Burnout - Khi công việc và công nghệ bào mòn tâm trí

Vừa online 24/7, vừa chạy deadline triền miên, nhiều bạn trẻ rơi vào burnout (kiệt sức nghề nghiệp) mà không hay biết. Đây không phải “yếu sức” mà là trạng thái kiệt quệ kéo dài, đặc biệt dễ gặp khi công việc và đời sống bị xóa mờ bởi công nghệ.

Các bác sĩ ghi nhận xu hướng gia tăng người trẻ đến khám vì mất ngủ, đau đầu, tim đập nhanh, bồn chồn, cáu gắt, thu mình, mất động lực; ở nơi làm việc họ dễ sai sót, khó tập trung, hoài nghi, thờ ơ.

Nếu chậm can thiệp, burnout trước mắt làm kiệt sức tinh thần, giảm hiệu suất, kéo theo lo âu, trầm cảm; về lâu dài có thể dẫn đến rối loạn tâm thần nặng, hành vi tự hại, rối loạn nội tiết, tim mạch, suy giảm miễn dịch do ngủ kém, thậm chí hình thành phụ thuộc công nghệ (FOMO, “availability anxiety”) và xói mòn các mối quan hệ.

Điểm mấu chốt là nhận diện sớm: mỗi sáng “sợ đi làm”, thấy mọi việc vô nghĩa, không còn vui trước thành công, dễ bùng nổ cảm xúc hoặc tê liệt cảm xúc, cơ thể như “cây nến cháy cạn”. Khi đó, cần chủ động phanh lại: thiết lập ranh giới số (giờ “offline” cố định, tắt thông báo ngoài khung làm việc), ngủ đủ, ăn đủ, vận động đều; dành ít nhất một giờ mỗi ngày cho hoạt động không liên quan công việc; thực hành chánh niệm, thư giãn, tự thương xót để hạ áp lực tự áp đặt.

Về chuyên môn, liệu pháp nhận thức, hành vi (CBT) giúp nhận diện và thay thế niềm tin sai lầm kiểu “phải trực tuyến mọi lúc”, kết hợp trị liệu nhóm, tư vấn nghề nghiệp hoặc điều chỉnh tải công việc; trường hợp nặng cần gặp bác sĩ tâm thần/ tâm lý để được đánh giá và điều trị bài bản.

Burnout là hồi chuông cảnh báo từ tâm trí và cơ thể. Càng phát hiện sớm, phục hồi càng nhanh và ít di chứng. Nếu các dấu hiệu kéo dài trên hai tuần, xuất hiện ý nghĩ làm hại bản thân, hoặc đời sống, công việc bị xáo trộn đáng kể, hãy tìm sự hỗ trợ chuyên môn ngay để lấy lại cân bằng và bảo vệ sức khỏe tinh thần lâu dài.