Ngứa râm ran cả người - cảnh báo từ bên trong cơ thể?

Ngứa không vì côn trùng hay dị ứng - Có đáng lo không?

Ngứa là một phản xạ bảo vệ của cơ thể, giúp loại bỏ các tác nhân gây khó chịu như côn trùng, bụi bẩn, dị nguyên… Nhưng nếu bạn ngứa liên tục, râm ran như kiến bò, lan rộng toàn thân mà không thấy phát ban, không mẩn đỏ, không nổi mề đay - đó có thể là ngứa xuất phát từ bên trong cơ thể, liên quan đến bệnh lý nội khoa.

Theo các chuyên gia da liễu và nội khoa, có 3 “thủ phạm” tiềm ẩn thường liên quan nhất đến tình trạng này: gan, thận và tuyến giáp.

Gan yếu - Chất độc không được xử lý, gây ngứa

Gan là “nhà máy lọc độc” của cơ thể. Khi gan bị tổn thương hoặc hoạt động kém (do viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan, tắc mật…), các độc chất và muối mật sẽ tích tụ trong máu. Khi nồng độ muối mật cao, chúng sẽ lắng đọng trong da và kích thích các đầu mút thần kinh, gây cảm giác ngứa âm ỉ, râm ran - đặc biệt vào ban đêm.

Đặc điểm của ngứa do gan:

• Ngứa toàn thân, không có phát ban.
• Ngứa tăng lên vào buổi tối hoặc khi nóng bức.
• Có thể kèm theo vàng da, mệt mỏi, ăn không ngon.
• Không đáp ứng với thuốc chống dị ứng thông thường.
  
  

Thận “có vấn đề” - Chất thải tích tụ, da ngứa ngáy

Khi chức năng thận suy giảm (như suy thận mạn), các chất độc như urê, creatinin không được bài tiết ra ngoài, chúng tích tụ trong máu và da, gây ngứa. Triệu chứng này khá phổ biến ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo lâu ngày.

Dấu hiệu nhận biết:

• Ngứa dai dẳng, khó chịu hơn sau khi tắm nước nóng.
• Da khô, tróc vảy, có thể kèm theo phù chân, mệt mỏi, tiểu đêm.
• Khó ngủ do ngứa râm ran, lan khắp cơ thể, đặc biệt ở lưng và tay chân.
  
  

Tuyến giáp hoạt động bất thường - Da khô, dễ ngứa

Cả hai trạng thái suy giáp và cường giáp đều có thể gây ra cảm giác ngứa, nhưng phổ biến hơn ở người bị suy giáp. Khi tuyến giáp hoạt động kém, quá trình trao đổi chất chậm lại, da trở nên khô và bong tróc, tạo cảm giác ngứa.

Biểu hiện khác kèm theo:

• Da khô sần, tóc rụng, móng tay giòn.
• Cảm thấy lạnh, mệt mỏi, chậm chạp.
• Tăng cân nhẹ không rõ nguyên nhân.
  
  

Ngứa da, khi nào nên đi khám?

Nếu tình trạng ngứa kéo dài hơn 2 tuần, không đáp ứng với các loại thuốc bôi ngoài da, hoặc kèm theo các dấu hiệu sau, bạn cần đi khám càng sớm càng tốt:

• Ngứa kèm vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu → nghi gan.
• Ngứa kèm tiểu ít, phù nề, mệt mỏi → nghi thận.
• Ngứa kèm rối loạn kinh nguyệt, da khô, lạnh → nghi tuyến giáp.
• Ngứa râm ran toàn thân không lý do ở người có bệnh nền mãn tính.
  
  

Việc khám nội khoa tổng quát, bao gồm xét nghiệm chức năng gan - thận - tuyến giáp, sẽ giúp tìm ra nguyên nhân chính xác để điều trị đúng hướng.

Cách chăm sóc hỗ trợ tại nhà khi bị ngứa

Dù nguyên nhân là gì, bạn vẫn có thể làm dịu da và giảm ngứa bằng một số biện pháp hỗ trợ:

• Giữ ẩm da mỗi ngày bằng kem dưỡng không mùi, đặc biệt sau khi tắm.
• Tắm bằng nước mát, tránh dùng xà phòng có mùi thơm hoặc chứa chất tẩy mạnh.
• Mặc quần áo rộng, chất liệu cotton, không bó sát da.
• Uống đủ nước và ăn uống lành mạnh, tránh thực phẩm gây “nóng gan” như đồ chiên, rượu, bia.
• Tránh gãi mạnh gây xước da, dễ nhiễm trùng.
  
  

Kết luận

Ngứa râm ran toàn thân không rõ nguyên nhân không nên xem nhẹ. Đây có thể là tín hiệu đầu tiên mà gan, thận, tuyến giáp đang gửi đến bạn. Hãy lắng nghe cơ thể và đừng trì hoãn việc đi khám khi thấy những dấu hiệu bất thường kéo dài. Phát hiện sớm - điều trị đúng - mới là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe từ bên trong.