1. Trẻ phát triển thế nào được xem là khỏe mạnh và toàn diện?

Trẻ khỏe mạnh, phát triển toàn diện là mong ước của bất kỳ ông bố, bà mẹ nào. Xin hỏi BS, trẻ phát triển thế nào được xem là khỏe mạnh và toàn diện ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Phụ huynh nào nuôi con cũng muốn con khỏe mạnh về thể chất, phát triển về tư duy. Theo Tổ chức Y tế Thế giới định nghĩa, sức khỏe là khỏe mạnh về thể chất, tinh thần và mối quan hệ xã hội.

• Thể chất là sự phát triển của cơ bắp, hệ cơ quan về tim mạch, tiêu hóa, miễn dịch hoặc hô hấp.
• Tư duy là sự phát triển về mặt trí não, khả năng học tập, nhận thức.
• Phát triển về mặt xã hội: mối giao tiếp giữa các bạn cùng trang lứa với nhau và với những người xung quanh.

2. Hệ miễn dịch cần những yếu tố nào để hoàn thiện, bảo vệ con khỏe mạnh?

Hệ miễn dịch của trẻ cần được kiện toàn để trở thành nền móng vững chắc cho con phát triển cả về thể chất lẫn tư duy. Như vậy, hệ miễn dịch cần những yếu tố nào để hoàn thiện, bảo vệ con khỏe mạnh, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, cần kiện toàn. Từ lúc sinh ra cho đến khi kiện toàn miễn dịch là khoảng 6 tuổi. Trong giai đoạn từ 0 - 6 tuổi:

- Nuôi dưỡng hệ miễn dịch của trẻ qua chế độ dinh dưỡng, tăng hệ miễn dịch bằng các chất như vitamin C hoặc vi chất như kẽm, sắt.

- Bổ sung vào hệ miễn dịch của trẻ bằng cách tiêm ngừa thụ động, ngoài các vắc xin chủ động truyền từ mẹ sang con.

- Tạo môi trường tốt, đảm bảo môi trường trong lành nhất có thể cho con như ở nhà phải tránh khói bụi, chó mèo, khói thuốc lá,…

- Nâng cao sức đề kháng của con bằng cách luyện tập thể dục thể thao.

Tất cả các yếu tố này sẽ tạo ra sức đề kháng cả bên trong lẫn bên ngoài cho con để con phát triển toàn diện.

3. Vitamin C có vai trò gì đối với sự phát triển của trẻ?

Nhắc đến hệ miễn dịch nhiều người nghĩ ngay đến vitamin C. Xin hỏi BS, vai trò của vitamin C đối với sự phát triển của trẻ ra sao?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Vitamin C từ lâu đã được chứng minh qua các nghiên cứu có vai trò quan trọng trong việc phát triển hệ miễn dịch của trẻ.

• Tăng cường sức đề kháng: Bảo vệ trẻ khỏi những tác nhân gây bệnh như nhiễm khuẩn đường hô hấp, virus hoặc cảm cúm do thay đổi thời tiết.
• Chống oxy hóa: Làm cản trở các gốc tự do có thể gây tổn hại cho những tế bào dẫn đến các bệnh mạn tính. Vitamin C có thể làm giảm sự lão hóa của tế bào.
• Tổng hợp collagen: Giúp trẻ phát triển các xương, cơ, sụn, khớp rất tốt.
• Hấp thu sắt: Sắt là yếu tố vi lượng rất quan trọng, tuy nhiên cần có vitamin C để hấp thu vào trong tế bào. Sắt giúp hấp thu và chuyển hóa tạo thành hemoglobin để vận chuyển oxy vào khắp nơi trong cơ thể, trong đó có tế bào não. Khi não có đầy đủ oxy sẽ phát triển tốt và tăng nhận thức, giup trẻ học nhanh, học tốt.
• Vitamin C giúp cải thiện làn da: Điều này đã được chứng minh qua các nghiên cứu và vai trò của vitamain C ngày càng được khẳng định trong quá trình bảo vệ cơ thể.

Ngoài tăng cường sức đề kháng, vitamin C còn mang lại những lợi ích gì trong hành trình phát triển của trẻ, đặc biệt nhất là 2 vấn đề được các bậc phụ huynh kỳ vọng - thể chất và trí não ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời:

Vitamin C có thể làm phát triển tế bào thần kinh của trẻ.

