Dinh dưỡng trước và sau mổ: Chìa khóa rút ngắn thời gian hồi phục

Một chế độ ăn hợp lý không chỉ giúp người bệnh giảm nguy cơ biến chứng, nhiễm khuẩn và chậm lành vết thương mà còn quyết định tốc độ hồi phục sau phẫu thuật. Vậy cần chú ý gì trong dinh dưỡng trước và sau mổ để cơ thể nhanh lấy lại sức khỏe?

Trước phẫu thuật, dinh dưỡng đầy đủ giúp giảm nguy cơ suy dinh dưỡng - tình trạng phổ biến ở những người mắc bệnh mạn tính, ung thư hay bệnh đường tiêu hóa. Nếu để cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng, nguy cơ nhiễm khuẩn, chậm lành vết thương và kéo dài thời gian hồi phục sẽ tăng cao.

Các tiêu chí cảnh báo cần can thiệp dinh dưỡng bao gồm BMI dưới 18,5, sụt cân trên 10% trong 6 tháng, chỉ số albumin dưới 30g/L hoặc thang điểm đánh giá dinh dưỡng (SGA-C, NRS ≥ 5) ở mức báo động. Ở giai đoạn này, người bệnh cần cung cấp năng lượng 25-30 kcal/kg/ngày, đạm 1,2-1,5 g/kg/ngày, đồng thời bổ sung thực phẩm giàu protein, omega-3, arginine, cùng với các vi chất như vitamin D, B12, sắt và kẽm. Điều quan trọng là không nên nhịn ăn quá lâu trước mổ để tránh tình trạng suy kiệt.

Sau phẫu thuật, việc cho ăn sớm có ý nghĩa đặc biệt trong phục hồi. Thay vì chờ đợi đến khi có dấu hiệu tiêu hóa như “đánh hơi”, bệnh nhân có thể bắt đầu ăn trong vòng 6 giờ sau mổ (nếu không liên quan đến đường tiêu hóa), hoặc 24-48 giờ sau mổ tiêu hóa khi đủ điều kiện. Quá trình này nên tiến hành theo nguyên tắc tăng dần: khởi đầu bằng nước trong và dung dịch carbohydrate, sau đó chuyển sang thức ăn lỏng dễ tiêu, rồi thực phẩm mềm, và cuối cùng là chế độ ăn bình thường.

Những dưỡng chất quan trọng cần chú ý trong giai đoạn hồi phục bao gồm protein để tái tạo mô, omega-3 để chống viêm, vitamin C và kẽm để hỗ trợ lành vết thương, cùng glutamine và arginine để tăng cường miễn dịch. Sự kết hợp đúng và đủ các dưỡng chất này giúp người bệnh hồi phục nhanh hơn, giảm nguy cơ nhiễm trùng và rút ngắn thời gian nằm viện.

Có thể thấy, dinh dưỡng chính là một trụ cột quan trọng trong chiến lược ERAS. Việc tư vấn cá thể hóa bởi chuyên gia dinh dưỡng giúp đảm bảo mỗi bệnh nhân được xây dựng chế độ ăn phù hợp với thể trạng, bệnh lý nền và loại phẫu thuật. Nhờ đó, quá trình hồi phục không chỉ diễn ra nhanh chóng mà còn nâng cao chất lượng sống lâu dài sau mổ.