Phát hiện sớm ung thư đại tràng: Tăng 90% cơ hội sống nhờ tầm soát định kỳ

1. Sự khác biệt giữa chẩn đoán ung thư đại tràng ở giai đoạn sớm và muộn

Khi tiếp nhận một bệnh nhân được chẩn đoán ung thư đại tràng ở giai đoạn sớm và can thiệp kịp thời, kết quả điều trị sẽ rất khác so với trường hợp bệnh nhân phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn. Xin bác sĩ cho biết sự khác biệt giữa hai giai đoạn này trong điều trị?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu - Điều hành khoa Phẫu thuật Đại trực tràng, Bệnh viện Bình Dân, TPHCM trả lời:

Ung thư đại tràng được phát hiện ở giai đoạn sớm như giai đoạn I, nếu được phẫu thuật triệt để, khả năng khỏi bệnh có thể đạt 90 - 95%. 

Ngược lại, nếu phát hiện ở giai đoạn muộn (III hoặc IV), khi ung thư đã di căn, dù phẫu thuật vẫn còn tế bào ung thư tồn tại trong cơ thể hoặc trong máu, buộc người bệnh phải hóa trị bổ trợ sau đó. Tiên lượng sống sau 5 năm trong nhóm này thường thấp, chỉ dưới 30%.

2. Dấu hiệu nhận biết ung thư đại tràng

Với ung thư đại tràng, phải chăng các dấu hiệu quá mờ nhạt khiến người bệnh khó phát hiện sớm, thưa bác sĩ?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Triệu chứng của ung thư đại tràng thường rất mờ nhạt. Ung thư đại tràng bên phải có thể gây tiêu chảy, đau bụng quặn từng cơn, còn bên trái thì đau âm ỉ hoặc đi cầu phân nhỏ, lỏng. 

Những dấu hiệu này rất dễ bị nhầm với rối loạn tiêu hóa hay hội chứng ruột kích thích, khiến người bệnh chủ quan, tự mua thuốc uống. 

Điều đó vô tình khiến bệnh diễn tiến âm thầm. Khi triệu chứng nặng hơn và người bệnh đến bệnh viện khám thì bệnh đã ở giai đoạn III hoặc IV, điều trị khó khăn và tiên lượng sống kém hơn nhiều so với phát hiện sớm.

3. Phân biệt bệnh lành tính và dấu hiệu ung thư đại tràng

Nhiều người có triệu chứng rối loạn tiêu hóa, đau bụng âm ỉ, đi ngoài ra máu thường cho rằng mình bị bệnh trĩ hoặc viêm đại tràng. Vậy làm sao để phân biệt đây là bệnh lành tính hay dấu hiệu cảnh báo ung thư đại tràng?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Do các triệu chứng không đặc hiệu, nên khi có biểu hiện như rối loạn tiêu hóa, thay đổi thói quen đi cầu, người bệnh nên đến khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa.

Bác sĩ sẽ khai thác kỹ triệu chứng, đánh giá yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng của từng người. Từ đó, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm, tầm soát và phát hiện sớm các tổn thương nghi ngờ ung thư nếu có.

4. Nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng?

Những nhóm đối tượng nào có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng, cần chủ động tầm soát sớm, thưa bác sĩ?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Các nhóm nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng bao gồm:

• Người trên 50 tuổi: tuổi càng cao, nguy cơ mắc bệnh càng lớn.
• Người ít vận động, thừa cân, béo phì, đặc biệt là nhóm làm việc văn phòng.
• Người có chế độ ăn uống thiếu lành mạnh: thường xuyên ăn đồ chiên xào, nướng cháy khét, uống rượu bia, hút thuốc lá.
• Người có tiền sử gia đình (cha mẹ, anh chị em ruột) mắc ung thư đại trực tràng.
• Người từng bị viêm đại tràng mạn tính hoặc có polyp đại tràng.

Những đối tượng này nên khám định kỳ và tầm soát theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để có kế hoạch theo dõi và can thiệp phù hợp.

5. Phương pháp phát hiện sớm ung thư đại tràng

Hiện nay có những phương pháp nào giúp phát hiện sớm ung thư đại tràng, và ưu - nhược điểm của từng phương pháp ra sao, thưa bác sĩ?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Các phương pháp tầm soát và phát hiện ung thư đại trực tràng phổ biến gồm:

- Nội soi đại tràng: bác sĩ sẽ sử dụng ống soi nhỏ đưa qua hậu môn, đi qua trực tràng và toàn bộ đại tràng. Qua nội soi, bác sĩ quan sát được tổn thương nghi ngờ và sinh thiết để xác định lành tính hay ác tính.

- Chụp CT scan ổ bụng: áp dụng cho bệnh nhân sợ nội soi. Tuy nhiên, phương pháp này không phát hiện được khối u nhỏ dưới 1 cm và không thể sinh thiết, nên độ chính xác kém hơn.

- Siêu âm bụng: thường chỉ phát hiện được các khối u lớn. Với các tổn thương nhỏ, siêu âm hầu như không có giá trị tầm soát.

Do đó, nội soi đại tràng định kỳ vẫn là biện pháp hiệu quả và đáng tin cậy nhất để phát hiện sớm ung thư đại trực tràng, giúp nâng cao khả năng điều trị khỏi bệnh.

6. Phương pháp điều trị ung thư đại tràng hiện nay

Khi bệnh nhân được chẩn đoán xác định ung thư đại tràng, hướng điều trị hiện nay gồm những phương pháp nào và có khác gì so với trước đây không, thưa bác sĩ?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Sau khi chẩn đoán ung thư đại tràng, bác sĩ sẽ xác định giai đoạn bệnh (I, II, III hoặc IV) để lựa chọn chiến lược điều trị phù hợp.

