1. Tỷ lệ trẻ em mắc bệnh và nhập viện do các bệnh lý về đường hô hấp, tiêu hóa có sự thay đổi ra sao?

Thời tiết giao mùa, thực tế tại các bệnh viện nhi ở Hà Nội hiện nay, tỷ lệ trẻ mắc bệnh và nhập viện vì các bệnh lý đường hô hấp, tiêu hóa có sự thay đổi ra sao? Vì sao khi đổi mùa lại ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tiêu hóa khiến trẻ dễ mắc bệnh như vậy ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Theo diễn biến thời tiết của nhiều năm, vào thời điểm giao mùa, tỷ lệ trẻ em mắc các bệnh lý về đường hô hấp gia tăng một cách rất rõ rệt. Điều này, làm cho một số bệnh viện rơi vào tình trạng quá tải khi tiếp nhận rất nhiều trường hợp trẻ nhỏ ho và sốt.

Ngoài các bệnh lý về hô hấp, vào thời điểm giao mùa, nhiều trẻ còn mắc phải bệnh lý về đường tiêu hoá được gọi là tiêu chảy mùa đông. Nguyên nhân chủ yếu của bệnh lý này là do Rotavirus. Mặc dù hiện nay vacxin tiêm chủng phòng ngừa Rotavirus có độ phủ rộng cho trẻ em trên toàn quốc, nhưng các ca trẻ tiêu chảy mùa đông do nhiễm Rotavirus vẫn còn nhiều trong giai đoạn giao mùa.

Chính vì vậy, vào thời điểm giao mùa, nhóm các bệnh nhiễm trùng ở đường hô hấp và nhóm các bệnh lý về tiêu hóa, đặc biệt là tiêu chảy mùa đông là hai bệnh lý thường gặp nhất ở trẻ nhỏ.

Thời gian gần đây, thời tiết thay đổi rất đột ngột và thất thường. Dao động nhiệt độ trong ngày rất lớn khiến cho cơ thể của trẻ dễ mệt mỏi, hệ miễn dịch suy yếu, điều này rất thuận lợi cho các loại virus dễ tấn công và xâm nhập vào cơ thể trẻ.

Nhiệt độ thay đổi thay đổi liên tục trong thời điểm giao mùa khiến cho virus và vi khuẩn phát triển liên tục trong không khí, bám vào các vật dụng hàng ngày xung quanh trẻ (đồ chơi, mặt bàn, mặt ghế,…). Điều này chính là nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc phải các bệnh về hô hấp và tiêu hóa trong giai đoạn này, đặc biệt ở những trẻ đi nhà trẻ, mẫu giáo và đi học trong môi trường.

2. Thời điểm giao mùa, những vấn đề thường gặp về đường hô hấp là gì?

BS có thể chia sẻ kỹ hơn về một số những vấn đề về đường hô hấp thường gặp ở trẻ vào thời điểm giao mùa hiện nay không ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Các bệnh lý về đường hô hấp được chia thành 2 loại. Đầu tiên là bệnh đường hô hấp nhiễm trùng, do các loại vi sinh vật (vi khuẩn, virus hoặc ký sinh vật) tác động trên cơ thể. Loại thứ hai là các bệnh về dị ứng miễn dịch (bệnh hen, viêm mũi dị ứng,…). Đối với bệnh về đường tiêu hóa, chủ yếu vẫn là do nhiễm trùng.

3. Tại sao khi sử dụng kháng sinh trẻ lại gặp tình trạng rối loạn tiêu hóa?

Khi trẻ mắc các bệnh về đường hô hấp, thường sẽ phải sử dụng kháng sinh, nhưng khi dùng trẻ lại gặp tình trạng rối loạn tiêu hóa. Vậy BS có thể giải thích tại sao sử dụng kháng sinh lại gây ra rối loạn tiêu hóa ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Trong các bệnh lý về đường hô hấp, đa phần không cần phải sử dụng kháng sinh do có virus, nhưng trong một số trường hợp phải dùng kháng sinh, bệnh xuất phát từ nguyên nhân nhiễm vi khuẩn. Ví dụ trường hợp trẻ bị viêm phổi, viêm amedam, viêm tai và viêm xoang, ở những bệnh lý này bắt buộc phải sử dụng kháng sinh.

Việc sử dụng kháng sinh có lợi là tiêu diệt được các loại vi khuẩn ở đường hô hấp để lành bệnh. Tuy nhiên kháng sinh không chỉ có tác dụng lên đường hô hấp, khi uống hoặc tiêm kháng sinh sẽ thấm vào cả cơ thể, trong đó có đường tiêu hóa, là đường đầu tiên.

