Sụt cân đột ngột: Cảnh báo sớm nhiều bệnh nguy hiểm, trong đó có ung thư

1. Sụt cân - Dấu hiệu thường gặp trong hội chứng suy mòn do ung thư

Thưa BS, nhiều bệnh nhân ung thư chia sẻ rằng dấu hiệu đầu tiên khiến họ đi khám là sụt cân nhanh chóng, không rõ nguyên nhân. Vì sao ung thư lại có thể gây sụt cân, và những loại ung thư nào thường biểu hiện rõ rệt tình trạng này?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung - Phó trưởng khoa Hóa trị Ung thư, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM trả lời:

Sụt cân là một trong những triệu chứng thường gặp ở các bệnh lý ung thư, nằm trong hội chứng suy mòn do ung thư. Đây là sự rối loạn quá trình chuyển hóa, dẫn đến mất cơ và mất mỡ ở bệnh nhân ung thư.

Quá trình sụt cân của bệnh nhân ung thư thường là một quá trình đa yếu tố, nhưng chủ yếu do hai nguyên nhân chính:

- Giảm lượng thức ăn đưa vào cơ thể: Việc ăn uống có thể bị cản trở do khối u nằm ở các vị trí ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, khiến thức ăn không được đưa vào đầy đủ như ung thư thực quản, ung thư dạ dày, hoặc ung thư gan, ung thư buồng trứng gây chèn ép lượng thức ăn đi vào.

- Rối loạn chuyển hóa năng lượng: Tế bào ung thư phát triển bất thường, cạnh tranh năng lượng với tế bào lành, đồng thời tiết ra các chất gây viêm, làm rối loạn quá trình tổng hợp và phân giải protein. Kết quả là cơ thể bị dị hóa mạnh, dẫn đến mất cơ, mất mỡ và sụt cân nhanh.

Những bệnh lý ung thư thường gặp tình trạng sụt cân là các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa như ung thư thực quản, dạ dày, đại trực tràng. Ngoài ra, ung thư phổi cũng thường gặp biểu hiện này, chủ yếu do hội chứng suy mòn do ung thư gây ra.

2. Sụt cân do ung thư thường đi kèm nhiều triệu chứng cảnh báo khác

Khi bị sụt cân do ung thư, thường sẽ kèm theo những triệu chứng cảnh báo khác nào mà người bệnh và gia đình nên đặc biệt chú ý?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Sụt cân do ung thư thường đi kèm nhiều triệu chứng cảnh báo khác. 

Với ung thư máu hoặc ung thư hạch, người bệnh có thể gặp “triệu chứng B” gồm: sụt cân không chủ ý, sốt và đổ mồ hôi trộm.

Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể mệt mỏi, đau nhức dù đang nghỉ ngơi, ăn uống kém, giảm ngon miệng, đặc biệt ở những người mắc ung thư đường tiêu hóa, thực quản hoặc dạ dày.

Một số trường hợp khác có triệu chứng ho, khó thở, ho ra máu, thường gặp ở bệnh nhân ung thư phổi.

Đó là những biểu hiện đi kèm với sụt cân mà người bệnh và gia đình nên chú ý để sớm đi khám, phát hiện và điều trị kịp thời.

3. Thế nào là sụt cân bất thường?

Về mặt y khoa, sụt cân bất thường được định nghĩa thế nào? Giảm bao nhiêu cân nặng trong khoảng thời gian bao lâu thì được coi là dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám ngay, thưa BS?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Sụt cân bất thường, hay sụt cân không chủ ý, được định nghĩa là giảm ≥5% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng mà không do ăn kiêng hay tập luyện.

Ví dụ, một người nặng 70kg bị giảm 3,5kg trong 6 tháng mà không có nguyên nhân rõ ràng (như ăn kiêng, tập luyện), thì được xem là sụt cân bất thường.

4. Không phải mọi trường hợp sụt cân đều do ung thư

Tuy nhiên, không phải trường hợp sụt cân nào cũng do ung thư. Xin BS cho biết: ngoài ung thư, những bệnh lý nào khác cũng có thể gây sụt cân?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Sụt cân không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của ung thư, mà còn có thể gặp ở nhiều bệnh lý lành tính hoặc rối loạn chuyển hóa khác.

