Đừng để răng thật “ra đi” sớm: Bí quyết giữ hàm răng chắc khỏe khi về già

1. Có phải tuổi càng cao, răng càng yếu?

Tuổi càng cao, răng càng yếu - nhưng có phải đó là “chuyện bình thường” không thể tránh khỏi? 

BS.CK1 Phan Bá Ngọc - Giám đốc Phòng khám Nha khoa Hạnh Phúc trả lời:

Tuổi tác càng cao, sức khỏe càng yếu. Tuy nhiên, không phải về già răng sẽ yếu đi, mà đó là kết quả của những nguyên nhân kéo dài theo thời gian, ví dụ như thói quen chăm sóc răng miệng kém trong nhiều năm liền.

Thực tế vẫn có những người đến 80, 90 tuổi mà răng vẫn còn đầy đủ, do chăm sóc tốt. Chính vì thế, quan niệm “về già răng sẽ yếu, rụng” là chưa hẳn đúng.

2. Các vấn đề răng miệng thường gặp ở người cao tuổi

Người cao tuổi thường gặp những vấn đề răng miệng nào? Có bệnh nào nguy hiểm nhưng dễ bị bỏ sót vì diễn tiến âm thầm không, thưa bác sĩ?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Phổ biến nhất là bệnh nha chu - được ví như “kẻ giết răng thầm lặng”. Răng của chúng ta giống như một cái cây, còn nha chu là phần đất xung quanh để giữ cây. Nếu phần đất không tốt, chắc chắn sẽ không giữ được răng. Nha chu gồm nướu răng, dây chằng nha chu và xương răng.

Ngoài ra, người cao tuổi dễ bị mòn răng, dẫn đến ê buốt răng và nhạy cảm răng. Bên cạnh nguyên nhân thời gian, thói quen nhai thức ăn cứng cũng có thể gây ra vấn đề này.

Thứ ba, người già có thể bị sâu răng do thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách kéo dài. Thứ tư, là mất răng hàng loạt ở người già, có thể mất cả hàm trên và hàm dưới.

Bệnh lý khớp thái dương hàm cũng là vấn đề người cao tuổi có thể gặp phải, dẫn đến đau hoặc khuôn mặt bị lệch về một bên.

Sức đề kháng của người lớn tuổi suy giảm, dẫn đến một số bệnh lý về niêm mạc miệng, trong đó loét miệng cũng là tình trạng khá thường gặp.

3. Hệ lụy từ thói quen xấu trong chăm sóc răng miệng

Thực tế tại phòng khám, BS từng gặp những ca bệnh răng miệng nào ở người lớn tuổi khiến mình cảm thấy tiếc nuối vì đến quá trễ? Nếu được phát hiện sớm, mọi chuyện có thể đã khác ra sao?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Tôi vẫn nhớ trường hợp bệnh nhân nam, 44 tuổi, đến phòng khám trong tình trạng răng đau đến nỗi không ăn được và lung lay nhiều. Khám và chụp phim cho thấy xương răng tiêu gần hết. Bệnh nhân còn bị vôi răng bám gần như đến 1/3 chân răng dưới.

Bệnh nhân có thói quen hút thuốc lá từ năm 16 tuổi, không khám răng và cạo vôi răng định kỳ vì có nỗi sợ đi khám nha khoa.

Biện pháp duy nhất lúc này là nhổ tất cả răng (vì răng đã lung lay nhiều, gây đau, viêm nhiễm và hôi miệng), để không dẫn đến viêm xương hàm bên dưới. Lúc này, bệnh nhân chỉ còn khoảng 16 chiếc răng (trong khi người bình thường có 28 chiếc). Sau đó, chúng tôi tiến hành làm răng tháo lắp.

Mặc dù vẫn duy trì chức năng ăn nhai cho bệnh nhân, nhưng hàm tháo lắp lại có cảm giác sụt sịt, không chắc chắn, không thể so sánh với răng thật.

Theo tôi, đây là một trường hợp rất đáng tiếc, bệnh nhân chưa hẳn lớn tuổi, nhưng đã không thể cứu vãn được hàm răng do thói quen chăm sóc răng miệng kém và không đi khám định kỳ.

4. Nguyên nhân khiến răng không trụ được tới già

Sâu răng, răng lung lay, mất răng… với người cao tuổi thường được xem là chuyện “hết sức tự nhiên” - nhưng thật ra điều gì mới là nguyên nhân sâu xa khiến răng không trụ được tới già, thưa BS?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Có những người 70, 80 tuổi mà răng vẫn chắc khỏe, nhưng cũng có người mới ngoài 40 đã không giữ được răng. Có rất nhiều nguyên nhân gây sâu răng, răng lung lay, mất răng ở người cao tuổi.

Nguyên nhân chính nằm ở thói quen - tổng hợp nhiều yếu tố dẫn đến hậu quả cuối cùng là răng không thể tồn tại lâu dài. Ví dụ, hút thuốc lá, hút thuốc lào có thể khiến bệnh nhân bị viêm nha chu, mất răng sớm.

Ăn các thức ăn cứng, dai lâu dài có thể dẫn đến tình trạng mòn, ê buốt và hư răng. Những người không có thói quen khám răng, cạo vôi định kỳ cũng dễ gặp các bệnh lý răng miệng, dẫn đến không giữ được răng.

