Nóng giận và nguy cơ đột quỵ

Theo Y học hiện đại, mỗi khi con người tức giận hoặc căng thẳng, hệ thần kinh giao cảm sẽ hoạt động mạnh, khiến mạch máu co lại, huyết áp tăng cao, tim đập nhanh và nồng độ các hormone stress như adrenaline, cortisol gia tăng. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, thành mạch máu sẽ bị tổn thương, mất độ đàn hồi, dễ hình thành mảng xơ vữa hoặc cục máu đông. Những biến đổi này là yếu tố trực tiếp làm tăng nguy cơ tắc hoặc vỡ mạch máu não - nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ. Với người có bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường hay rối loạn mỡ máu, tác động này càng nghiêm trọng hơn.

Theo Y học cổ truyền, mỗi cảm xúc đều có liên quan mật thiết tới tạng phủ. Giận dữ làm tổn thương Can, lo nghĩ quá mức hại Tỳ, buồn phiền ảnh hưởng Phế, sợ hãi làm hại Thận, vui mừng quá độ có thể thương Tâm. Người hay cáu gắt được xem là có “Can khí uất kết”, lâu ngày sinh “Can hỏa thượng cang”, khí huyết dồn lên đầu, dễ dẫn đến “phong nội động”, tức hiện tượng trúng phong hay đột quỵ ngày nay. Khi Can khí mất điều hòa, khí huyết lưu thông kém, dễ hình thành huyết ứ trong não, gây rối loạn vận động và cảm giác.

Một số dấu hiệu cảnh báo cảm xúc đã vượt ngưỡng an toàn cần được chú ý: huyết áp tăng cao đột ngột, mặt đỏ bừng, tim đập nhanh, đau đầu, ù tai, chóng mặt hoặc yếu nửa người thoáng qua. Rối loạn giấc ngủ, hồi hộp, bồn chồn, mất ngủ kéo dài cũng là dấu hiệu của rối loạn thần kinh - tim mạch. Ở góc nhìn Đông y, người thường đỏ mặt, dễ cáu, đầu nặng, tai ù, lưỡi rêu vàng, mạch huyền sác là biểu hiện của Can dương thượng cang - tình trạng tiềm ẩn nguy cơ trúng phong.

Sau khi đã trải qua đột quỵ, cảm xúc tiêu cực và lối sống không lành mạnh là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tái phát. Về mặt y học hiện đại, các yếu tố nguy cơ gồm huyết áp cao chưa kiểm soát, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, rung nhĩ, hút thuốc, uống rượu, ít vận động, hoặc tự ý ngưng thuốc chống kết tập tiểu cầu, thuốc kháng đông. Trong khi đó, ở góc nhìn Đông y, tái phát thường do “chính khí hư, tà khí phục” - tức cơ thể suy yếu, khí huyết chưa phục hồi, gặp kích thích cảm xúc hoặc thời tiết thay đổi dễ phát bệnh trở lại.

Để phòng ngừa, người bệnh cần kiểm soát huyết áp dưới 130/80 mmHg, kiểm tra định kỳ đường huyết, mỡ máu, tuân thủ điều trị thuốc theo chỉ định. Song song, duy trì lối sống lành mạnh: ăn nhạt, giảm chất béo, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc và tập thể dục nhẹ mỗi ngày.

Ở khía cạnh Y học cổ truyền, việc kết hợp châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, tập dưỡng sinh giúp khí huyết lưu thông, phục hồi vận động và ngăn tái phát. Các bài thuốc như Bổ Dương Hoàn Ngũ Thang (cho người yếu, liệt nửa người) hoặc Thiên Ma Câu Đằng Ẩm (cho người Can dương thượng cang, đau đầu, chóng mặt) có thể được bác sĩ Đông y chỉ định phù hợp với từng thể bệnh.

Điều quan trọng nhất là giữ tâm lý ôn hòa, tránh giận dữ hay lo âu quá mức. Việc kiểm soát cảm xúc, kết hợp điều trị y học hiện đại và cổ truyền, sẽ giúp cân bằng âm dương, ổn định khí huyết và giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ cũng như tái phát trong tương lai.