I. Tổng quan về tiểu đêm

Tiểu đêm là một thuật ngữ y khoa dùng để chỉ tình trạng một người phải thức giấc nhiều lần để đi tiểu vào ban đêm.

Hầu hết mọi người thường thức dậy không quá 1 lần trong đêm để đi tiểu. Trong thời gian ngủ, cơ thể tạo ra ít nước tiểu hơn, nhằm đảm bảo chất lượng giấc ngủ. Nhưng nếu phải thức giấc từ 2 lần trở lên để đi tiểu, có thể bạn đã bị tiểu đêm.

Tiểu đêm đơn thuần hoặc phối hợp với các triệu chứng khác của đường tiểu dưới như: tiểu nhiều lần ban ngày, tiểu gấp, tiểu khó, tiểu ngắt quãng, tiểu rỉ cuối dòng… Tiểu đêm làm xáo trộn chu kỳ giấc ngủ, gây thiếu ngủ, mệt mỏi, giảm tập trung, thay đổi tâm trạng, ảnh hưởng đến chất lượng sống… 

Tình trạng mất ngủ do tiểu đêm nhiều lần cũng là một trong những yếu tố làm cho các bệnh mạn tính như tim mạch, huyết áp, đái tháo đường khó kiểm soát, tăng nguy cơ đột quỵ và té ngã, nhất là ở người cao tuổi.

Tiểu đêm có thể do nhiều nguyên nhân, cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh tiềm ẩn khác. Tiểu đêm nhiều lần là vấn đề sức khỏe cần phải được thăm khám và điều trị phù hợp.

II. Tiểu đêm nhiều lần do bệnh gì?

Trong các nghiên cứu gần đây, tỉ lệ mắc tiểu đêm ở Việt Nam đã lên tới hơn 50% ở nhóm đối tượng từ 50 tuổi trở lên. Điều này cho thấy, bệnh lý tiểu đêm đang trở nên phổ biến và thường gặp nhất ở đối tượng người cao tuổi”.Tuy nhiên cũng có xuất hiện ở mọi độ tuổi 

Thông thường khi ngủ cơ thể chúng ta sẽ giảm sản xuất nước tiểu, điều này cho phép chúng ta có thể ngủ từ 6-8 tiếng mà không cần phải thức dậy. Vì vậy, 1 đêm phải dậy tới 4-5 lần để đi tiểu – Đây là nỗi ám ảnh của những người mắc tiểu đêm. Nếu không chữa trị kịp thời, lâu dài sẽ gây mất ngủ, suy nhược cơ thể, thậm chí là tai biến. Có rất nhiều nguyên nhân gây tiểu đêm như :

1. Thói quen, sinh hoạt

a. Thói quen dùng nhiều chất kích thích

Các chất kích thích như cồn (rượu bia) hoặc caffeine đều có tính lợi tiểu, thúc đẩy quá trình sản xuất nước tiểu trong cơ thể. Chính vì thế, nếu như bạn có thói quen uống nhiều loại nước có chứa các loại chất kích thích này thì sẽ dễ có nguy cơ đi tiểu đêm nhiều lần.

Ngoài ra, nếu bạn uống quá nhiều bất kể loại chất lỏng nào vào buổi tối đi chăng nữa cũng đều gây ra tiểu đêm nhiều.

Ngoài ra, ăn mặn cũng là nguyên nhân khiến bạn tiểu nhiều về đêm mà ít người ngờ tới.

Bạn nên hạn chế uống nước cũng như tiêu thụ cồn hoặc caffein 2 - 4 tiếng trước khi ngủ, ăn nhạt để tránh tiểu nhiều trong đêm.

b. Mất cân bằng thể dịch

Đây là tình trạng lượng nước trong cơ thể tăng nhanh vượt mức 40ml trên mỗi kg trong 24 giờ.

Mất cân bằng thể dịch do nhiều nguyên nhân như suy thận, đái tháo đường, suy tĩnh mạch, suy tim…

Một số trường hợp mất cân bằng thể dịch có thể do các nguyên nhân đơn giản như uống quá nhiều nước, rượu bia.

c. Đa niệu về đêm

Tình trạng tiểu đêm mất ngủ được xác định khi số lượng nước tiểu ban đêm nhiều hơn 35% tổng lượng nước tiểu 24 giờ.

d. Đa niệu (đái tháo nhạt)

Đa niệu là tình trạng thể tích nước tiểu hơn 3 lít/ngày. Đa niệu khác với tình trạng đi tiểu nhiều lần và đây cũng là nguyên nhân gây tiểu đêm.

