EASD 2025: Công bố nhiều phát hiện nổi bật về bệnh đái tháo đường

Hút thuốc, cần sa và trầm cảm - Những yếu tố nguy cơ mới được làm rõ

Các nghiên cứu trình bày tại EASD 2025 cho thấy hút thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ mắc ĐTĐ típ 2 ở mọi nhóm tuổi, đặc biệt ở những người có kháng insulin nặng hoặc mang gen dễ mắc bệnh. Kết quả khẳng định việc cai thuốc lá là một biện pháp quan trọng trong phòng ngừa ĐTĐ.

Bên cạnh đó, một nghiên cứu quy mô lớn ở châu Âu và Mỹ cho thấy người sử dụng cần sa có nguy cơ mắc ĐTĐ type 2 cao gấp gần 4 lần so với nhóm không sử dụng, đặc biệt trong 5 năm đầu. Các chuyên gia kêu gọi tăng cường giáo dục cộng đồng và theo dõi chuyển hóa định kỳ cho nhóm này.

Ngoài ra, nghiên cứu tại 18 quốc gia chỉ ra mối liên hệ hai chiều giữa ĐTĐ và trầm cảm: người mắc ĐTĐ có nguy cơ bị trầm cảm nặng cao hơn 48%, trong khi người có điểm nguy cơ trầm cảm cao lại có khả năng mắc ĐTĐ cao hơn 15%. Điều này cho thấy quản lý sức khỏe tâm thần cần trở thành một phần trong điều trị bệnh ĐTĐ.

Tiến bộ trong điều trị: từ thuốc giảm cân đến liệu pháp mới cho ĐTĐ type 1

Một nghiên cứu dựa trên cộng đồng cho thấy người mắc ĐTĐ type 2 có nguy cơ nhiễm trùng huyết (sepsis) gấp đôi, nhất là dưới 60 tuổi. Trong khi đó, nghiên cứu khác cảnh báo phụ nữ mắc ĐTĐ type 2 dùng liệu pháp hormon thay thế (HRT) đường uống có nguy cơ tim mạch cao hơn, còn miếng dán HRT được xem là lựa chọn an toàn hơn.

Về điều trị béo phì và kiểm soát đường huyết, nhiều nghiên cứu ghi nhận hiệu quả của tirzepatide - thuốc giúp giảm cân, giảm nhu cầu insulin và cải thiện đường huyết ở cả bệnh nhân ĐTĐ type 1 và type 2, kể cả thanh thiếu niên.

Các loại thuốc mới cũng được chú ý: Orforglipron - thuốc uống hằng ngày tác động lên thụ thể GLP-1, giúp giảm trung bình 9-13% khối lượng mỡ sau 72 tuần. Semaglutide đường uống 25 mg và 50 mg cho thấy hiệu quả giảm cân lần lượt 11,4% và 12,7%, trong khi semaglutide tiêm 7,2 mg/tuần giúp giảm tới 18,7% trọng lượng cơ thể sau 72 tuần. Cagrilintide, hoạt chất tương tự hormone amylin, giúp 31,6% người dùng đạt mức giảm cân ≥15%, vượt trội so với giả dược.

Cảnh báo từ thực tế sử dụng thuốc

Tại Đan Mạch, thống kê cho thấy một nửa người dùng semaglutide ngừng thuốc trong vòng 1 năm, chủ yếu do tác dụng phụ hoặc vấn đề kinh tế. Các nhà khoa học nhấn mạnh việc theo dõi sát và tư vấn kỹ lưỡng trước khi điều trị dài hạn.

Hội nghị EASD 2025 một lần nữa khẳng định đái tháo đường không chỉ là bệnh chuyển hóa, mà là một rối loạn toàn thân chịu ảnh hưởng từ lối sống, sức khỏe tâm thần và yếu tố môi trường. Những phát hiện mới về thuốc thế hệ mới và mối nguy từ các thói quen hiện đại sẽ góp phần thay đổi cách tiếp cận phòng ngừa và điều trị bệnh ĐTĐ trong tương lai.