1. Đau lưng ở thoái hóa cột sống dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác

Thưa BS, thoái hóa cột sống được định nghĩa như thế nào?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Thoái hóa cột sống là tình trạng suy giảm thành phần trong cột sống như đĩa đệm, xương dưới sụn, từ đó dẫn đến đau, giảm chức năng cột sống.

Triệu chứng thoái hóa cột sống như thế nào? Những triệu chứng này có dễ bị nhầm lẫn với những bệnh lý khác không, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Ở giai đoạn đầu, thoái hóa cột sống thường không có triệu chứng. Đến các giai đoạn sau, tình trạng thường gặp nhất là đau lưng. Tuy nhiên, biểu hiện này lại không đặc hiệu và dễ nhầm lẫn với rất nhiều bệnh lý khác.

Căng cơ do ngồi một chỗ quá lâu cũng gây đau lưng. Trượt đốt sống, thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, xẹp đốt sống do loãng xương đều có biểu hiện đau lưng.

2. Thoái hóa cột sống thể hiện trên hình ảnh học thường không tương quan với biểu hiện lâm sàng

Thoái hóa đốt sống được phân độ nặng - nhẹ như thế nào? Bệnh nhân có thể tự nhận biết tình trạng của mình đang ở mức độ nào không, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Về phân loại, thoái háo đốt sống được phân thành 4 mức độ dựa trên tình trạng thể hiện trên kết quả MRI hoặc X-quang. Tuy nhiên, tình trạng thoái hóa cột sống thể hiện trên hình ảnh học thường không tương quan với biểu hiện lâm sàng.

Có những trường hợp thoái hóa đốt sống nặng nhưng thi thoảng mới có cảm giác đau hoặc đau rất nhẹ. Ngược lại, co những bệnh nhân chỉ bị thoái hóa nhẹ nhưng đau đến mức không thể cử động được.

Việc phân loại chủ yếu được sử dụng trên chẩn đoán hình ảnh hơn về mặt lâm sàng. Khi có biểu hiện đau, bệnh nhân đến thăm khám và được chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán chính xác tình trạng gặp phải.

3. Các nguyên nhân dẫn đến thoái hóa cột sống

Nghề nghiệp hay thói quen nào dễ gặp phải vấn đề thoái hóa cột sống? Thoái hóa cột sống nếu không được chữa trị sẽ để lại những biến chứng gì?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Có 2 nhóm nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa cột sống. Đầu tiên là việc cột sống phải chịu một lực quá lớn trong thời gian kéo dài, thường thấy nhất ở những người phải khuân vác nặng. Ngoài ra còn phải kể đến những trường hợp thừa cân, béo phì.

Nguyên nhân thứ hai là tư thế không đúng. Khi ngồi, chúng ta thường có xu hướng khom lưng dẫn đến áp lực dồn lên phía trước nhiều hơn, làm tổn thương đến những cấu trúc phía trước, tạo thành thoái hóa.

Theo những nghiên cứu gần đây, thoái hóa cột sống cổ ngày càng trẻ hóa, đặc biệt là khi máy tính xách tay và điện thoại thông minh xuất hiện.

4. Các phương pháp chẩn đoán và điều trị thoái hóa cột sống

Khi đến thăm khám, bệnh nhân sẽ được làm những xét nghiệm như thế nào để chẩn đoán thoái hóa cột sống? Phương pháp điều trị cho từng mức độ thoái hóa ra sao, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Để chẩn đoán chính xác, bên cảnh việc khám và hỏi bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh học, phổ biến nhất là X-quang. Đối với những trường hợp phức tạp hơn, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc CT scan cột sống thắt lưng có thể được áp dụng.

Nội khoa vẫn là phương pháp điều trị chủ yếu đối với thoái hóa cột sống, kết hợp với thay đổi lối sống. Theo quan điểm của nhiều hiệp hội về cột sống, dùng thuốc đem lại hiệu quả không cao. Điều trị không dùng thuốc vẫn được khuyến khích nhiều hơn.

Điều trị không dùng thuốc tập trung chủ yếu vào 2 vấn đề: giảm cân và điều chỉnh tư thế. Người bệnh được khuyên nên tăng cường tập thể dục, chú trọng vào vùng lưng và cổ để nhóm cơ xung quanh cột sống khỏe hơn. Bộ môn yoga có rất nhiều bài tập dành riêng cho cột sống.

