Cách phòng tránh bệnh đục thủy tinh thể ở mọi lứa tuổi

Đục thủy tinh thể là gì?

Thủy tinh thể là một thấu kính trong suốt nằm phía sau mống mắt, có vai trò hội tụ ánh sáng vào võng mạc để tạo nên hình ảnh rõ nét.

Khi thủy tinh thể bị mờ đục, ánh sáng đi qua bị tán xạ, dẫn đến giảm thị lực. Người bệnh thường có cảm giác nhìn mờ như có màn sương che trước mắt, nhìn đôi, lóa sáng khi ra nắng hoặc khi lái xe ban đêm.

Đục thủy tinh thể tiến triển chậm, ban đầu có thể không gây ảnh hưởng nhiều nhưng lâu dài sẽ khiến người bệnh suy giảm chất lượng cuộc sống, thậm chí mù lòa nếu không được can thiệp.

Ai có nguy cơ bị đục thủy tinh thể?

- Người cao tuổi: Đây là nhóm phổ biến nhất do sự lão hóa tự nhiên của mắt.

- Người trẻ và trung niên: Có thể gặp do bệnh lý chuyển hóa (đái tháo đường), chấn thương mắt, tiếp xúc tia cực tím quá nhiều hoặc dùng thuốc corticoid dài ngày.

- Trẻ em: Có thể bị đục thủy tinh thể bẩm sinh, liên quan đến di truyền hoặc nhiễm trùng trong thai kỳ.

Như vậy, bệnh không chỉ là “đặc quyền” của tuổi già, mà hiện diện ở mọi độ tuổi nếu có yếu tố nguy cơ.

Biện pháp phòng tránh đục thủy tinh thể

1. Bảo vệ mắt khỏi tia cực tím

Tia UV từ ánh nắng mặt trời là một trong những yếu tố chính gây tổn thương thủy tinh thể. Khi đi ngoài trời, nên:

- Đeo kính râm đạt chuẩn có khả năng chống 100% tia UVA và UVB.

- Đội mũ rộng vành để hạn chế ánh sáng trực tiếp chiếu vào mắt.

- Tránh tiếp xúc ánh nắng gay gắt trong khung giờ 10h - 15h.

2. Chế độ dinh dưỡng cân bằng

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự trong suốt của thủy tinh thể:

- Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi giàu vitamin C, E và beta-caroten giúp chống oxy hóa.

- Bổ sung các thực phẩm chứa lutein, zeaxanthin (có trong rau bina, cải xoăn, ngô) giúp bảo vệ mắt.

- Hạn chế chất béo bão hòa, thức ăn nhanh, rượu bia vì làm tăng stress oxy hóa.

3. Kiểm soát bệnh lý toàn thân

Người bị đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc rối loạn chuyển hóa lipid dễ mắc đục thủy tinh thể sớm hơn. Do đó:

- Duy trì đường huyết, huyết áp, mỡ máu ổn định theo hướng dẫn của bác sĩ.

- Khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị.

4. Hạn chế sử dụng thuốc gây nguy cơ

Một số loại thuốc, đặc biệt là corticoid, khi dùng kéo dài có thể làm mờ thủy tinh thể. Người bệnh chỉ nên dùng thuốc theo chỉ định, không tự ý kéo dài thời gian hoặc tăng liều.

5. Tránh chấn thương mắt

Chấn thương là nguyên nhân gây đục thủy tinh thể thứ phát ở người trẻ. Vì vậy:

- Sử dụng kính bảo hộ khi lao động, chơi thể thao mạnh hoặc tiếp xúc môi trường dễ va chạm.

- Giữ vệ sinh mắt, tránh nhiễm trùng sau chấn thương.

6. Bỏ hút thuốc lá

Hút thuốc làm tăng gấp đôi nguy cơ đục thủy tinh thể so với người không hút. Chất độc hại trong khói thuốc thúc đẩy quá trình oxy hóa và lão hóa thủy tinh thể. Cai thuốc lá sẽ giảm đáng kể nguy cơ này, đồng thời có lợi cho toàn bộ sức khỏe.

7. Khám mắt định kỳ

Khám mắt mỗi 6 - 12 tháng, đặc biệt ở người trên 40 tuổi hoặc có bệnh lý nền, giúp phát hiện sớm tổn thương thủy tinh thể và các bệnh khác như tăng nhãn áp, thoái hóa hoàng điểm. Trẻ em cũng cần được sàng lọc tật khúc xạ và dị tật bẩm sinh ngay từ nhỏ.

Khi nào cần can thiệp y tế?

Nếu nhận thấy các biểu hiện như nhìn mờ dai dẳng, chói sáng, khó phân biệt màu sắc, nên đến cơ sở chuyên khoa mắt để kiểm tra.

Đục thủy tinh thể giai đoạn nặng không thể điều trị bằng thuốc hay dinh dưỡng, mà cần phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo. Đây là phương pháp an toàn, giúp phục hồi thị lực rõ rệt. Tuy nhiên, phòng ngừa và phát hiện sớm vẫn là biện pháp tối ưu.

Tóm lại, đục thủy tinh thể có thể phòng tránh phần nào thông qua lối sống khoa học và bảo vệ mắt đúng cách. Mỗi người, ở bất kỳ độ tuổi nào, cũng nên chủ động chăm sóc mắt, từ việc che chắn khi ra nắng, duy trì dinh dưỡng lành mạnh, kiểm soát bệnh lý toàn thân đến khám mắt định kỳ.

Đôi mắt sáng khỏe không chỉ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn mang lại sự tự tin, độc lập trong sinh hoạt hằng ngày.