Nóng bừng, mất ngủ có phải tiền mãn kinh?

BS.CK2 Dương Minh Tuấn - Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nhiều phụ nữ ngoài 40-45 tuổi đến khám hoặc nhắn tin cho bác sĩ với cùng một lo lắng: “Dạo này chị nóng bừng, mất ngủ, dễ cáu gắt, chắc tiền mãn kinh, bác sĩ cho chị đơn nội tiết nhé?”. Tuy nhiên, theo bác sĩ, việc tự mặc định các triệu chứng là do tiền mãn kinh rồi yêu cầu dùng hormone là không chính xác và có thể che lấp nhiều bệnh lý quan trọng khác.

Tiền mãn kinh là giai đoạn chuyển tiếp trước mãn kinh, khi nội tiết dao động mạnh, kinh nguyệt thất thường và có thể gây bốc hỏa, mất ngủ, thay đổi cảm xúc. Nhưng bác sĩ nhấn mạnh, đó chỉ là một phần của câu chuyện. Không phải cảm giác nóng bừng hay đổ mồ hôi nào cũng do estrogen.

Các bệnh lý như cường giáp, hạ đường huyết, rối loạn nhịp tim, cơn hoảng loạn hoặc tác dụng phụ của thuốc (như corticoid, thuốc chống trầm cảm, thuốc giãn mạch) đều có thể gây triệu chứng tương tự. Vì vậy, nếu chỉ dựa vào thông tin trên mạng rồi tự kết luận “tiền mãn kinh”, nguy cơ bỏ sót bệnh là rất lớn.

Vấn đề mất ngủ cũng tương tự. Ngoài thay đổi nội tiết, phụ nữ ở tuổi 40-50 thường chịu áp lực lớn từ gia đình, công việc, tài chính, chăm sóc cha mẹ già… Stress kéo dài, lo âu, trầm cảm có thể đứng sau các rối loạn giấc ngủ. Không ít trường hợp sụt cân, mệt mỏi, giảm hứng thú với cuộc sống nhưng lại được quy về một lý do duy nhất: “tiền mãn kinh, rồi sẽ qua”, trong khi thực tế đây có thể là trầm cảm hoặc rối loạn lo âu cần điều trị.

Tương tự, sự cáu gắt, dễ khóc, dễ bùng nổ cảm xúc không chỉ đến từ dao động estrogen, mà thường là hệ quả của thiếu ngủ, kiệt sức và áp lực dồn nén. Gán tất cả cho “nội tiết” đôi khi khiến các khó khăn tâm lý thực sự của phụ nữ bị xem nhẹ.

Theo BS.CK2 Dương Minh Tuấn, thay vì vội kê hormone, bác sĩ cần đánh giá toàn diện: hỏi kỹ chu kỳ kinh, kiểu cơn bốc hỏa, chất lượng giấc ngủ, tâm trạng, hoàn cảnh sống; khám toàn thân; sàng lọc tuyến giáp, đường huyết, mỡ máu, tim mạch và chỉ làm xét nghiệm nội tiết khi cần. Điều trị cũng không chỉ dựa vào hormone. Ba yếu tố quan trọng thường bị bỏ qua là: giải thích, điều chỉnh lối sống, giấc ngủ và can thiệp tâm lý khi cần. Nhiều phụ nữ cải thiện đáng kể chỉ nhờ ngủ đủ, tập luyện, hạn chế cà phê, rượu, điện thoại buổi tối, hoặc dùng thuốc chống trầm cảm liều thấp theo chỉ định.

Liệu pháp nội tiết thay thế vẫn là lựa chọn hiệu quả nhưng phải dùng đúng đối tượng, sau khi đã đánh giá đầy đủ nguy cơ và chống chỉ định.

Kết bài chia sẻ, bác sĩ Tuấn nhắn nhủ: “Nếu các chị đang bốc hỏa, mất ngủ, mệt mỏi, thay đổi cảm xúc… thử kiểm tra lại TIỀN xem. Có khi thiếu tiền, hết tiền, cạn kiệt tiền đó chứ chưa chắc đã là… tiền mãn kinh đâu”.