Có người mẹ hung dữ, thường xuyên mắng chửi, tâm sinh lý của các con sẽ ra sao?

Câu hỏi

Chào BS,

Tôi có người chị dâu rất hung dữ, thường xuyên mắng chửi con, gây gổ với cả hàng xóm. Riêng chồng thì không bị chửi, có lẽ do anh tôi đẹp trai nên chị dâu rất chiều chuộng, nhưng anh tôi không thể ngăn cản việc vợ chửi con.

Điều tôi lo lắng là các cháu tôi, một trai một gái, đang học cấp 2 và cấp 3. Tâm sinh lý các cháu sẽ phát triển ra sao nếu có người mẹ hung dữ như vậy?

Trả lời

Chào anh/chị,

Câu hỏi của anh/chị rất sâu sắc và đầy trăn trở - vì đằng sau đó là một nỗi lo rất thật: lo cho sức khỏe tinh thần của con trẻ trong môi trường gia đình đầy căng thẳng.

1. Khi trẻ lớn lên trong môi trường có người mẹ thường xuyên mắng chửi

Điều này ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và nhân cách của trẻ, đặc biệt ở lứa tuổi cấp 2-cấp 3 - giai đoạn đang hình thành bản sắc cá nhân.

Các nghiên cứu tâm lý cho thấy, nếu bị mắng chửi, xúc phạm thường xuyên, trẻ có thể:

a. Ảnh hưởng cảm xúc

Dễ tự ti, sợ sai, sợ bị đánh giá.

Một số trẻ sẽ nổi loạn, chống đối, cáu gắt, trong khi số khác lại thu mình, trầm lặng.

Dễ bị rối loạn lo âu, trầm cảm nhẹ mà gia đình không nhận ra.

b. Ảnh hưởng hành vi

Có thể học theo cách ứng xử tiêu cực: nói to, cộc cằn, hoặc xem mắng chửi là “bình thường”.

Hoặc ngược lại, quá sợ xung đột, không dám nói lên cảm xúc thật.

c. Ảnh hưởng về tình cảm gia đình

Trẻ mất niềm tin với mẹ, đôi khi xa cách cả với cha vì cảm thấy “không ai bảo vệ mình”.

Nếu người cha im lặng quá lâu, trẻ có thể nghĩ rằng người cha đồng lõa hoặc không quan tâm.

2. Vai trò của người cha và người thân khác

Trong hoàn cảnh này, vai trò của anh trai anh/chị (người chồng) là cực kỳ quan trọng:

• Không nên đối đầu gay gắt với vợ trước mặt con, nhưng phải có ranh giới rõ ràng: không được chửi bới, hạ nhục con.
• Nên chọn thời điểm bình tĩnh, nói chuyện riêng với vợ, có thể mời chuyên gia tâm lý gia đình hoặc người lớn có uy tín khuyên giải.
  
  

Còn anh/chị - với tư cách người thân đứng ngoài xung đột - có thể bù đắp cảm xúc cho các cháu:

• Trò chuyện, lắng nghe, tạo cho các cháu một “nơi an toàn” để chia sẻ.
• Khen ngợi, khích lệ đúng lúc để các cháu giữ được lòng tự tin.
• Giúp các cháu phân biệt rõ: việc mẹ nóng tính không có nghĩa là lỗi của mình.
  
  

3. Người mẹ đang có vấn đề tâm lý

Một người thường xuyên mắng chửi, dễ nổi nóng - đặc biệt chỉ trút giận vào con hoặc hàng xóm - có thể đang gặp stress kéo dài, rối loạn cảm xúc hoặc sang chấn tâm lý cũ.

Nếu anh/chị có thể, hãy khéo léo khuyên anh trai đưa vợ đi khám tâm lý - tâm thần (không có nghĩa là “bị điên”, mà để kiểm soát cảm xúc tốt hơn).

Đôi khi chỉ cần liệu pháp tâm lý hoặc thuốc ổn định khí sắc nhẹ, người bệnh đã có thể thay đổi rõ rệt.

4. Lời khuyên thực tế

• Không chỉ trích hay kể tội chị dâu trước mặt các cháu - điều đó làm trẻ thêm tổn thương.
• Hãy tập trung bảo vệ cảm xúc của trẻ, giúp chúng hiểu: vẫn có người yêu thương, lắng nghe, và tin tưởng.
• Nếu thấy các cháu có biểu hiện mất ngủ, thu mình, học sa sút, hay cáu gắt, nên đưa đi tư vấn tâm lý học đường hoặc chuyên khoa Tâm lý - Tâm thần Nhi.
  
  

Thân mến.

Câu hỏi liên quan

• Mổ đục thủy tinh thể 1 tuần vẫn chưa thấy rõ: Bình thường hay bất thường?
• Bé 6 tháng tuổi ngủ xuyên đêm không tiểu, có đáng lo?
• Trẻ bị rách da mặt do té ngã, nên làm gì để không bị sẹo?