• Tăng sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh: Dopamine có thể làm liên kết các tế bào thần kinh lại với nhau, từ đó trẻ có thể phát triển các tư duy logic (quan trọng trong quá trình học hỏi, phát triển tư duy toán học, logic trong trò chơi lego,…).
• Giúp giảm stress: Vitamin C có thể làm giảm nồng độ cortisol (hormone gây tăng stress) trong máu. Khi đó trẻ sẽ thoái mái, tăng nhận thức và có thể liên kết với môi trường xã hội xung quanh.

Như vậy, tất cả các yếu tố trên sẽ giúp trẻ tăng nhận thức về xã hội và tăng phát triển về tư suy.

4. Kẽm có vai trò ra sao đối với phát triển thể chất và trí não của trẻ?

Bên cạnh vitamin C, kẽm cũng là thành phần quan trọng, song các ông bố bà mẹ cũng thường hay bỏ lỡ, đó là kẽm. Nhân chương trình hôm nay, nhờ BS chia sẻ cụ thể hơn:

- Nhiệm vụ của kẽm trong sự phát triển thể chất (cân nặng, chiều cao) của trẻ như thế nào, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Kẽm là một yếu tố vi lượng, mặc dù cần rất ít tuy nhiên không thể thiếu. Ngoài giúp trẻ tăng cường sức đề kháng, cải thiện sức khỏe miễn dịch còn có rất nhiều lợi ích khác đã được chứng minh qua các nghiên cứu.

• Tăng cường đường tiêu hóa: Giúp trẻ hấp thu các chất qua đường tiêu hóa, phát triển tế bào niêm mạc tốt hơn. Kẽm có thể làm giảm số lần nhập viện, giảm chi phí điều trị, cũng như giảm triệu chứng tiêu chảy của bé khi bổ sung kẽm đúng ngày.
• Kẽm tăng cường tổng hợp protein: Kẽm tham gia vào quá trình tăng trưởng của con. Ngày nay, việc bổ sung kẽm ở lứa tuổi tiền dậy thì rất quan trọng vì có vai trò tăng chiều cao cho trẻ, nếu bổ sung đúng ở giai đoạn vàng từ 0 - 3 tuổi và giai đoạn tiền dậy thì con sẽ đạt chiều cao tăng trưởng tối ưu.

- Đối với sự phát triển trí não của trẻ, kẽm đóng vai trò ra sao ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời:

• Phát triển hệ thần kinh:Kẽm là một yếu tố vi lượng rất cần thiết cho cơ thể và các tế bào thần kinh. Dù cần rất ít nhưng kẽm là yếu tố không thể thiếu để bổ sung vào quá trình phát triển các tế bào thần kinh, liên kết các nơron lại với nhau.
• Cải thiện khả năng học tập và ghi nhớ:Kẽm đóng vai trò cấu tạo nên các chất dẫn truyền, giúp các tế bào thần kinh liên kết lại với nhau và các chất dẫn truyền có thể dẫn truyền tín hiệu thần kinh. Chính vì vậy, trẻ sẽ phát triển tư duy học hỏi, tăng khả năng tập trung.
• Cải thiện hành vi: Nghiên cứu cho thấy, đối với những trẻ tăng động giảm chú ý kẽm đóng vai trò quan trọng trong việc hồi phục điều trị, cũng như tránh các bệnh alzheimer hoặc parkinson sau này.
• Bảo vệ não bộ: Kẽm còn có tác dụng chống oxy hóa và bảo vệ tế bào thần kinh chống lại các tổn thương do các gốc tự do gây ra.

5. Vì sao vitamin C và kẽm cần phải song hành cùng nhau?

Vitamin C và kẽm được xem là bộ đôi ăn ý. Vai trò của từng dưỡng chất chúng ta đã nắm rõ ràng. Vậy còn khi phối hợp với nhau sẽ mang lại tác dụng cộng hợp ra sao? Vì sao vitamin C cần có kẽm và ngược lại ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Đối với quá trình phát triển thể chất của trẻ, đầu tiên vitamin C đóng vai trò tăng cường hệ miễn dịch và tăng sức đề kháng cho trẻ.

Thứ hai, vitamin C giúp hấp thu sắt, đây là yếu tố quan trọng trong quá trình tạo máu. Thứ ba, vitamin C giúp phát triển các xương và mô mềm. Kẽm cũng đóng vai trò rất quan trọng, nếu bổ sung đủ và đúng liều 5mg/ngày trẻ sẽ phát triển về cân nặng và chiều cao tối ưu.

Về trí tuệ của trẻ, vitamin C có thể tăng tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh, làm các tế bào thần kinh liên kết lại với nhau và trẻ tăng khả năng tập trung, khả năng học hỏi.

