Ngứa da về đêm có phải do gan nóng?

Ngứa da về đêm - triệu chứng không thể xem nhẹ

Ngứa da là cảm giác khó chịu khiến người bệnh phải gãi để giảm bớt cảm giác. Tình trạng ngứa có thể khu trú ở một vùng hoặc lan tỏa khắp cơ thể. Đáng chú ý, nhiều người bị ngứa tăng lên rõ rệt vào ban đêm, làm gián đoạn giấc ngủ và gây mệt mỏi kéo dài.

Theo các bác sĩ da liễu, ngứa về đêm có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau như: viêm da dị ứng, mề đay, vẩy nến, nhiễm ký sinh trùng (ghẻ, chấy…), da khô, hoặc bệnh hệ thống như bệnh lý về gan, thận, rối loạn nội tiết. Trong đó, nhiều người thường nhầm lẫn và gán cho cụm từ “gan nóng” để lý giải tình trạng ngứa mà không có căn cứ khoa học cụ thể.

"Gan nóng" - quan niệm dân gian và thực tế y học

Khái niệm “gan nóng” thường xuất hiện trong y học cổ truyền hoặc cách nói dân gian, chỉ một số biểu hiện như nổi mụn, mẩn ngứa, nhiệt miệng, táo bón… được cho là do chức năng gan suy giảm hoặc gan tích tụ nhiều độc tố. Tuy nhiên, trong y học hiện đại, không có thuật ngữ “gan nóng”.

Thay vào đó, y học hiện đại ghi nhận rằng các bệnh lý gan như viêm gan virus, xơ gan, tắc mật trong gan… có thể gây ra tình trạng ngứa da, đặc biệt là về đêm.

Nguyên nhân là do gan bị tổn thương không còn thực hiện tốt chức năng đào thải độc tố, dẫn đến sự tích tụ của các chất như muối mật, bilirubin trong máu. Những chất này kích thích các thụ thể thần kinh cảm giác trên da, gây ra cảm giác ngứa.

Bên cạnh đó, các bệnh lý về gan cũng có thể gây rối loạn vận chuyển acid mật, khiến acid này thấm vào máu và lắng đọng ở da. Đây là một cơ chế thường gặp ở những bệnh nhân viêm gan ứ mật nguyên phát hay tắc mật.

Không phải ngứa đêm nào cũng là do gan

Dù bệnh gan có thể gây ngứa da, nhưng không phải cứ ngứa vào ban đêm là do gan có vấn đề. Ngứa da vào ban đêm còn có thể xuất phát từ:

Da khô: Độ ẩm da giảm vào ban đêm, đặc biệt trong thời tiết hanh khô hoặc khi sử dụng điều hòa thường xuyên, khiến da dễ kích ứng và ngứa.

Ghẻ hoặc ký sinh trùng: Ngứa tăng lên vào ban đêm do ký sinh trùng hoạt động mạnh hơn.

Bệnh lý nội khoa: Một số bệnh về thận, rối loạn tuyến giáp, tiểu đường… cũng có thể gây ngứa toàn thân, đặc biệt vào buổi tối.

Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc gây phản ứng dị ứng hoặc ảnh hưởng đến hệ thần kinh cảm giác.

Tâm lý - thần kinh: Căng thẳng, lo âu, mất ngủ có thể làm tăng cảm giác ngứa, đặc biệt ở những người có làn da nhạy cảm.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Nếu tình trạng ngứa da kéo dài trên 2 tuần, ngứa không rõ nguyên nhân, đặc biệt kèm theo các triệu chứng bất thường như: vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân… người bệnh nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết, bao gồm cả chức năng gan.

Việc tự ý dùng các loại thuốc “mát gan”, thải độc gan không có chỉ định từ bác sĩ không chỉ không cải thiện triệu chứng mà còn tiềm ẩn nguy cơ tổn thương gan, dị ứng thuốc, tương tác bất lợi với các thuốc đang dùng.

Lời khuyên từ chuyên gia

- Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, rượu bia - những yếu tố có thể làm gan “quá tải”.

- Uống đủ nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm da và hỗ trợ chức năng thải độc của gan, thận.

- Tránh gãi mạnh gây tổn thương da, có thể chườm mát hoặc dùng kem dưỡng ẩm phù hợp.

- Ngủ đúng giờ, giảm căng thẳng để hạn chế yếu tố kích thích thần kinh gây ngứa.

Tóm lại, ngứa da về đêm có thể là dấu hiệu của bệnh lý gan nhưng cũng có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác. Việc thăm khám và xác định nguyên nhân cụ thể là điều cần thiết để có hướng điều trị đúng đắn, tránh lạm dụng thuốc không rõ nguồn gốc theo kinh nghiệm truyền miệng.