Hiện nay, điều trị ung thư đại tràng được áp dụng theo hướng đa mô thức, nghĩa là kết hợp phẫu thuật, hóa trị, liệu pháp miễn dịch và điều trị nhắm trúng đích.

Về phẫu thuật, có ba phương pháp chính:

- Mổ mở: được áp dụng từ hơn 100 năm trước, hiện chỉ dùng trong một số trường hợp đặc biệt.

- Mổ nội soi: phổ biến khoảng 20 năm trở lại đây, giúp giảm đau và rút ngắn thời gian hồi phục.

- Phẫu thuật robot: công nghệ hiện đại được triển khai tại Bệnh viện Bình Dân và nhiều cơ sở trên thế giới. Robot hỗ trợ bác sĩ bóc tách hạch ung thư chính xác hơn, giảm mất máu, giúp nối ruột an toàn, bệnh nhân sớm hồi phục và trở lại sinh hoạt bình thường.

7. Sau phẫu thuật có phải mang hậu môn nhân tạo?

Thực tế, nhiều bệnh nhân lo ngại sau phẫu thuật ung thư đại tràng sẽ phải mang hậu môn nhân tạo. Xin bác sĩ giải thích về chỉ định và tỷ lệ bệnh nhân phải áp dụng biện pháp này?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Nếu ung thư được phát hiện sớm và mổ chủ động, đa số bệnh nhân sau phẫu thuật có thể tái tạo lại đường tiêu hóa tự nhiên, vẫn đi cầu qua đường hậu môn bình thường.

Tuy nhiên, ở những trường hợp phát hiện muộn, khối u gây tắc ruột, vỡ, áp xe hoặc đã di căn, bác sĩ buộc phải mở hậu môn nhân tạo tạm thời để giải quyết tình trạng cấp cứu, tránh ứ đọng phân trong ruột. 

Sau khoảng 3-6 tháng, khi tình trạng ổn định, bác sĩ sẽ đánh giá lại và xem xét khả năng đóng hậu môn nhân tạo để bệnh nhân sinh hoạt như trước.

8. Liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch trong điều trị ung thư đại tràng

Ngoài phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, hiện nay đã có thêm liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch. Xin bác sĩ cho biết hiệu quả của các liệu pháp này trong điều trị ung thư đại tràng?

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Nhờ tiến bộ khoa học, hiện nay ngoài các phương pháp điều trị truyền thống, liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch đã mang lại nhiều kết quả tích cực.

Sau khi cắt bỏ khối u, bác sĩ sẽ làm xét nghiệm mô bệnh học và phân tích gen đột biến trong tế bào ung thư. Dựa vào kết quả đó, thuốc nhắm trúng đích sẽ tác động chính xác vào gen bị đột biến, giúp tiêu diệt hoặc kiểm soát tế bào ung thư còn sót lại trong cơ thể.

Các nghiên cứu cho thấy, việc kết hợp thuốc nhắm trúng đích cùng phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị giúp kéo dài thời gian sống và giảm nguy cơ tái phát so với phác đồ điều trị đơn thuần. Đây là một bước tiến lớn trong y học, mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh.

9. Chế độ ăn và tái khám sau điều trị

Sau điều trị, nhiều bệnh nhân lo ngại bệnh sẽ tái phát hoặc di căn. Xin bác sĩ chia sẻ những nguyên tắc về chế độ ăn, sinh hoạt và lịch tái khám để hạn chế nguy cơ này.

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được theo dõi sát sao bởi bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và ung bướu.

Về chế độ ăn: Bệnh nhân có thể ăn uống bình thường, chỉ cần đảm bảo lành mạnh và cân đối, không cần kiêng khem quá mức.

Về lối sống, bệnh nhân cần:

• Hạn chế rượu bia và các chất kích thích.
• Làm việc vừa sức, ngủ đúng giờ, tốt nhất là trước 22 giờ mỗi đêm.
• Duy trì tinh thần lạc quan, vận động nhẹ nhàng.

Ngoài ra, bệnh nhân cần tái khám định kỳ, xét nghiệm chỉ số ung thư, chụp CT scan hoặc nội soi lại (tùy từng trường hợp) để theo dõi xem còn tế bào ung thư lưu hành hay nguy cơ tái phát hay không. Việc tuân thủ lịch tái khám đóng vai trò then chốt trong kiểm soát bệnh lâu dài.

10. Lời khuyên dành cho người bệnh ung thư đại tràng

Bác sĩ hãy gửi lời khuyên để người bệnh không bỏ lỡ “giai đoạn vàng” trong tầm soát và điều trị ung thư đại tràng.

BS.CK2 Nguyễn Phú Hữu trả lời:

Vì triệu chứng ung thư đại tràng rất mờ nhạt, nên khi có thay đổi thói quen đi cầu, đau bụng kéo dài, đi cầu ra máu… người dân nên đến cơ sở chuyên khoa tiêu hóa để kiểm tra.

Bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ và chỉ định các xét nghiệm cần thiết để tầm soát sớm. Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, việc phẫu thuật và điều trị sẽ đạt kết quả rất khả quan, giúp người bệnh hồi phục tốt và có chất lượng sống lâu dài. Đừng chờ đến khi bệnh nặng mới đi khám, vì khi đó việc điều trị sẽ khó khăn và tốn kém hơn rất nhiều.