Trong đường tiêu hóa có hệ vi sinh đường ruột, hiện nay  khoa học đề cập rất nhiều đến các vai trò của hệ vi sinh đường ruột, nếu chúng ta cân bằng được giữa các vi sinh có lợi và các vi sinh có hại, đặc biệt là các loại vi khuẩn có lợi, phải chiếm nhiều hơn và lấn áp các loại vi khuẩn có hại.

Khi đưa kháng sinh vào cơ thể, những loại vi khuẩn có lợi sẽ chết, khi đó những loại vi khuẩn có hại sẽ phát triển và gây mất cân bằng hệ lợi khuẩn trong đường ruột, làm cho hệ tiêu hoá yếu đi, giảm hấp thu dinh dưỡng.

Nếu sự mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột xảy ra sẽ dẫn đến hệ luỵ trục não ruột (mối tương tác giữa não bộ và đường ruột). Chính vì vậy các chuyên gia cho rằng kháng sinh không chỉ gây mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, còn ảnh hưởng đến những bệnh lý liên quan đến não và thần kinh.

Ví dụ gần đây có rất nhiều trường hợp gặp phải tình trạng rối loạn chức năng của hệ tiêu hóa hoặc hội chứng ruột kích thích, đây điều là những tình trạng bệnh lý có liên quan đến não.

4. Ở trẻ đang mắc bệnh lý hô hấp phải sử dụng kháng sinh để điều trị, phụ huynh cần làm gì khi trẻ có biểu hiện rối loạn tiêu hóa?

Phụ huynh cần làm gì khi trẻ có các biểu hiện của rối loạn tiêu hóa, thưa BS? Đặc biệt là trên những trẻ đang mắc bệnh lý hô hấp, đang sử dụng kháng sinh để điều trị?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Hiện nay, biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở những trẻ bệnh hô hấp khi sử dụng kháng sinh được phát hiện và các nhà sản xuất đã điều chế được rất nhiều hệ vi sinh có lợi trong một sản phẩm, được gọi chung là Probiotics (nhóm các vi khuẩn và nấm men có lợi ở đường tiêu hóa).

Khi bổ sung Probiotics vào cơ thể sẽ làm cho nhóm lợi khuẩn trong đường ruột tăng lên và chống lại được tình trạng mất cân bằng, việc ảnh hưởng của thuốc kháng sinh lên hệ vi sinh vật cũng sẽ được cải thiện.

5. Những bệnh lý tiêu hóa thường gặp ở trẻ sơ sinh là gì?

Thưa BS, còn đối với đối tượng nhạy cảm hơn như trẻ sơ sinh thì các bệnh lý tiêu hóa thường gặp là gì ạ? Với những biểu hiện nào của trẻ sơ sinh thì bố mẹ có thể tự xử lý tại nhà? Những trường hợp nào cần thiết đưa trẻ đến bệnh viện để xử lý ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Ở trẻ sơ sinh cũng có tất cả những bệnh lý về đường tiêu hóa như tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, chướng bụng, nôn mữa giống như ở trẻ lớn. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh có một bệnh lý đặc biệt được gọi là Colic hay dân gian thường gọi là khóc dạ đề. Trẻ sơ sinh khóc dạ đề sẽ khóc rất nhiều vào một thời điểm nhất định (khoảng nửa tiếng), khóc không thể dỗ được, tình trạng này thường kéo dài từ 2-3 tháng.

Đặc điểm của khóc dạ đề là trẻ sẽ khóc thường vào một giờ nhất định, ví dụ có những trẻ sẽ khóc vào chiều tối và có những trẻ sẽ khóc vào buổi sáng. Ngày xưa khi thấy trẻ gặp tình trạng khóc dạ đề, ông bà trong gia đình sẽ cho rằng con cháu mình bị ma hù và dùng phương pháp dân gian đốt vía để điều trị. Một vài trường hợp ngẫu nhiên trẻ sẽ hết, tuy nhiên phương pháp điều trị dân gian này chưa được khoa học chứng minh hiệu quả trong quá trình điều trị.

Tình trạng khóc dạ đề gần như không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên nếu nhầm lẫn với các bệnh lý cần cấp cứu, ví dụ như tắt ruột sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Để phân biệt khóc dạ đề với các bệnh lý khác, thường nếu nghi ngờ phụ huynh nên đưa trẻ đến bác sĩ khám ban đầu. Khi thăm khám, các bác sĩ sẽ xác định được trẻ có mắc bệnh gì khác ngoài khóc dạ đề để phụ huynh có thể an tâm hơn khi trẻ tiếp tục khóc về sau.

