Mẹo đuổi muỗi phòng ngừa sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết - Mối nguy quen thuộc nhưng không thể xem thường

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây truyền qua muỗi vằn (Aedes aegypti). Theo Bộ Y tế Việt Nam, từ đầu năm đến nay (2025), hàng chục ngàn ca mắc đã được ghi nhận, trong đó nhiều trường hợp diễn biến nặng và có tử vong.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 50-100 triệu ca sốt xuất huyết được ghi nhận mỗi năm trên toàn thế giới, và bệnh đang lan rộng nhanh chóng ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong đó có Việt Nam.

Triệu chứng phổ biến gồm: Sốt cao đột ngột (trên 38,5 độ C); đau đầu, đau hốc mắt; đau cơ, đau khớp, mệt mỏi; nôn ói, chán ăn; xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng; trường hợp nặng có thể bị sốc, trụy mạch, xuất huyết nội tạng dẫn đến tử vong.

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, người bệnh chủ yếu được điều trị hỗ trợ và theo dõi sát. Do đó, phòng bệnh vẫn là chiến lược tối ưu nhất.

Mùa mưa - môi trường lý tưởng cho muỗi sinh sôi

Muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết thường sinh sản trong các ao tù, vũng nước đọng quanh nhà như: chậu hoa, lu nước, vỏ lon, lốp xe cũ, vật dụng có thể chứa nước mưa... Chúng hoạt động mạnh vào ban ngày, đặc biệt từ 6–9 giờ sáng và 4–6 giờ chiều.

Một con muỗi cái chỉ cần 1 nắp chai nước đọng là đã có thể sinh sản cả trăm trứng lăng quăng. Nếu không xử lý triệt để, số lượng muỗi sẽ tăng chóng mặt chỉ sau vài ngày mưa liên tục.

Những biện pháp phòng bệnh đơn giản mà hiệu quả

Diệt lăng quăng, muỗi tận gốc

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế và WHO, người dân cần thực hiện các biện pháp sau:

- Đậy kín tất cả dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.

- Thả cá bảy màu vào bể nước để ăn lăng quăng.

- Lật úp các vật dụng chứa nước không sử dụng, vệ sinh lu, bể, chậu ít nhất 1 lần/tuần.

- Dọn dẹp sân vườn, phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh.

- Tổ chức “Ngày chủ nhật xanh” hàng tuần, huy động cộng đồng cùng thực hiện diệt muỗi, diệt lăng quăng.

Theo CDC Hoa Kỳ, các biện pháp diệt lăng quăng là yếu tố cốt lõi giúp kiểm soát ổ dịch sốt xuất huyết trong cộng đồng (CDC Dengue Prevention Guidelines, 2023).

Đuổi muỗi bằng phương pháp tự nhiên, an toàn cho cả gia đình

Ngoài việc tiêu diệt muỗi, việc xua đuổi muỗi để tránh bị đốt cũng quan trọng không kém. Bạn có thể áp dụng các mẹo đuổi muỗi hiệu quả dưới đây:

Dùng tinh dầu tự nhiên

Một số loại tinh dầu có khả năng xua đuổi muỗi mạnh mẽ mà lại an toàn:

Tinh dầu sả chanh: chứa citral và geraniol là hai hoạt chất làm muỗi tránh xa.

Tinh dầu bạc hà, oải hương, khuynh diệp: mùi thơm dễ chịu, hiệu quả cao.

Hãy nhỏ vài giọt vào máy xông tinh dầu, đèn đốt tinh dầu hoặc bông gòn đặt góc phòng.

Trồng cây đuổi muỗi

Một số loại cây cảnh vừa làm đẹp nhà, vừa có tác dụng xua muỗi: Sả, hương thảo, húng quế, tía tô đất (lemon balm), phong lữ, ngũ gia bì…

Bạn có thể đặt ở cửa sổ, ban công hoặc quanh nhà để tạo “rào chắn sinh học”.

Sử dụng sản phẩm đuổi muỗi an toàn

Xịt chống muỗi cá nhân: chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, không chứa DEET quá 30% với trẻ em.

Đèn bắt muỗi, vợt điện: sử dụng trong nhà vào buổi tối.

Nhang muỗi thảo mộc: ưu tiên loại ít khói, ít hóa chất, không ảnh hưởng người lớn tuổi và trẻ nhỏ.

Ngủ mùng dù ngày hay đêm

Ngay cả ban ngày - khi muỗi vằn hoạt động mạnh cũng cần ngủ mùng cho trẻ và người già.

Dùng màn tẩm hóa chất diệt muỗi theo khuyến cáo của Bộ Y tế khi cần thiết.

Đừng chủ quan với biểu hiện ban đầu

Nhiều người nhầm lẫn sốt xuất huyết với cúm thông thường. Tuy nhiên, theo bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch thường trực Hội Truyền nhiễm TPHCM, nếu thấy sốt cao liên tục, mệt mỏi, đau người, không ho, không sổ mũi, cần nghĩ ngay đến sốt xuất huyết và đến cơ sở y tế sớm.

Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hạ sốt chứa aspirin hoặc ibuprofen vì có thể làm tình trạng xuất huyết nặng hơn.

Phòng bệnh sốt xuất huyết là trách nhiệm của từng người. Mỗi người dân cần chủ động tham gia các hoạt động phòng chống dịch, không trông chờ vào thuốc hay chờ dịch bùng mới lo phòng tránh. Phòng bệnh từ chính ngôi nhà của mình là cách nhanh nhất, tiết kiệm nhất và hiệu quả nhất.