Các nguyên nhân gây đa niệu như do uống quá nhiều nước, đái tháo nhạt trung ương, đái tháo nhạt có nguồn gốc thận, lợi tiểu thẩm thấu…

Xem thêm: Đái tháo nhạt thai kỳ nguy hiểm ra sao?

e. Bệnh tiểu đường

Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, lượng đường dư thừa sẽ có xu hướng di chuyển về phía thận, kéo theo đó là nước trong cơ thể. Chính vì thế, bạn sẽ dễ dàng đi tiểu đêm nhiều lần hơn so với người bình thường do nước di chuyển xuống bàng quang nhiều hơn.

Nếu liên tục đi tiểu vào ban ngày cũng như ban đêm với một lượng lớn nước tiểu mỗi lần, bạn nên cân nhắc làm xét nghiệm nước tiểu và kiểm tra đườg huyết trong cơ thể.

f. Suy tim sung huyết

Ngoài ra, suy tim sung huyết cũng có thể là nguyên nhân đi tiểu nhiều lần vào ban đêm.

2. Bệnh lý đường tiểu dưới

a. Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Một trong những bệnh thường xuất hiện ở nam giới tuổi trung niên là tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Sự phát triển quá mức của tuyến tiền liệt gây chèn ép vào niệu đạo hoặc biến dạng cổ bàng quang là nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiểu tiện, biểu hiện bởi các triệu chứng kích thích (tiểu nhiều lần, tiểu gấp, tiểu đêm) và triệu chứng tắc nghẽn (tiểu khó, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu, tiểu không hết).

b. Nhiễm khuẩn đường tiết niệu

Đây là tình trạng nhiễm trùng ở bất kỳ một bộ phận nào của đường tiết niệu do các vi khuẩn, chủ yếu là E.Coli. Phần lớn trường hợp nhiễm khuẩn đường tiết niệu liên quan đến đường tiểu dưới bao gồm bàng quang và niệu đạo.

Người bệnh sẽ đi tiểu lắt nhắt nhiều lần, cảm thấy nóng buốt, đau rát, khó chịu vùng bụng dưới.

c. Bàng quang tăng hoạt

Hội chứng bàng quang tăng hoạt là tình trạng tiểu gấp, có hoặc không kèm theo són tiểu gấp, thường kèm theo tiểu nhiều lần và tiểu đêm… mà không có nhiễm trùng tiểu hoặc các bệnh lý rõ ràng khác.

d. Tắc nghẽn lối ra bàng quang

Có nhiều nguyên nhân gây tắc nghẽn lối ra bàng quang như: bướu tuyến tiền liệt, xơ hóa cổ bàng quang, hẹp niệu đạo, sa bàng quang, sa tử cung…

Ở nữ giới, tắc tình trạng này thường do suy yếu các cơ sàn chậu, sau thủ thuật hoặc sinh đẻ nhiều. Ở nam giới, tắc nghẽn lối ra bàng quang thường do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hoặc hẹp niệu đạo.

Khi có tắc nghẽn lối ra bàng quang, người bệnh sẽ có triệu chứng nổi bật với tiểu khó, dòng nước tiểu yếu, tiểu ngắt quãng, tiểu không hết.

3. Các nguyên nhân khác

a. Mang thai

Tiểu đêm nhiều lần cũng có thể được xem là một triệu chứng điển hình của phụ nữ mang thai. Tình trạng này xuất hiện từ đầu thai kỳ, nhưng thể hiện rõ nét nhất là khi thai nhi phát triển ở tam cá nguyệt thứ 3.

Nguyên nhân khiến phụ nữ mang thai tiểu đêm nhiều là do sự thay đổi nội tiết tố HCG khiến cho máu lưu thông ở vùng chậu nhiều hơn, giảm dung tích chức năng bàng quang.

b. Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Trong nhiều trường hợp, thuốc cũng có thể gây tiểu đêm. Một số loại thuốc điển hình như thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc trợ tim, Demeclocycline, Methoxyflurane…

Nguyên nhân khiến bạn đi tiểu đêm nhiều lần có thể chỉ đơn giản là do uống quá nhiều nước hoặc tiêu thụ các chất kích thích. Tuy nhiên, đôi lúc đây có thể là tác dụng phụ của thuốc hoặc dấu hiệu của các bệnh lý như nhiễm trùng đường tiết niệu, rối loạn giấc ngủ,… 

Vì vậy, khi có bất kỳ triệu chứng bất thường nào bạn nên gặp bác sĩ để kiểm tra xem liệu mình có đang gặp vấn đề về sức khỏe không, từ đó kịp thời chữa trị.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng