Kiểm tra tuyến giáp ngay nếu gặp 3 dấu hiệu này: Rụng tóc - sụt cân - run tay

1. Vì sao rụng tóc, sụt cân, run tay lại liên quan đến tuyến giáp?

Thưa BS, vì sao rụng tóc, sụt cân, run tay lại có thể liên quan đến bệnh lý tuyến giáp?

BS.CK2 Lý Bảo Duy - Phó Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực - Bướu cổ, Bệnh viện Bình Dân (TPHCM):

Tuyến giáp là tuyến nội tiết quan trọng, vì hóc môn tuyến giáp tham gia điều hòa gần như toàn bộ quá trình chuyển hóa của cơ thể. Khi lượng hóc môn này tăng hoặc giảm, toàn bộ hoạt động sinh lý đều bị ảnh hưởng.

Trong cường giáp (hóc môn tuyến giáp tăng cao): Quá trình chuyển hóa tăng mạnh, cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng hơn bình thường. Vì vậy, bệnh nhân sụt cân dù ăn uống đầy đủ, tim đập nhanh, cảm giác hồi hộp, run tay, tâm trạng dễ thay đổi và dễ cáu gắt.

Trong suy giáp (hóc môn tuyến giáp giảm): Chuyển hóa bị chậm lại, cơ thể luôn mệt mỏi, uể oải, da và tóc yếu, dễ rụng, và dễ tăng cân hơn.

Những biểu hiện này đã được mô tả rõ trong y văn và được khẳng định qua nhiều nghiên cứu.

2. Triệu chứng mơ hồ khiến người bệnh dễ đi lạc chuyên khoa

Rụng tóc, sụt cân, run tay còn có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác. BS có hay gặp bệnh nhân có những dấu hiệu này đi khám ở nhiều chuyên khoa khác trước khi được chẩn đoán là bệnh tuyến giáp?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Điều này xảy ra rất thường xuyên trong thực tế lâm sàng. Khi xuất hiện các triệu chứng như run tay, hồi hộp, tim đập nhanh, nhiều bệnh nhân nghĩ mình mắc bệnh tim mạch nên tìm đến chuyên khoa nội tim mạch để khám và điều trị trước.

Ở những trường hợp sụt cân nhanh dù ăn uống đầy đủ, kèm theo rối loạn tiêu hóa, bệnh nhân thường lo lắng mình mắc bệnh lý tiêu hóa hoặc thậm chí ung thư, nên tìm đến bác sĩ tiêu hóa, ung bướu.

Một tình huống khác cũng rất phổ biến ở bệnh nhân suy giáp là da khô yếu, tóc rụng nhiều. Khi đó, họ vội vàng tự bổ sung thực phẩm chức năng hoặc tìm đến bác sĩ da liễu để xử lý triệu chứng bên ngoài.

Tuy nhiên, chỉ khi được làm xét nghiệm đánh giá chức năng tuyến giáp mới phát hiện nguyên nhân thật sự là rối loạn nội tiết. Các triệu chứng tuyến giáp rất không đặc hiệu, khiến bệnh nhân dễ lầm tưởng sang bệnh lý khác, dẫn đến chậm chẩn đoán, chậm điều trị và thậm chí tốn kém nhiều chi phí không cần thiết.

3. Hóc môn tuyến giáp rối loạn gây hàng loạt triệu chứng toàn thân

Tuyến giáp đóng vai trò gì trong cơ thể, và khi nào sự rối loạn của nó gây ra các triệu chứng toàn thân, thưa BS?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Hóc môn tuyến giáp điều hòa hoạt động của hầu hết các cơ quan, từ tim mạch, tiêu hóa, thần kinh - cơ, xương khớp, hệ sinh sản cho đến da, tóc, móng. Vì vậy, khi hóc môn này bị rối loạn, tất cả các cơ quan đích đều bị tác động cùng lúc, dẫn đến triệu chứng rất đa dạng và khó nhận biết.

Nhiều bệnh nhân không có cổ to, không nuốt vướng, thậm chí tổn thương tuyến giáp trên siêu âm chỉ vài milimét, nhưng các biểu hiện toàn thân lại rất rõ rệt. Điều này cho thấy triệu chứng không hề tương xứng với mức độ tổn thương, càng khiến việc nhận diện bệnh trở nên khó khăn.

