Sử dụng ma túy tổng hợp ở giới trẻ: Từ “vui chơi” đến rối loạn tâm thần nặng nề

Từ "vui chơi" đến rối loạn tâm thần nặng nề

Tại Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, một trường hợp điển hình cho hệ lụy từ việc sử dụng ma túy tổng hợp đã được ghi nhận. Người bệnh P.T.N, nữ, 21 tuổi, được gia đình đưa đến viện trong tình trạng “cười một mình vô cớ, đánh mẹ”.

Qua khai thác bệnh sử, các bác sĩ cho biết, bệnh nhân bắt đầu sử dụng nhiều loại chất kích thích như N2O, ketamine, cần sa… từ khoảng 5 năm trước. Ban đầu, việc sử dụng chỉ diễn ra trong những cuộc vui chơi bạn bè, mang lại cảm giác thoải mái. Tuy nhiên, theo thời gian, tần suất và số lượng tăng dần.

Khi không sử dụng, bệnh nhân trở nên bồn chồn, bứt rứt, chán nản. Nguy hiểm hơn, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng rối loạn tâm thần nặng như nghe thấy tiếng nói trong đầu, lẩm bẩm tự trò chuyện, dễ cáu gắt, chửi mắng và thậm chí đánh mẹ. Các bác sĩ chẩn đoán tình trạng này là “Rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng nhiều loại ma túy với triệu chứng hỗn hợp”.

Sử dụng đa chất - mối nguy hiểm tiềm ẩn

Theo bác sĩ Viện Sức khỏe Tâm thần, trường hợp của P.T.N. không phải cá biệt. Theo các nghiên cứu, tình trạng sử dụng đa chất (polysubstance use) hiện khá phổ biến ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Trong số những người tham gia chương trình điều trị lạm dụng chất, có tới 96% sử dụng đa chất. Điều này cho thấy các em dễ dàng chuyển từ chất này sang chất khác, hoặc dùng cùng lúc nhiều loại chất, khiến việc điều trị trở nên phức tạp hơn.

Các loại chất kích thích và ma túy hiện nay rất đa dạng, từ các chất truyền thống như cần sa cho đến những loại nguy hiểm hơn như “bánh cười” (lazy cake), “bóng cười” (N2O) hay ma túy tổng hợp trong hộp đêm như MDMA, ketamine. Những chất này gây ra nhiều tác động tiêu cực ngắn hạn và dài hạn:

Cần sa: gây suy giảm trí nhớ, khả năng học tập và giải quyết vấn đề, mất khả năng phối hợp và tăng nhịp tim.

LSD: liều cao có thể gây ảo thị, hoang tưởng và các cơn hoảng loạn.

Ma túy tổng hợp: dễ dẫn đến các hành vi nguy cơ cao như bạo lực, trộm cắp.

Đáng chú ý, việc lạm dụng rượu và cần sa còn có thể gây khiếm khuyết cấu trúc và chức năng não bộ, dẫn đến suy giảm trí nhớ, khả năng chú ý và tốc độ xử lý thông tin.

Dấu hiệu nhận biết và cách can thiệp

Để nhận biết sớm việc sử dụng chất ở thanh thiếu niên, cha mẹ và người thân cần chú ý đến những thay đổi bất thường như: Thay đổi trong thành tích học tập; thay đổi trong mối quan hệ với gia đình, bạn bè; thay đổi trong việc vệ sinh cá nhân; xuất hiện những cuộc điện thoại khó giải thích.

Khi có nghi ngờ, việc giữ kênh giao tiếp cởi mở với con em là vô cùng quan trọng. Các bác sĩ khuyến cáo, điều trị lạm dụng chất cần được tiến hành sớm, với cách tiếp cận toàn diện, kết hợp sự phối hợp giữa gia đình, cộng đồng và chuyên gia y tế. Một số liệu pháp hành vi như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) hay liệu pháp gia đình được đánh giá có hiệu quả trong quá trình can thiệp.