Da vàng không phải lúc nào cũng bệnh gan: Cẩn trọng với vàng da do thực phẩm

Vàng da không phải lúc nào cũng là dấu hiệu bệnh lý gan mật. Trên thực tế, nhiều người bỗng thấy da, đặc biệt là lòng bàn tay, bàn chân hoặc vùng quanh mũi, miệng chuyển sang màu vàng nhẹ - nguyên nhân đôi khi lại đến từ… thói quen ăn uống.

Ăn nhiều thực phẩm chứa beta-caroten - nguyên nhân phổ biến khiến da vàng

Theo các bác sĩ dinh dưỡng, hiện tượng “vàng da giả” (carotenemia) thường xảy ra khi cơ thể hấp thụ quá nhiều beta-caroten - sắc tố tạo màu vàng cam trong rau củ quả. Chất này không độc hại, thậm chí có lợi vì giúp chống oxy hóa, tăng cường thị lực và miễn dịch. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ lượng lớn trong thời gian dài, caroten sẽ tích tụ ở lớp mỡ dưới da, khiến da chuyển vàng.

Các thực phẩm giàu beta-caroten thường gặp gồm cà rốt, bí đỏ, khoai lang vàng, xoài chín, đu đủ, cam, quýt, gấc, rau ngót… Đặc biệt, những người ăn nước ép cà rốt hoặc bí đỏ hằng ngày, hoặc cho trẻ nhỏ ăn dặm quá nhiều các loại củ quả này, dễ bị nhuộm vàng da tạm thời.

Phân biệt vàng da do ăn uống và vàng da bệnh lý

Vàng da do caroten khác với vàng da bệnh lý do gan, mật hoặc máu. Trong trường hợp do ăn uống, màu vàng thường chỉ xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, không vàng kết mạc mắt (tròng trắng), không kèm mệt mỏi, buồn nôn, nước tiểu sậm màu hay phân bạc màu.

Ngược lại, nếu da và mắt đều vàng, đặc biệt kèm triệu chứng mệt, chán ăn, ngứa da hoặc đau hạ sườn phải, người bệnh nên đi khám sớm vì có thể liên quan đến các bệnh như viêm gan, tắc mật, tan máu, hoặc rối loạn chuyển hóa bilirubin.

Ăn thế nào để không bị “vàng da do rau củ”?

Các chuyên gia khuyến cáo, để tránh tình trạng này, không nên ăn một nhóm thực phẩm màu vàng cam quá thường xuyên hay với lượng lớn. Thay vào đó, nên đa dạng hóa khẩu phần: kết hợp rau củ nhiều màu sắc (xanh, đỏ, tím, trắng) để cân đối dinh dưỡng và hấp thu vitamin tốt hơn.

Trẻ nhỏ chỉ nên ăn 1-2 bữa/tuần có thực phẩm giàu caroten, không nên cho ăn cháo bí đỏ, cà rốt hoặc khoai lang liên tục. Người lớn có thể dùng nước ép hoặc sinh tố từ các loại quả này 2-3 lần/tuần, mỗi lần 100-200ml là đủ.

Khi nào cần đi khám?

Nếu ngừng ăn các thực phẩm giàu caroten trong vài tuần mà da vẫn vàng, hoặc có kèm các dấu hiệu bất thường khác, cần đi khám để kiểm tra chức năng gan mật. Việc phát hiện sớm nguyên nhân giúp điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Tóm lại, vàng da không phải lúc nào cũng đáng lo, nhưng cũng không nên chủ quan. Ăn uống cân đối, đa dạng, kiểm soát lượng rau củ màu vàng cam là cách đơn giản để bảo vệ cả làn da và sức khỏe gan mật.