Một số nguyên nhân thường gặp gồm:

- Bệnh lý nội tiết: như tiểu đường, do cơ thể không sử dụng được glucose và phải đào thải qua thận; hoặc cường giáp, khiến chuyển hóa tăng cao và năng lượng bị tiêu hao nhanh.

- Bệnh lý đường tiêu hóa: chẳng hạn viêm dạ dày, viêm đại tràng mạn tính, khiến người bệnh ăn uống kém, hấp thu kém.

- Bệnh nhiễm trùng mạn tính: như lao phổi, HIV/AIDS hoặc các bệnh lý suy giảm miễn dịch, khiến cơ thể tiêu hao năng lượng kéo dài.

- Yếu tố tâm lý: stress, lo âu, áp lực công việc hoặc mất ngủ kéo dài cũng có thể làm thay đổi chế độ dinh dưỡng, giảm cảm giác thèm ăn và dẫn đến sụt cân.

5. Cách bác sĩ xác định nguyên nhân sụt cân bất thường

Để phân biệt sụt cân thông thường với sụt cân do bệnh lý ác tính, bác sĩ thường sử dụng những phương pháp chẩn đoán nào?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Khi có tình trạng sụt cân không chủ ý, người bệnh nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và xác định nguyên nhân chính xác. Thông thường, quy trình chẩn đoán sẽ gồm 4 bước cơ bản sau:

1. Khám lâm sàng và khai thác bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về mức độ, tốc độ sụt cân, các triệu chứng kèm theo như mệt mỏi, sốt, chán ăn, rối loạn tiêu hóa...

2. Xét nghiệm cận lâm sàng được thực hiện để đánh giá tình trạng nhiễm trùng, rối loạn nội tiết, hoặc các bệnh lý huyết học.

3. Dựa trên kết quả khám ban đầu và tốc độ sụt cân, bác sĩ có thể chỉ định các chẩn đoán hình ảnh cần thiết như siêu âm, CT scan hoặc MRI để khảo sát tổn thương bên trong cơ thể.

4. Nếu phát hiện khối u hoặc vùng nghi ngờ ác tính, bác sĩ sẽ làm sinh thiết để xác định bản chất tổn thương, kết luận chính xác nguyên nhân gây sụt cân.

6. Đừng chủ quan khi sụt cân bất thường

Trên thực tế, nhiều người thường chủ quan cho rằng sụt cân là do ăn kiêng, làm việc căng thẳng hoặc stress. Xin BS lý giải: điều gì khiến bệnh nhân dễ bỏ qua dấu hiệu này và chỉ đến khám khi bệnh đã muộn?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Sụt cân không chủ ý thường đi kèm với những triệu chứng khác, nhưng người bệnh thường có xu hướng chủ quan, cho rằng nguyên nhân chỉ là do ăn kiêng, thay đổi chế độ sinh hoạt hay tập thể dục nhiều hơn.

Chỉ đến khi sụt cân kéo dài hoặc kèm thêm các dấu hiệu rõ rệt hơn như mệt mỏi, chán ăn, đau nhức, ho kéo dài, rối loạn tiêu hóa… họ mới đến khám. Chính vì vậy, nhiều người bỏ qua giai đoạn sớm, khi việc chẩn đoán và điều trị có thể đạt hiệu quả cao.

7. Thông điệp từ bác sĩ: Đừng bỏ qua dấu hiệu sụt cân không rõ nguyên nhân

Cuối cùng, xin BS gửi một thông điệp: khi nhận thấy cơ thể sụt cân nhanh, không rõ nguyên nhân, người bệnh nên làm gì ngay lập tức để phát hiện sớm ung thư và các bệnh lý nguy hiểm khác?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Khi nhận thấy cơ thể sụt cân bất thường mà không do thay đổi chế độ ăn uống hay tập luyện, bạn không nên chủ quan.

Hãy quan sát và ghi nhận tốc độ, mức độ sụt cân, chú ý các triệu chứng đi kèm. Điều quan trọng là đến khám sớm tại cơ sở y tế uy tín, nơi có đội ngũ chuyên khoa và hệ thống cận lâm sàng hiện đại để bác sĩ có thể đánh giá toàn diện, loại trừ các nguyên nhân lành tính và phát hiện sớm các bệnh lý ác tính như ung thư.