Cách ủ lá vối đúng để tốt cho sức khỏe

Lá vối là thảo dược quen thuộc trong đời sống hằng ngày, thường được dùng để nấu nước uống giúp thanh nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, để lá vối phát huy tối đa dược tính và giảm bớt vị chát, tanin cũng như tính hàn tự nhiên, người dân nên ủ lá lên men nhẹ trước khi phơi hoặc sấy khô. Quá trình lên men này giúp ổn định hoạt chất flavonoid - polyphenol, làm dịu vị chát, giảm độc tính và tăng mùi thơm, tương tự như khi ủ men trà xanh.

Trước khi ủ, lá vối cần được chọn kỹ: lá bánh tẻ, không quá non hoặc quá già, không bị sâu. Lá được rửa sạch để loại bỏ bụi và tạp chất rồi để thật ráo nước. Tùy mục đích sử dụng có thể để nguyên lá hoặc xé nhỏ, nhưng nếu dùng để nấu nước uống thì nên để nguyên lá để giữ mùi tốt hơn. Lá sau khi làm sạch được cho vào rổ tre hoặc thúng, phủ khăn ẩm hoặc lá chuối và đặt tại nơi thoáng mát. Thời gian ủ thường từ 2-3 ngày, đến khi lá chuyển sang màu nâu vàng, tỏa mùi thơm dịu, hơi chua nhẹ - dấu hiệu men tự nhiên đã hoạt động. Đây chính là khâu quan trọng giúp tăng tác dụng sinh học của lá vối.

Sau khi ủ, lá được đem phơi nắng nhẹ hoặc sấy ở mức nhiệt 50-60°C cho đến khi khô giòn. Tránh phơi dưới nắng gắt vì có thể làm biến tính tinh dầu và hoạt chất quý. Thành phẩm đạt chuẩn có màu nâu sẫm hoặc xanh đen, thơm nhẹ đặc trưng và không còn mùi hăng. Lá vối khô nên được bảo quản trong hũ thủy tinh hoặc túi zip kín, để nơi khô thoáng, tránh ánh sáng trực tiếp. Tốt nhất sử dụng trong vòng 6 tháng đến 1 năm để đảm bảo dược tính.

Lá vối sau khi ủ có thể kết hợp cùng nhiều thảo dược khác để tăng hiệu quả. Chẳng hạn, phối hợp với cam thảo và cỏ ngọt giúp thanh nhiệt, dễ uống và hỗ trợ ổn định đường huyết; kết hợp với râu ngô và cỏ tranh giúp lợi tiểu, mát gan, hỗ trợ hạ acid uric; kết hợp kim ngân hoa và cúc hoa giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ cải thiện mụn nhọt, viêm da; hoặc dùng với gừng tươi và trần bì để kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi.

Dù có nhiều lợi ích, lá vối không nên uống quá đặc hay uống thay hoàn toàn nước lọc. Người đang dùng thuốc lợi tiểu hoặc thuốc hạ đường huyết mạnh cần thận trọng vì có thể làm tăng tác dụng của thuốc. Phụ nữ có thai, người tỳ vị hư hàn, hay lạnh bụng, tiêu chảy cũng không nên dùng quá nhiều.