Có sợ thừa vitamin A?

Chị gái tôi 39 tuổi, gần đây dùng dầu gấc cho bản thân và hai cô con gái 4 tuổi và 7 tuổi thấy hiệu nghiệm.

Chị khuyên tôi nên dùng cho con trai 8 tuổi. Tôi còn băn khoăn vì sợ nếu thừa vitamin A thì cũng mắc bệnh. Xin hỏi tôi và con trai có nên dùng dầu gấc không, nếu dùng thì dùng như thế nào, mỗi đợt uống bao lâu, một năm uống làm mấy đợt?

Nguyễn Thị Hân (Hoà Bình)

Thành phần chính của dầu gấc là beta caroten hay còn gọi là tiền vitamin A, sau khi biến đổi chúng có có hoạt tính sinh học giống vitamin A. Cứ 6mcg (microgam) beta caroten sẽ chuyển đổi thành 1mcg vitamin A và tương đương với 3,3 đơn vị quốc tế (UI). Vitamin A chỉ có trong các thức ăn có nguồn gốc động vật như: gan động vật, dầu gan cá, trứng, sữa... còn beta caroten lại có nguồn gốc từ thực vật, tất cả các loại rau xanh thẫm và các củ quả có màu đỏ, vàng như cà rốt, đu đủ, bí đỏ, cam, chuối... và đặc biệt trong quả gấc hàm lượng beta caroten khá cao cho nên người ta mới chiết xuất từ quả gấc ra dầu gấc dưới dạng dầu ăn hoặc viên nang để uống.

Vitamin A và beta caroten có nhiều chức phận quan trọng trong cơ thể, trước hết là vai trò của vitamin A với thị giác. Khi thiếu vitamin A dẫn đến thiếu rodopsin là sắc tố của võng mạc, làm giảm sự thích nghi với bóng tối gây ra hiện tượng quáng gà, dấu hiệu đầu tiên của thiếu vitamin A. Thiếu vitamin A còn dẫn đến khô mắt, viêm loét giác mạc gây mù lòa. Thiếu vitamin A gây teo và khô các tuyến bã và tuyến mồ hôi, tăng sừng hóa nang lông, làm bề mặt da thường nổi gai, làm giảm tốc độ tăng trưởng, giảm sức đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật và tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ em. Ngoài ra, vitamin A và đặc biệt là beta caroten còn có tác dụng phòng chống bệnh ung thư nhờ vào đặc tính chống ôxy hóa, nhất là beta caroten cùng với vitamin E, vitamin C có khả năng bảo vệ, làm chậm lại quá trình lão hóa và bảo vệ chúng ta thoát khỏi một số bệnh gọi là bệnh "thoái hóa" như: ung thư, tim mạch, thoái hóa não...

Chính vì vitamin A có nhiều chức năng như vậy nên việc bổ sung vitamin A bằng chế độ ăn uống hàng ngày là rất cần thiết. Nhưng vì vitamin A là loại vitamin tan trong dầu và nó được tích trữ trong gan nên nếu dùng kéo dài lâu ngày có thể gây ngộ độc, biểu hiện ngộ độc cấp tính vitamin A do dùng vitamin A quá liều gây tăng áp lực nội sọ, gây chóng mặt, buồn nôn, nôn, thóp phồng ở trẻ còn bú, đau đầu vùng chẩm ở người lớn, quá liều mạn tính: thể hiện âm ỉ những rối loạn ngoài da: bong vảy, khô, ngứa, rụng lông, đau khớp, cốt hóa dây chằng, đóng sớm sụn liên khớp, rối loạn thần kinh (dễ kích thích mệt mỏi), bị bệnh gan có thể dẫn đến xơ gan. Còn beta caroten thì hoàn toàn không độc, nó chỉ chuyển dạng tùy theo nhu cầu của vitamin A trong cơ thể. Nếu dùng quá nhiều beta caroten chỉ gây ra màu vàng ở da. Chính vì vậy nên việc dùng dầu gấc rất ít khi gây ra ngộ độc vitamin A, mà dùng quá nhiều chỉ gây vàng da, ngừng dùng một thời gian triệu chứng này sẽ hết. Tuy vậy cũng không nên lạm dụng. Chị và con trai chị hoàn toàn có thể dùng được dầu gấc nếu dùng dưới dạng dầu ăn thì mỗi ngày dùng 1 - 2 thìa cà phê, còn viên nang dầu gấc tùy theo hàm lượng beta caroten trong một nang mà dùng từ 2 - 4 viên/ngày. Chị có thể dựa vào nhu cầu về vitamin A như sau: trẻ em cần 400 mcg/ngày, người lớn cần 600 mcg/ngày quy đổi ra là 2.400mcg beta caroten/ngày và 3.600mcg beta caroten/ngày. Thời gian dùng 1- 2 tháng/đợt, một năm dùng 3 - 4 đợt. Cần lưu ý nếu thấy xuất hiện triệu chứng vàng da phải ngừng lại ngay.

Alobacsi.vn
Theo ThS. Lê Thị Hải (Viện Dinh dưỡng quốc gia) - SK&ĐS