6 bệnh nhân cùng làm việc chung tại bộ phân nghiền nhựa tái chế của một công ty sản xuất mành rèm ở Thanh Miện, Hải Dương. Trước khi vào làm, tất cả đều khỏe mạnh, sức khỏe hoàn toàn bình thường, nhưng sau một thời gian ngắn làm việc tại đây (ngắn nhất là 4 ngày, lâu nhất là 1 tháng), các công nhân có chung biểu hiện: rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, lú lẫn, rối loạn tâm thần, kích động, hành vi bất thường.

Chụp cộng hưởng từ sọ não có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng.

Hình ảnh phim cộng hưởng từ sọ não của bệnh nhân nhiễm độc thiếc có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não. Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai

Chuỗi các bệnh nhân nhiễm độc thiếc được phát hiện từ trường hợp anh Nguyễn Đức H., 35 tuổi, nhập viện ngày 9/7/2020 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó hôn mê, trên phim cộng hưởng từ não có hiện tượng tổn thương chất trắng lan tỏa nặng nề, nhiễm toan chuyển hóa và hạ kali máu nặng.

Bố bệnh nhân mới mất được 49 ngày, bệnh nhân mới chia tay người yêu nên gia đình và người thân nghĩ người bệnh rối loạn tâm thần. Bệnh nhân được đưa đến viện muộn khi các yếu tố bệnh chưa rõ ràng, diễn biến nặng và gia đình đã xin về nhà tử vong.

Bệnh nhân Nguyễn Kim C. (42 tuổi, Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, ở nhà lái xe đi lang thang quanh làng. Kết quả xét nghiệm máu có rối loạn nặng.

Các bác sĩ đã truy tìm tất cả các nguồn thông tin y học, hỏi ý kiến của các bạn bè, chuyên gia, đồng nghiệp trên quốc tế về chống độc và sự giúp đỡ của Viện Hóa thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bệnh nhân được chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc, phát hiện ngưỡng cho phép.

Bệnh nhân C. được lọc máu, giải độc thiếc và chỉ sau 1 tuần điều trị tích cực, tình trạng bệnh nhân đã cải thiện, trí nhớ dần hồi phục. Bệnh nhân H đã tử vong khi xét nghiệm lại mẫu máu còn lưu cho thấy nồng độ thiếc trong máu cao gấp trên 50 lần.

Bác sĩ tại trung tâm thăm khám cho bệnh nhân nhiễm độc thiếc. Ảnh: Bệnh viện Bạch Mai

Đáng chú ý có bệnh nhân đến kiểm tra mặc dù không có triệu chứng lâm sàng, khi xét nghiệm thấy có hạ kali máu nặng, có nhiễm toan chuyển hóa hoặc tổn thương não trên phim cộng hưởng từ, nồng độ thiếc trong máu tăng rõ. Có nhiều người cùng làm ở bộ phận trong thời gian ngắn, chỉ một số ngày nhưng thấy mệt, khó chịu và không chịu nổi đã phải bỏ việc.

Đã có 15 bệnh nhân tới Bệnh viện tỉnh Hải Dương khám, trong đó có 8 bệnh nhân ù tai, nghe kém, 6 bệnh nhân có hạ kali máu.

BS Nguyên cho biết, các bệnh nhân nhiễm độc thiếc hữu cơ gây tổn thương nặng ở các cơ quan như não (gây rối loạn tâm thần kinh và tổn thương chất trắng), tổn thương gan, thận, miễn dịch, máu,… Hiện chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc, do đó việc điều trị khó khăn, các bác sĩ phải vừa điều trị vừa theo dõi sát để đánh giá điều chỉnh.

Tại Việt Nam, đây là các ca nhiễm độc thiếc đầu tiên được phát hiện. Nguy cơ nhiễm độc thiếc ở nước ta là có khi hiện tượng tái chế nhựa và khai khoáng vẫn đang có ở nhiều nơi.

Những công nhân làm việc trong các môi trường, vị trí như trên khẩn trương đi kiểm tra sức khỏe, ít nhất là sàng lọc tại bệnh viện tỉnh.