Bên cạnh đó, vitamin C cũng bảo vệ tế bào thần kinh bằng cách chống oxy hóa, ngăn sự phá hủy của các gốc tự do vào trong tế bào và kẽm cũng góp phần vào phát triển trí tuệ cho con.

Như vậy, bộ đôi kẽm và vitamin C sẽ phối hợp với nhau giúp trẻ có thể phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ.

6. 70% trẻ em dưới 5 tuổi thiếu kẽm và 50% trẻ em có mức vitamin C thấp hơn khuyến nghị

Như BS đã chia sẻ, vitamin C và kẽm cần thiết với sự phát triển của trẻ như vậy. Song, thực tế, việc bổ sung vitamin C và kẽm trên trẻ em Việt Nam hiện nay đã đáp ứng đủ nhu cầu cần thiết chưa, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Theo thống kê của RDA, ở Việt Nam, 70% trẻ em dưới 5 tuổi thiếu kẽm và khoảng 50% trẻ em có mức vitamin C thấp hơn khuyến nghị.

Thiếu kẽm và vitamin C ảnh hưởng rất lớn đối với sự phát triển về thể chất và trí não của trẻ. Chính vì vậy, vitamin C và kẽm phải được bổ sung xuyên suốt trong quá trình phát triển của con.

7. Nguyên nhân nào dẫn đến sự thiếu hụt vitamin C và kẽm ở trẻ?

Những con số BS vừa đề cập cho thấy sự thiếu hụt này cần được quan tâm hơn nữa. Theo BS, những nguyên nhân hay thói quen nào dẫn đến sự thiếu hụt vitamin C và kẽm trên trẻ em ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Các nguyên nhân làm trẻ thiếu kẽm: Khi mẹ mang thai chế độ ăn ít, không đầy đủ chất, trẻ không được bú mẹ sau khi sinh, chế độ ăn nghèo nàn, ăn ít thịt hoặc thiếu các chất giúp hấp thu kẽm.

Ở Việt Nam, trong lúc mang thai hoặc nuôi con bằng sữa mẹ có rất nhều quan niệm phải kiêng khem. Đặc biệt là sau sinh không nên ăn chất chua vì sợ ảnh hưởng đến âm đạo của người mẹ dẫn đến thiếu vitamin C. Hoặc trong lúc nuôi con bằng sữa mẹ phải kiêng nhiều loại thực phẩm dẫn đến thiếu kẽm.

Trong ăn uống không thể chấp thu hoàn toàn dưỡng chất. Ví dụ, các loại trái cây giàu vitamin C nhất là cam, ổi (trái cây chứa nhiều chất chua),… Tuy nhiên, nếu đã cắt ra và để bên ngoài mà không sử dụng ngay thì lượng vitamin C sẽ giảm từ 50 - 70%.

Hoặc một số trẻ mắc bệnh về đường tiêu hóa sẽ không hấp thu được nhiều vitamin C qua thực phẩm hằng ngày nên phải bổ sung thêm cho trẻ để đủ lượng cần thiết. Hy vọng thông qua chương trình này, có thể giúp phụ huynh thay đổi thói quen, nên cho con ăn uống nhiều vitamin C và kẽm để giúp cơ thể phát triển hệ miễn dịch toàn diện.

8. Những trẻ nào dễ thiếu hụt vitamin C và kẽm, làm sao để nhận biết?

Những trẻ nào hay ở giai đoạn (độ tuổi) nào trẻ sẽ dễ thiếu hụt vitamin C và kẽm hơn, thưa BS? Làm thế nào để nhận diện được trẻ em đang thiếu các dưỡng chất quan trọng này ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Trong giai đoạn trẻ bú mẹ, nếu các bà mẹ ăn đủ dưỡng chất con sẽ không bị thiếu quá nhiều vitamin C và kẽm.

Đến giai đoạn trẻ đi học mẫu giáo hoặc bắt đầu ăn dặm (từ 6 tháng trở đi), nên bổ sung dưỡng chất cho con để con phát triển tối ưu.

Ở giai đoạn con phát triển, đặc biệt là giai đoạn tiền dậy thì (8 - 13 tuổi ở bé gái và 9 - 15 tuổi ở bé trai) hoặc giai đoạn từ 0 - 3 tuổi, nếu không được bổ sung đầy đủ dưỡng chất sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến thể chất của con.

Ví dụ, trẻ thiếu vitamin C sẽ dễ ốm vặt, bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp, dẫn đến nghỉ học thường xuyên, từ đó sự phát triển về tư duy sẽ không bằng các bạn. Nếu trẻ thiếu kẽm sẽ xảy ra các hiện tượng như da khô, tóc rụng, trẻ biếng ăn, suy dinh dưỡng, … những trẻ này thường thấp còi hơn so với các bạn cùng lứa.

