Bệnh nướu răng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ và suy giảm trí nhớ? Bằng chứng nói gì?

Vậy, bệnh nha chu có làm tăng nguy cơ đột quỵ và suy giảm nhận thức hay không? Câu trả lời: Có mối liên quan rõ rệt, nhưng khoa học vẫn đang tiếp tục làm rõ liệu đây có phải là quan hệ nhân-quả hay không.

Hàng loạt nghiên cứu cho thấy mối liên quan đáng chú ý

Nhiều phân tích tổng hợp (meta-analysis) và nghiên cứu theo dõi lớn trên thế giới ghi nhận:

Người có viêm nha chu nặng hoặc mất răng nhiều có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn so với người có nướu khỏe mạnh.

Sức khỏe răng miệng kém, đặc biệt là viêm nha chu kéo dài, cũng liên quan đến suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung, thậm chí nguy cơ sa sút trí tuệ (dementia) cao hơn.

Những người có tình trạng viêm nha chu lâu năm thường có tốc độ giảm trí nhớ nhanh hơn so với nhóm còn lại.

Tuy vậy, đa số nghiên cứu chỉ chứng minh “liên quan” (association), chứ chưa khẳng định 100% rằng viêm nha chu gây ra đột quỵ hoặc Alzheimer. Nhưng mức độ liên quan đủ mạnh để khiến giới khoa học đặc biệt quan tâm.

Vì sao bệnh nướu răng lại ảnh hưởng đến não và tim?

Có ba cơ chế chính:

1. Viêm lan tỏa toàn thân

Viêm nha chu không chỉ nằm ở nướu. Khi nướu bị viêm, cơ thể tiết ra nhiều chất gây viêm (như CRP, IL-6). Những chất này theo máu đi khắp cơ thể, làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu - nguyên nhân hàng đầu của đột quỵ.

2. Vi khuẩn từ miệng đi vào máu

Khi nướu tổn thương, vi khuẩn miệng có thể xâm nhập vào máu, nhất là sau khi ăn nhai mạnh hoặc vệ sinh răng không đúng cách. Những vi khuẩn này có thể:

• bám vào mảng xơ vữa trong động mạch,
• thúc đẩy hình thành cục máu đông,
• làm tăng nguy cơ tắc mạch gây đột quỵ.
  
  

Một số loại vi khuẩn đặc trưng trong bệnh nha chu đã được tìm thấy trong mảng xơ vữa và cả mô não.

3. Gây viêm ở não

Một số độc tố vi khuẩn có khả năng gây viêm thần kinh, làm tăng lắng đọng amyloid-β và protein tau - hai dấu hiệu đặc trưng trong bệnh Alzheimer.

Điều trị nha chu có giúp phòng ngừa đột quỵ hoặc Alzheimer?

Hiện nay, các nghiên cứu can thiệp cho thấy:

• Sau khi điều trị nha chu, mức độ viêm trong cơ thể giảm rõ rệt.
• Một số nghiên cứu nhỏ ghi nhận chỉ số nhận thức cải thiện nhẹ.
  
  

Tuy nhiên, chưa có những thử nghiệm lớn, theo dõi lâu dài để khẳng định việc điều trị nha chu giảm chắc chắn nguy cơ đột quỵ hoặc sa sút trí tuệ. Điều này cần thêm bằng chứng.

Dẫu vậy, các chuyên gia đều đồng ý: giữ vệ sinh răng miệng tốt là một chiến lược quan trọng để bảo vệ sức khỏe toàn thân, vì lợi ích nhiều và rủi ro bằng 0.

Bạn nên làm gì để bảo vệ răng - bảo vệ não?

Dù bằng chứng chưa đủ để khẳng định quan hệ nhân-quả, nhưng đủ mạnh để đưa ra khuyến nghị thực tế:

1. Vệ sinh răng miệng nghiêm túc mỗi ngày

Đánh răng 2 lần/ngày bằng bàn chải mềm.

Dùng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng (nơi vi khuẩn dễ trú ngụ).

Súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn khi nướu chảy máu.

2. Khám nha khoa định kỳ 6 tháng/lần

Viêm nha chu diễn tiến âm thầm, đôi khi không đau. Việc kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm.

3. Điều trị triệt để nếu có bệnh nha chu

Cạo vôi, nạo túi, điều trị kháng viêm theo hướng dẫn của nha sĩ giúp giảm viêm toàn thân và giảm nguy cơ biến chứng xa.

4. Kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ khác

Không hút thuốc

Kiểm soát đường huyết

Tập thể dục đều đặn

Ăn uống lành mạnh

Đây đều là yếu tố vừa tốt cho tim, vừa tốt cho não, vừa tốt cho nướu.

Kết luận

Bệnh nha chu không còn là vấn đề “chỉ trong miệng”. Rất nhiều bằng chứng cho thấy:

1. Nướu răng viêm mạn tính có liên quan đến nguy cơ đột quỵ và suy giảm nhận thức cao hơn.
2. Cơ chế chủ yếu là viêm toàn thân và vi khuẩn từ miệng ảnh hưởng đến mạch máu và não.
3. Điều trị nha chu và giữ vệ sinh răng miệng tốt có thể mang lại lợi ích toàn thân, dù khoa học cần thêm nghiên cứu để khẳng định mối quan hệ nhân-quả tuyệt đối.
4. Điều rõ ràng nhất là: giữ răng - giữ não không chỉ là câu nói ví von, mà đã có nền tảng khoa học phía sau.