Khi ngồi lâu, nhất là đối với các bạn làm việc văn phòng tiếp xúc thường xuyên với máy vi tính, sau mỗi 1-2 giờ nên thực hiện một vài động tác xoay, nghiêng người để thư giãn cơ lưng, có ích cho việc dự phòng cũng như quá trình điều trị thoái hóa cột sống.

Tôi nhấn mạnh một lần nữa rằng, điều trị thoái hóa cột sống chủ yếu vẫn nên dùng phương pháp không dùng thuốc. Thuốc chỉ nên được sử dụng trong giai đoạn đau cấp tính, hoàn toàn không phải phương pháp điều trị lâu dài.

5. Bệnh nhân nên đi khám để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp

Tự ý mua thuốc hoặc dùng lại đơn thuốc cũ sẽ dẫn đến những biến chứng như thế nào về sau, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Như đã chia sẻ, việc điều trị thoái hóa cột sống vẫn ưu tiên phương pháp không dùng thuốc. Thuốc chủ yếu để giảm tình trạng đau cho bệnh nhân trong những giai đoạn cấp tính.

Tuy nhiên, các loại thuốc thường có nhiều tác dụng phụ. Thuốc kháng viêm non-steroid có thể làm gia tăng nguy cơ tim mạch, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não, suy thận nếu sử dụng bừa bãi. Các tiệm thuốc có thể kê corticoid để giảm đau nhưng đồng thời đưa đến các vấn đề loãng xương, tăng đường huyết, tăng huyết áp...

Bệnh nhân nên đi khám vì bác sĩ sẽ kê thuốc phù hợp với cơ địa của từng cá nhân, bên cạnh đó còn hướng dẫn các tư thế để khắc phục tình trạng thoái hóa cột sống. Đó là cách mà chúng ta đạt được hiểu quả điều trị tối đa với tác dụng phụ ít nhất có thể.

Những trường hợp nào bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Chỉ định phẫu thuật khá hạn chế đối với thoái hóa cột sống.

6. Tập cơ là phương pháp vật lý trị liệu tốt nhất

Vật lý trị liệu có vai trò như thế nào trong điều trị thoái hóa cột sống? Tập vật lý trị liệu nên được tiến hành ở giai đoạn nào, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Tập vật lý trị liệu đem lại hiệu quả khá tốt trên những bệnh nhân thoái hóa cột sống. Vật lý trị liệu có thể là tập cơ, chườm nóng, dùng xung điện, sóng siêu âm... Ở các nước phát triển, châm cứu, bấm huyệt, massage cũng đã được đưa vào chương trình vật lý trị liệu.

Tập cơ là phương pháp tốt nhất. Những phương pháp còn lại chủ yếu có tác dụng giảm đau chứ không ngăn hay làm giảm tình trạng thoái hóa.

Tuy nhiên, khi bị đau nhiều, bệnh nhân khó lòng thực hiện các bài tập, bác sĩ sẽ tiến hành các biện pháp châm cứu, massage, chườm nóng để giảm đau, sau đó mới tập cơ.

Lộ trình tập sẽ được bác sĩ có chuyên môn thiết kế theo từng giai đoạn. Khi tình trạng bệnh đã ổn định, bệnh nhân có thể tập các bài chú trọng phát triển cơ tại nhà theo hướng dẫn.

7. Giữ cân nặng và điều chỉnh tư thế để phòng ngừa thoái hóa cột sống

BS có lời khuyên nào cho bạn đọc AloBacsi về cách phòng ngừa thoái hóa cột sống?

ThS.BS.CK2 Mai Duy Linh trả lời: Giữ cân nặng vừa phải, ổn định là cách đầu tiên để phòng ngừa thoái hóa cột sống. Cân nặng càng lớn, thời điểm xuất hiện thoái hóa cột sống càng sớm.

Tiếp đến là điều chỉnh tư thế, tuy nhiên đây không phải việc dễ thực hiện. Tôi thường hướng dẫn bệnh nhân đặt chuông báo mỗi 2 giờ đồng hồ để nhắc nhở bản thân vận động.