Bệnh mạn tính không được điều trị và kiểm soát tốt cũng là một nguyên nhân. Đánh răng không đúng cách, tần suất không đủ hoàn toàn có thể gây hư răng, mất răng ở người già.

5. Phương pháp điều trị răng lung lay và mất răng ở người lớn tuổi

Với tình trạng răng lung lay, mất răng ở người lớn tuổi - BS thường áp dụng những phương pháp điều trị nào? Có lưu ý gì đặc biệt khi phục hồi răng cho nhóm bệnh nhân lớn tuổi, nhất là người có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch...?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Người lớn tuổi có tình trạng sâu răng, răng lung lay, phương pháp điều trị bảo tồn vẫn là tối ưu nhất. Nghĩa là cố gắng giữ lại những chiếc răng thật còn có thể giữ được, vì răng thật luôn tốt hơn răng giả.

- Răng bị viêm nha chu ở mức độ nhẹ hoặc vừa, thậm chí nặng, chúng tôi vẫn cố hết sức để giữ lại nếu còn có thể.

- Sâu răng có thể điều trị bằng trám răng hoặc lấy tủy, giữ lại gốc để phục hình răng.

- Những trường hợp mất răng phải thực hiện phục hình hoặc trồng răng sứ, cắm implant để đảm bảo lực nhai, giúp người lớn tuổi ăn uống bình thường.

Việc điều trị sẽ căn cứ vào từng trường hợp cụ thể. Nhiều bệnh nhân có cơ địa đặc biệt, người có bệnh nền đái tháo đường nhưng kiểm soát đường huyết không tốt, các phương pháp xâm lấn như nhổ nhiều răng, cắm implant rất khó thực hiện do vấn đề cầm máu và lành thương không tốt. Người hút thuốc lá nhiều cũng sẽ gặp khó khăn trong việc cắm implant.

Bệnh nhân có bệnh tim mạch, dạ dày chưa điều trị triệt để sẽ khó thực hiện các phương pháp xâm lấn điều trị bệnh răng miệng.

Với những bệnh nhân này, các biện pháp thay thế có thể thực hiện được là làm cầu răng, trồng răng tháo lắp để giải quyết vấn đề ăn nhai mà không ảnh hưởng đến các bệnh toàn thân.

6. Hướng dẫn chăm sóc răng miệng cho người cao tuổi

Vệ sinh răng miệng ở người cao tuổi có điểm gì khác biệt? BS có thể hướng dẫn những cách chăm sóc phù hợp cho người lớn tuổi - kể cả khi họ không còn răng thật?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Chăm sóc răng miệng cho người cao tuổi vẫn tuân theo các nguyên tắc chung như mọi lứa tuổi khác.

Đầu tiên, cần vệ sinh răng miệng đúng cách: chải dọc hoặc xoay tròn, chải đủ 3 mặt của răng, 2 lần/ngày, và không chải răng quá mạnh. Không sử dụng tăm tre, mà nên dùng chỉ nha khoa.

Khám răng và cạo vôi răng định kỳ mỗi 6 tháng/lần. Những người đã trồng răng tháo lắp cần vệ sinh hàm sau khi ăn, súc miệng thật sạch.

Người cắm răng implant cũng cần vệ sinh răng kỹ càng, dùng chỉ nha khoa và đi khám răng 6 tháng/lần để đảm bảo độ vững chắc của răng đã trồng.

7. Thói quen ăn uống với sức khỏe răng miệng ở người lớn tuổi

Chế độ dinh dưỡng và thói quen ăn uống có ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe răng miệng ở người lớn tuổi? Những thực phẩm nào bác sĩ thường khuyên nên hạn chế?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Để bảo vệ răng miệng và đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể, cần đảm bảo loại bỏ các thói quen xấu như hút thuốc lá, ăn thức ăn dai, cứng, quá nóng hay quá lạnh. Đồng thời, đảm bảo đủ thành phần dinh dưỡng trong bữa ăn, bổ sung rau xanh để tăng sức đề kháng.

Với người có răng đã lung lay, việc tiếp tục ăn các thức ăn cứng, dai, nhai nước đá... sẽ làm răng càng bị hỏng sớm.

8. Khám răng định kỳ cho người cao tuổi

Người cao tuổi có nên đi khám răng định kỳ không? Bao lâu thì nên khám? Và khám những gì để giữ được hàm răng chắc khỏe lâu nhất có thể?

BS.CK1 Phan Bá Ngọc trả lời:

Người lớn tuổi có thói quen hút thuốc lá, cơ địa dễ bám vôi răng, nên cần cạo vôi răng 3 tháng/lần và khám răng định kỳ 3 - 6 tháng/lần.

Những người bình thường nên giữ thói quen chăm sóc răng miệng tốt, khám răng và cạo vôi răng 6 tháng/lần.

Tuy nhiên, khi phát hiện những biểu hiện bất thường như răng chảy máu, lung lay, đau nhức, hôi miệng, cần đi khám ngay, tìm nguyên nhân và giải quyết sớm để đảm bảo răng chắc khỏe đến 70, 80 tuổi.