Vì vậy, phụ huynh cần chú ý đến các giai đoạn này của trẻ và bổ sung các chất vi lượng cần thiết, đặc biệt là vitamin C và kẽm để trẻ phát triển tối ưu.

9. Bổ sung vitamin C và kẽm cho trẻ cần bắt đầu từ giai đoạn nào?

Như vậy, bổ sung vitamin C và kẽm cho trẻ cần bắt đầu từ giai đoạn nào để tránh bị thiếu hụt cũng như cung cấp đủ lượng cần thiết cho sự phát triển của con, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Việc bổ sung dưỡng chất cho con là một quá trình, kéo dài từ khi trẻ mới sinh ra cho đến lúc trưởng thành. Vì vậy, ở bất kỳ giai đoạn nào, trẻ vẫn cần nhận đầy đủ các vi chất dinh dưỡng để phát triển toàn diện, trong đó bao gồm cả kẽm và vitamin C.

10. Liều lượng bổ sung vitamin C và kẽm cho trẻ ở mỗi giai đoạn, độ tuổi sẽ ra sao?

Liều lượng bổ sung vitamin C và kẽm ở mỗi giai đoạn, độ tuổi sẽ khác nhau như thế nào ạ? So với việc bổ sung từng loại riêng biệt, nhiều phụ huynh dùng loại kết hợp cả 2, vậy liều lượng nên như thế nào là tối ưu khi sử dụng sản phẩm bổ sung kết hợp ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Kẽm và vitamin C có liều bổ sung riêng ở từng giai đoạn khác nhau. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nhu cầu kẽm cho trẻ như sau:

• Trẻ từ 0 - 6 tháng: 2 mg/ngày.
• Trẻ từ 7 tháng - 3 tuổi: 3 mg/ngày.
• Trẻ từ 4 tuổi trở đi: cần 5 mg/ngày.

Đối với trẻ bị tiêu chảy, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) liều bổ sung là:

• Dưới 6 tháng: 10mg/ngày, dùng từ 10 - 14 ngày.
• Trên 6 tháng: 20mg/ngày, dùng từ 10 - 14 ngày.

Theo nghiên cứu, khi bổ sung kẽm trong quá trình điều trị tiêu chảy sẽ làm giảm số ngày nhập viện, giảm chi phí điều trị và giảm tần số tái phát tiêu chảy ở trẻ em.

Nhu cầu Vitamin C cho trẻ em tuỳ thuộc theo độ tuổi. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhu cầu bổ sung vitamin C như sau:

• Trẻ từ 0 - 6 tháng: 40 mg/ngày.
• Trẻ từ 7 - 12 tháng: 50 mg/ngày.
• Trẻ từ 1 - 3 tuổi: 15 mg/ngày.
• Trẻ từ 4 - 8 tuổi: 25 mg/ngày.
• Trẻ sau 8 tuổi: 45 mg/ngày.

Bên cạnh đó, có thể kết hợp 2 loại này với nhau để bổ sung cùng lúc cho trẻ.

11. Nên lựa chọn sản phẩm bổ sung vitamin C và kẽm cho trẻ thế nào?

Lựa chọn sản phẩm bổ sung vitamin C và kẽm cho trẻ em, phụ huynh cần chú ý những nguyên tắc hay yếu tố nào, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Có rất nhiều chất cần bổ sung cho con, để con vừa phát triển về thể chất vừa phát triển về tư duy.

Phụ huynh có thể lựa chọn những sản phẩm kết hợp vitamin C và kẽm để dễ sử dụng cho trẻ và yên tâm trẻ đủ chất và đúng liều lượng.

12. Bổ sung vitamin C cho trẻ cần lưu ý gì?

BS ơi, con em 4 tuổi, đang ở trong giai đoạn mà người ta gọi là “khoảng trống miễn dịch”. Em muốn bổ sung thêm sản phẩm vitamin C và kẽm loại nào hợp cho con.

- Em muốn hỏi BS là bổ sung lâu dài có an toàn không, việc bổ sung này nên thực hiện đến khi nào? Làm sao biết bé đủ để dừng lại ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: 4 tuổi là giai đoạn rất đẹp để tăng sức đề kháng, tăng miễn dịch và phát triển hoàn thiện thể chất, cũng như tư duy cho trẻ. Trong giai đoạn này trẻ cần bổ sung các chất như vitamin C và kẽm để bảo vệ trẻ phát triển tối ưu và giúp trẻ học hỏi.