Chính vì vậy, cần siêu âm phát hiện sớm, kết hợp lắng nghe những thay đổi bất thường của cơ thể và tầm soát, xét nghiệm kịp thời để chẩn đoán đúng, tránh bỏ sót các bệnh lý tuyến giáp.

4. Tuyến giáp hoạt động bất thường ảnh hưởng tim, tiêu hóa và cả tinh thần

Nếu tuyến giáp hoạt động quá mạnh hoặc quá yếu, sẽ ảnh hưởng ra sao đến tim mạch, tiêu hóa và thần kinh, thưa BS?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Khi hóc môn tuyến giáp tăng quá mức, cơ thể luôn ở trạng thái “bị kích hoạt”. Người bệnh cảm thấy nóng bức, run tay, tim hồi hộp, đánh trống ngực, sụt cân nhiều dù ăn uống đầy đủ, kèm theo rối loạn thói quen đi tiêu. Nếu tình trạng này kéo dài, bệnh nhân có thể gặp rối loạn nhịp tim và những biến chứng nặng nề khác.

Ngược lại, khi hóc môn tuyến giáp giảm quá mức, mọi hoạt động của cơ thể sẽ chậm lại. Bệnh nhân mệt mỏi, buồn ngủ, dễ tăng cân, luôn cảm thấy lạnh, da tóc yếu - dễ rụng, và đôi khi xuất hiện triệu chứng giống trầm cảm.

Các nghiên cứu quốc tế và tại Việt Nam đều khuyến cáo: khi người bệnh gặp vấn đề tim mạch hoặc mất ngủ kéo dài, cần tầm soát tuyến giáp vì đây là nguyên nhân dễ bị bỏ sót.

5. Khi nào rụng tóc cảnh báo bệnh lý tuyến giáp?

Có cách nào giúp người dân phân biệt rụng tóc do stress, thiếu chất với rụng tóc do bệnh tuyến giáp?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Triệu chứng rụng tóc rất thường gặp và nhiều trường hợp xuất phát từ stress hoặc thiếu vi chất. Nếu do các nguyên nhân này, rụng tóc thường chỉ diễn tiến thành từng đợt ngắn, và khi người bệnh ăn uống đầy đủ, bổ sung vi chất, ngủ nghỉ hợp lý, tóc sẽ dần cải thiện trở lại.

Ngược lại, rụng tóc kéo dài 2 - 3 tháng kèm theo các biểu hiện toàn thân khác thì cần cảnh giác. Ở nhóm bệnh nhân suy giáp, các dấu hiệu đi kèm có thể là cảm giác lạnh, táo bón, tăng cân, mệt mỏi kéo dài. Trong khi đó, bệnh nhân cường giáp lại thường gặp nhịp tim nhanh, hồi hộp, run tay, sụt cân dù ăn uống đầy đủ.

Khi rụng tóc xảy ra cùng những biểu hiện bất thường này, người bệnh nên đi khám và làm xét nghiệm chức năng tuyến giáp để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

6. Những dấu hiệu tuyến giáp không nên bỏ qua 

Ngoài rụng tóc và sụt cân, còn những dấu hiệu nào khác cảnh báo cường giáp hoặc suy giáp mà người bệnh nên lưu ý?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Bệnh lý tuyến giáp gồm hai nhóm chính: rối loạn chức năng (cường giáp, suy giáp) và bệnh lý thực thể (u, nhân giáp, ung thư).

Ở nhóm cường giáp, ngoài các triệu chứng quen thuộc như run tay, tim đập nhanh, sụt cân, đôi khi bệnh nhân còn đến khám vì lồi mắt, đỏ mắt hoặc chảy nước mắt kéo dài. Đây là những dấu hiệu điển hình của tình trạng cường giáp kéo dài hoặc bệnh lý mắt do tuyến giáp.

Với nhóm suy giáp, ngoài tăng cân, mệt mỏi, da, tóc yếu, nhiều bệnh nhân nữ còn gặp rối loạn kinh nguyệt như thưa kinh, thiểu kinh, thậm chí khó có thai. Những dấu hiệu này dễ bị quy cho stress hoặc rối loạn nội tiết thông thường nên thường bị bỏ sót.

