nghiệm đơn giản, rẻ tiền nhưng lại cung cấp rất nhiều thông tin quan trọng về sức khỏe: từ bệnh thận, nhiễm trùng đường tiết niệu, rối loạn chuyển hóa cho đến đái tháo đường. Một trong những câu hỏi phổ biến nhất là: có bắt buộc phải lấy nước tiểu giữa dòng không?

Vì sao xét nghiệm nước tiểu có thể bị sai?

Nước tiểu khi vừa được tạo ra trong thận gần như vô trùng. Nhưng trên đường đi ra ngoài, nó có thể bị “lẫn” nhiều yếu tố từ bên ngoài như:

Vi khuẩn ở da vùng sinh dục
Dịch tiết âm đạo (ở nữ)
Cặn bẩn ở đầu niệu đạo
Xà phòng, dung dịch vệ sinh nếu chưa tráng sạch

Những yếu tố này không phản ánh tình trạng thật sự của hệ tiết niệu, nhưng lại có thể làm kết quả xét nghiệm “xấu đi” một cách oan uổng, nhất là các chỉ số bạch cầu, vi khuẩn, nitrit.

Một trong những câu hỏi phổ biến khi xét nghiệm nước tiểu là: có bắt buộc phải lấy nước tiểu giữa dòng không? Và nếu sáng đã đi tiểu ở nhà rồi, đến bệnh viện mới được yêu cầu lấy mẫu thì phải làm sao?

Thế nào là lấy nước tiểu giữa dòng?

“Giữa dòng” nghĩa là:

Đi tiểu, bỏ phần nước tiểu đầu
Hứng phần nước tiểu đang chảy ở giữa vào lọ
Phần cuối có thể bỏ hoặc không cần lấy thêm

Phần đầu dòng thường cuốn theo vi khuẩn và tạp chất ở miệng niệu đạo. Lấy phần giữa giúp mẫu nước tiểu sạch hơn, đại diện chính xác hơn cho nước tiểu trong bàng quang.

Vì vậy, lấy nước tiểu giữa dòng là cách chuẩn, đặc biệt khi nghi ngờ nhiễm trùng tiểu.

Có phải lúc nào cũng cần lấy giữa dòng?

Trong thực tế, không phải mọi xét nghiệm nước tiểu đều bắt buộc tuyệt đối phải lấy giữa dòng, nhưng:

Nếu xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu để tầm soát sức khỏe → vẫn nên lấy giữa dòng
Nếu bác sĩ nghi ngờ viêm đường tiết niệu, tiểu buốt, tiểu rắt → rất nên lấy giữa dòng
Nếu xét nghiệm protein niệu, đường niệu, ceton… → lấy giữa dòng giúp kết quả đáng tin cậy hơn

Nói ngắn gọn: lấy giữa dòng không bao giờ thừa, chỉ có lợi chứ không hại.

Sáng đã đi tiểu rồi, đến bệnh viện lấy mẫu có cần giữa dòng không?

Đây là tình huống rất hay gặp và cũng khiến nhiều người lo lắng không cần thiết.

Câu trả lời là: VẪN LẤY GIỮA DÒNG NHƯ THƯỜNG.

Không bắt buộc phải là nước tiểu đầu tiên trong ngày
Không cần nhịn tiểu quá lâu gây khó chịu
Chỉ cần có nước tiểu và lấy đúng cách

Tất nhiên, nếu có thể lấy nước tiểu buổi sáng sớm (chưa đi tiểu lần nào) thì mẫu sẽ đậm đặc hơn, thuận lợi cho việc phát hiện bất thường. Nhưng nếu đã lỡ đi tiểu rồi thì không sao cả, kết quả vẫn có giá trị.

Những lưu ý quan trọng để xét nghiệm nước tiểu chính xác

Để tránh “oan uổng” cho thận và bàng quang của mình, bạn nên nhớ vài điều sau:

Vệ sinh vùng sinh dục bằng nước sạch, lau khô trước khi lấy mẫu
Không dùng dung dịch sát khuẩn mạnh trước khi lấy nước tiểu
Dùng lọ vô trùng do bệnh viện cung cấp, không dùng chai lọ ở nhà
Không để mẫu nước tiểu quá lâu (tốt nhất xét nghiệm trong vòng 1 giờ)
Tránh lấy mẫu khi đang hành kinh (nếu có thể)

Khi nào kết quả xét nghiệm nước tiểu cần được kiểm tra lại?

Bác sĩ có thể yêu cầu làm lại nếu:

Kết quả nghi nhiễm trùng nhưng người bệnh hoàn toàn không có triệu chứng
Mẫu có quá nhiều tế bào biểu mô (dấu hiệu mẫu bị nhiễm bẩn)
Kết quả không phù hợp với lâm sàng

Lúc này, việc lấy lại mẫu đúng cách, đặc biệt là giữa dòng, rất quan trọng để tránh dùng kháng sinh không cần thiết.

Đừng xem nhẹ một xét nghiệm “nhỏ”

Xét nghiệm nước tiểu tưởng chừng đơn giản nhưng lại phản ánh nhiều vấn đề sức khỏe âm thầm. Chỉ cần một chút cẩn thận khi lấy mẫu, bạn đã giúp bác sĩ đọc đúng tín hiệu cơ thể, tránh chẩn đoán nhầm và điều trị sai.

Và nhớ rằng: đã lỡ đi tiểu ở nhà thì tới bệnh viện vẫn lấy nước tiểu giữa dòng như hướng dẫn là được.