Phụ huynh có thể lựa chọn các sản phẩm thuận tiện sử dụng như vừa bổ sung vitamin C vừa bổ sung kẽm. Hai chất này cần bổ sung xuyên suốt cho đến khi trẻ trưởng thành, thậm chí người lớn vẫn cần sử dụng vitamin C.

Ngoài tăng cường sức đề kháng, vitamin C còn giúp chống lại các chất oxy hóa và làm đẹp da nên có thể bổ sung mỗi ngày. Cơ thể chúng ta rất hoàn chỉnh, khi dư thừa vitamin C hay kẽm sẽ tự đào thải, nên không lo lắng về việc dư thừa các chất này.

13. Nên bổ sung vitamin C dạng nào cho trẻ?

Thưa BS, tôi thấy trên thị trường có nhiều sản phẩm bổ sung vitamin C và kẽm như viên nang, viên ngậm và dung dịch. Bé nhà tôi 4,5 tuổi, nên lựa chọn loại nào sẽ giúp con dễ dùng, dễ hấp thu hơn ạ?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Đây là giai đoạn vàng để bổ sung dưỡng chất cho con. Trẻ từ 6 - 7 tuổi có thể uống các loại viên (viên nén hoặc viên nang). Đối với trẻ 4 tuổi nên lựa chọn loại siro hoặc hỗn dịch để trẻ dễ chấp nhận và hợp tác hơn. Khi uống nên cho uống đúng liều lượng để cơ thể hấp thu.

14. Nên cho trẻ uống thời điểm nào trong ngày, trước hay sau khi ăn sẽ tốt hơn?

Nhờ BS hướng dẫn thêm các bậc phụ huynh có con nhỏ như em, cần lưu ý những gì khi bắt đầu bổ sung vitamin C và kẽm cho trẻ ạ? Nên cho trẻ uống thời điểm nào trong ngày, trước hay sau khi ăn sẽ tốt hơn, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Cho con uống thuốc là một nghệ thuật, trẻ cần phải hợp tác, vì vậy nên cho trẻ làm quen dần với dung dịch này, cho uống thử trước.

Với bộ đôi kẽm và vitamin C nên cho trẻ uống sau ăn, tốt nhất không nên ăn quá no vì dễ gây nôn ói ở trẻ. Từ 30 - 40 phút sau khi ăn là thời điểm vàng để con có thể uống các loại vitamin C và kẽm, khi đó trẻ sẽ hợp tác và dễ hấp thu hơn.

Vitamin C giúp hấp thu sắt trong thức ăn và kẽm giúp tối ưu dưỡng chất trong cơ thể. Lưu ý, vì có vitamin C nên tránh cho trẻ uống lúc bụng đói, để không gây xót ruột. Sau khi trẻ uống được một lần thì những lần sau sẽ hợp tác và phụ huynh sẽ thành công trong việc cho con bổ sung vi chất.

15. Bổ sung vitamin C và kẽm trên trẻ bình thường và trẻ sinh non tháng có khác nhau không?

Con em ngày trước sinh non tháng. BS cho em hỏi việc bổ sung vitamin C và kẽm trên trẻ bình thường và trẻ sinh non tháng có khác nhau, liệu liều lượng có cần nhiều hơn hay có cần bổ sung sớm hơn? Mong BS giải đáp ạ!

ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm trả lời: Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, khi bổ sung kẽm hay vitamin C không chia ra non tháng hay đầy tháng. Tuy nhiên đối với những trẻ non tháng cần bổ sung năng lượng, cũng như vitamin C, vi chất cần thiết để trẻ có thể đuổi kịp các bạn cùng lứa.

Đối với những trẻ sinh non, khả năng hấp thu vẫn rất tốt, vẫn có khả năng bắt kịp các bé sinh đủ tháng. Vì vậy phụ huynh nên yên tâm để bổ sung vitamin C hoặc kẽm cho con.

Không sợ dư vitamin C hay kẽm mà chỉ sợ thiếu. Tuy nhiên không nên bổ sung một cách thái quá mà phải uống theo đúng liều và đúng chỉ định, đúng số tháng hiệu chỉnh của sinh non sẽ thành công trong việc bổ sung vi chất cho con.

Trân trọng cảm ơn ThS.BS.CK2 Lý Kiều Diễm và Nhãn hàng Ceelin Z - Bộ đôi Vitamin C và Kẽm Bảo vệ kép - Tăng thể chất - Cộng tư duy đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này.