Mái tóc quê xưa - những mẹo chăm sóc tóc của bà, của mẹ

Gội đầu bằng bồ kết - hương thơm ký ức

Bồ kết ngày xưa là “dầu gội quốc dân”. Quả bồ kết khô, được nướng lên cho thơm, rồi bẻ nhỏ, nấu nước gội đầu. Nồi nước bồ kết thường được cho thêm lá sả, lá chanh, vỏ bưởi… để tăng thêm mùi thơm và làm sạch tóc. Có nơi còn bỏ thêm nắm hương nhu - thứ lá có mùi thơm thoang thoảng, dễ chịu.

Nước gội ấy không tạo bọt nhiều như dầu gội bây giờ, nhưng làm sạch tóc rất kỹ, lại còn giúp tóc mượt mà, giảm rụng. Bồ kết chứa nhiều saponin - một chất tạo bọt tự nhiên có tính kháng khuẩn, kháng viêm.

Mái tóc sau khi gội không chỉ sạch gàu, mà còn thơm tho cả ngày, nhẹ nhàng và mượt mà theo kiểu tự nhiên chứ không bóng mượt nhân tạo.

Chải tóc bằng lược gỗ, lược sừng - nhẹ tay và kiên nhẫn

Ngày xưa, bà mẹ nào cũng có một chiếc lược gỗ hay lược sừng. Lược nhựa ít thấy. Họ chải tóc mỗi ngày rất nhiều lần, chải lúc sáng sớm khi vừa thức dậy, chải trước khi đi ngủ, vừa chải vừa thư giãn, vừa chuyện trò với con cháu.

Chải tóc không chỉ giúp tóc mượt, gỡ rối mà còn như một cách “massage” nhẹ nhàng cho da đầu, giúp máu lưu thông tốt hơn.

Có người còn thoa một ít dầu dừa vào đuôi tóc trước khi chải để chống chẻ ngọn. Dầu dừa - thứ mà mẹ vẫn nấu bằng trái dừa già ngoài vườn - là một trong những bí quyết giữ mái tóc dài mềm mại, bóng khỏe cho các cô gái xưa.

Ủ tóc bằng phương pháp tự nhiên - không vội vàng

Tóc xưa được chăm bằng những gì quanh nhà. Lá nha đam (lô hội) cắt đôi, lấy lớp gel trong suốt thoa lên tóc rồi ủ lại bằng khăn ấm - giúp tóc mềm và giảm xơ.

Có khi, người ta giã nắm lá mồng tơi, vắt lấy nước sền sệt để thoa lên tóc khô, sau đó mới gội bằng bồ kết.

Có vùng quê, phụ nữ dùng nước vo gạo lắng trong, để qua đêm rồi lấy phần nước phía trên gội đầu - vừa làm sạch, vừa dưỡng tóc. Gạo ngày xưa không xay xát kỹ như bây giờ, nên phần cám và dưỡng chất còn nhiều, lại không có hóa chất xử lý trắng.

Mẹo dân gian tuy đơn sơ, nhưng thường kiên trì. Không ủ 5 phút rồi xả vội như bây giờ, mà ủ bằng cái nhẫn nại của thời không vội vàng. Những mái tóc ấy vì thế cũng khỏe mạnh và bền hơn.

Gội đầu… đúng ngày!

Ngày xưa, người ta kiêng gội đầu vào đầu tháng, ngày rằm hay mùng một, vì sợ “trôi tài lộc” hay “rửa trôi vía”.

Tuy vậy, có một mặt tích cực khác - người xưa không gội quá thường xuyên. Trung bình 2–3 ngày gội một lần, thậm chí 1 tuần. Việc này giúp da đầu không bị mất đi lớp dầu tự nhiên bảo vệ. Tóc được nghỉ ngơi, ít tiếp xúc với hóa chất, giữ được độ ẩm và chắc khỏe.

Vài “thần dược” từ bếp nhà

Có mẹo xoa lòng đỏ trứng gà lên tóc trước khi gội - giúp tóc chắc khỏe, bóng mượt. Có nơi dùng nước chè xanh để gội, sát khuẩn nhẹ và giảm rụng. Cũng có mẹ, có bà dùng rượu gừng, rượu tỏi pha loãng xoa nhẹ lên da đầu khi tóc ướt - vừa khử mùi, vừa ấm da đầu vào những ngày se lạnh.

Không có nhiều hóa chất, không cần sản phẩm đắt tiền, mái tóc ngày xưa được chăm bằng thời gian, sự kiên nhẫn và cả tình yêu thầm lặng.

Một chút suy tư

Ngày nay, tóc được chăm bằng nhiều loại sản phẩm chuyên dụng: dầu gội, dầu xả, serum, máy hấp tóc… Có người mỗi tuần ra salon một lần. Vậy mà tóc vẫn rụng, vẫn xơ. Có lẽ, điều còn thiếu là sự lắng nghe mái tóc, là chăm chút dịu dàng như bà, như mẹ vẫn từng làm.

Khi quay lại những mẹo xưa, ta không chỉ tìm về phương pháp chăm tóc tự nhiên, mà còn học được cách sống chậm, sống gần với thiên nhiên, sống biết nâng niu bản thân từ những điều nhỏ bé.

Và rồi, một mai ta già đi, vẫn mong giữ được mái tóc thơm mùi bồ kết, mùi quê nhà…