Uốn ván: nhận biết, xử trí và phòng ngừa

Uốn ván là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính nguy hiểm, có thể gây co cứng toàn thân và tử vong nếu không được xử trí kịp thời. Bộ Y tế khuyến cáo người dân chủ động tiêm phòng, sát trùng và chăm sóc vết thương đúng quy trình để phòng tránh nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt trong bối cảnh lao động nặng, dọn dẹp sau mưa lũ hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.

Theo Cục Phòng chống bệnh, Bộ Y tế, uốn ván là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra, đặc trưng bởi tình trạng cứng hàm, cứng gáy, co cứng lưng - bụng và tứ chi. Khi bị kích thích, các cơn co cứng tăng mạnh gây đau dữ dội. Trực khuẩn uốn ván tồn tại nhiều trong đất, bụi, phân người và súc vật (đặc biệt là ngựa, trâu, bò), có thể xâm nhập vào mọi loại vết thương. Thời gian ủ bệnh thường 3-21 ngày, trung bình 10 ngày; vết thương càng bẩn, bệnh tiến triển càng nhanh và nặng.

Bệnh chủ yếu lây truyền khi nha bào uốn ván xâm nhập qua các vết thương sâu bị nhiễm bẩn, vết rách, bỏng, dập nát hoặc qua tiêm chích không vô khuẩn. Uốn ván sơ sinh cũng có thể xảy ra nếu cắt rốn bằng dụng cụ bẩn hoặc chăm sóc rốn không đúng cách sau sinh.

Biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất là tiêm phòng đầy đủ, bao gồm vắc xin uốn ván theo lịch hoặc tiêm huyết thanh ngay sau khi bị thương. Khi có chấn thương, người bệnh cần được sát trùng vết thương ngay, không băng kín và đến cơ sở y tế để được xử lý đúng quy trình, bao gồm cắt lọc mô dập nát, loại bỏ dị vật, rửa oxy già và tiêm phòng nếu cần.

Trong sinh hoạt và lao động, đặc biệt ở các khu vực nông nghiệp hoặc công trường, người dân nên sử dụng bảo hộ như găng tay, ủng, đồng thời chuẩn bị sẵn xà phòng và dung dịch sát khuẩn để sơ cứu khi bị thương. Môi trường sống và nơi làm việc cần được giữ vệ sinh sạch sẽ nhằm giảm nguy cơ phơi nhiễm.

Trong lĩnh vực y tế, yêu cầu vô khuẩn phải được tuân thủ nghiêm ngặt để phòng uốn ván rốn sơ sinh và uốn ván sản khoa, bao gồm khử trùng dụng cụ sinh, dụng cụ thủ thuật và quy trình chăm sóc sau sinh.

Chuyên gia khuyến cáo, tiêm phòng đầy đủ và xử lý vết thương đúng cách là những biện pháp then chốt giúp phòng ngừa uốn ván, hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng nặng và tử vong.