6. Nhiệm vụ của men vi sinh trong điều trị rối loạn tiêu hóa cho trẻ là gì?

Men vi sinh là một trong những giải pháp thường được đề cập đến nhất khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa. Xin nhờ BS chia sẻ thêm:

- Nhiệm vụ của men vi sinh khi trẻ bị rối loạn tiêu hóa là gì?

- Và còn đối với đường hô hấp, men vi sinh mang lại lợi điểm ra sao ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Sau khi phát hiện được hệ vi sinh trong đường ruột của con người, tất cả các công ty dược có thể điều chế được các loại sản phẩm men vi sinh có chứa các loại vi khuẩn hoặc nấm men có lợi cho cơ thể.

Tuy nhiên, các chuyên gia định nghĩa, các loại men vi sinh dù được điều chế ở dạng nào thì khi đưa vào cơ thể phải được ít nhất 2 yếu tố. Yếu tố đầu tiên là phải đủ liều lượng các chủng lợi khuẩn. Yếu tố thứ hai là không gây hại cho cơ thể của trẻ khi dùng. Một sản phẩm men vi sinh đạt tiêu chuẩn để đưa vào sử dụng phải đảm bảo được hai yếu tố này.

Nhiệm vụ chính của men vi sinh là cân bằng các loại vi khuẩn trong đường ruột. Khi cung cấp đủ các loại vi khuẩn có lợi sẽ làm lấn ác các loại vi khuẩn gây vi khuẩn gây hại trong hệ tiêu hóa của trẻ. Đây được xem là một cuộc cạnh tranh tự nhiên, khiến cho đường ruột của trẻ khỏe, hệ miễn dịch theo đó cũng khỏe mạnh hơn (60% hệ miễn của cơ thể dùng chống các tác nhân gây hại từ bên ngoài). Chính vì vậy việc bổ sung các hệ vi khuẩn có lợi hoặc Probiotics rất tốt cho cơ thể của trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh.

7. Những tiêu chí nào phụ huynh cần nắm trong việc lựa chọn men vi sinh cho trẻ?

Thưa BS, hiện nay những loại lợi khuẩn nào được công nhận mang lại lợi ích trong việc cải thiện rối loạn tiêu hóa cũng như hệ hô hấp ạ? Những tiêu chí cần nắm khi lựa chọn men vi sinh cho trẻ là gì, thưa BS?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Hiện nay, lợi khuẩn được chia thành 2 loại, một loại xuất phát từ vi khuẩn, loại thứ hai từ nấm men. Mỗi một lợi lợi khuẩn đều có tác dụng chung là giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tăng cường hệ miễn dịch và phòng chống được các bệnh lý về đường tiêu hóa. Đôi khi những loại khuẩn này còn có thể phòng ngừa được một số bệnh lý khác.

Tiêu chuẩn khi lựa chọn loại men vi sinh cho trẻ, đầu tiên là sản phẩm phải được nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng trên nhóm đối tượng trẻ nhỏ. Phụ huynh có thể tra và tìm hiểu về những thông tin nghiên cứu, thử nghiệm về sản phẩm mình lựa chọn. Thứ hai là lựa chọn sản phẩm men vi sinh ở những ty dược phẩm sinh học tốt, uy tín và có thương hiệu.

8. Sự phối hợp giữa lợi khuẩn dạng nấm men Saccharomyces Boulardii và Simethicone mang lại lợi ích như thế nào?

Hiện nay, trên thị trường ưa chuộng hơn cả là lợi khuẩn dạng nấm men Saccharomyces Boulardii kết hợp cùng Simethicone. Xin hỏi BS, Simethicone có công dụng như thế nào ạ? Sự phối hợp này sẽ mang lại lợi ích hiệp đồng ra sao ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng trả lời: Simethicone là một dưỡng chất quen thuộc có từ lâu, có công dụng chống đầu hơi, chướng bụng, nôn mửa cơ năng ở trẻ nhỏ. Là một loại thuốc an toàn cả về liều lượng và chỉ định.

Về men vi sinh, đặc biệt Saccharomyces Boulardii, đây là một loại nấm men có rất nhiều những thử nghiệm lâm sàng, là một lợi thế và ưu điểm vượt trội so với các loại men vi sinh khác. Chính vì vậy tính hiệu quả của Saccharomyces Boulardii được xác định rất rõ ràng và mang tính an toàn cao.

>>> Phần 2: Men vi sinh cho trẻ sơ sinh và những lưu ý khi sử dụng

Trân trọng cảm ơn PGS.TS.BS Nguyễn Tiến Dũng và nhãn hàng Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Comil đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này!