Ở nhóm bệnh lý thực thể tại tuyến giáp như bướu, nhân hay ung thư, người bệnh có thể nhận thấy khối bất thường ở cổ di động theo nhịp nuốt hoặc tăng chu vi vùng cổ. Khi khối giáp tiến triển và xâm lấn, sẽ xuất hiện các triệu chứng báo động như khàn tiếng, nuốt vướng, nuốt sặc. Đây là những dấu hiệu cần thăm khám sớm để loại trừ tổn thương ác tính hoặc biến chứng nguy hiểm.

7. Tự soi gương có phát hiện được bệnh tuyến giáp không? 

Người bệnh có thể tự kiểm tra tuyến giáp bằng cách nào tại nhà, ví dụ như sờ vùng cổ hay quan sát gương mặt?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Người dân hoàn toàn có thể tự tầm soát ban đầu tại nhà. Cách đơn giản nhất là đứng trước gương, quan sát vùng cổ để xem có khối phồng bất thường hay không, đặc biệt là khối di động theo nhịp nuốt. Đây là dấu hiệu thường gặp ở các nhân hoặc bướu tuyến giáp.

Tuy nhiên, đa số bệnh lý tuyến giáp nằm ở những nhân rất nhỏ, nên việc quan sát hay sờ bằng tay thường không chính xác. Vì thế, người dân hãy lắng nghe cơ thể, đặc biệt khi có các biểu hiện thay đổi kéo dài dù rất nhẹ.

Khi thấy nghi ngờ, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được khám và siêu âm tuyến giáp - phương pháp tầm soát hiệu quả và chính xác nhất hiện nay.

8. Các xét nghiệm cần làm khi nghi ngờ bệnh tuyến giáp

Khi nghi ngờ mắc bệnh tuyến giáp, bác sĩ sẽ chỉ định làm những xét nghiệm hoặc siêu âm nào để chẩn đoán chính xác?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Khi người bệnh đến cơ sở y tế để thăm khám và tầm soát tuyến giáp, siêu âm tuyến giáp luôn là xét nghiệm đầu tay. Siêu âm giúp đánh giá hình thái tuyến giáp, phát hiện những nhân giáp rất nhỏ, đồng thời phân loại và phân tầng nguy cơ của các tổn thương này.

Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm chức năng tuyến giáp gồm T3, T4, TSH để xác định tuyến giáp đang hoạt động mạnh hay yếu, từ đó đánh giá tình trạng cường giáp hoặc suy giáp.

Trong trường hợp có tổn thương nghi ngờ ác tính, bác sĩ sẽ thực hiện thêm chọc hút tế bào bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm (FNA). Kỹ thuật này giúp xác định tổn thương lành hay ác, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

9. Bệnh tuyến giáp có chữa khỏi không? Vì sao cần theo dõi lâu dài?

Bệnh tuyến giáp có chữa khỏi hoàn toàn không? Sau điều trị, người bệnh cần theo dõi và chăm sóc sức khỏe ra sao để tránh tái phát?

BS.CK2 Lý Bảo Duy trả lời:

Hầu hết các bệnh lý tuyến giáp, khi được điều trị đúng, đều mang lại kết quả rất tốt. Ngay cả ung thư tuyến giáp thể biệt hóa cũng cho thấy tỷ lệ điều trị khỏi bệnh rất cao và phần lớn bệnh nhân sau mổ có thể sinh hoạt, làm việc bình thường.

Tuy nhiên, tuyến giáp vẫn là nhóm bệnh có tỷ lệ tái phát đáng kể, do liên quan nhiều đến di truyền, yếu tố dịch tễ và dinh dưỡng. Vì vậy, việc theo dõi sau điều trị đóng vai trò đặc biệt quan trọng.

Người bệnh cần tái khám định kỳ và kiểm tra nồng độ hóc môn giáp thường xuyên để sớm phát hiện rối loạn trở lại. Với những trường hợp cần dùng thuốc hóc môn giáp bổ sung, người bệnh phải tuân thủ đúng liều, tuyệt đối không tự ý thay đổi hoặc ngưng thuốc. Đồng thời, cần có chế độ sinh hoạt lành mạnh, ưu tiên thực phẩm giàu i-ốt để hỗ trợ hoạt động tuyến giáp.

Điều trị tuyến giáp là quá trình dài, không chỉ dừng lại ở phẫu thuật hay uống thuốc, mà cần quản lý sức khỏe lâu dài để duy trì cuộc sống ổn định.