Ngày 4/10, Hệ thống tiêm chủng VNVC phối hợp cùng Tập đoàn dược phẩm GSB (Bỉ) triển khai tiêm vắc xin zona thần kinh cho người dân tại gần 200 trung tâm tiêm chủng ở các tỉnh thành. 

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết vắc xin zona thần kinh (giời leo) được hãng dược phẩm GSK (Bỉ) đưa vào sử dụng trên thế giới từ năm 2017. Đến nay, vắc xin này đã được phê duyệt và sử dụng ở hơn 50 nước, trong đó nhiều nước đã đặt hàng số lượng lớn để đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho toàn dân như vương quốc Anh, Úc, Hy Lạp, Canada, Đức, Ý, New Zealand…

Vắc xin được sản xuất theo công nghệ bất hoạt, tái tổ hợp và chứa dược chất đặc biệt giúp tăng hiệu quả trên người cao tuổi, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Người được chỉ định tiêm vắc xin này là người lớn từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh như đang mắc các bệnh lý hoặc sử dụng các thuốc điều trị gây ức chế hệ miễn dịch. Người từ 50 tuổi trở lên tiêm 2 mũi cách nhau 2 tháng. Người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.

Vắc xin zona thần kinh có hiệu quả phòng ngừa lên đến 97% ở người từ 50 tuổi và đến 87% trên người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý, đồng thời giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác là hơn 90%.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP HCM đánh giá: “Vắc xin zona thần kinh ngăn chặn sự tái hoạt động của virus đang tiềm ẩn trong các hạch thần kinh sau khi mắc thủy đậu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh zona và các biến chứng liên quan. Đây là giải pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả cho người từ 50 tuổi hoặc 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh”.

Zona thần kinh là bệnh do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây cũng là virus gây nên bệnh thủy đậu. Zona thần kinh là bệnh hậu thủy đậu do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây cũng là nguyên nhân gây bệnh thủy đậu. Người nhiễm virus VZV lần đầu sẽ mắc bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh, virus này không bị tiêu diệt hoàn toàn mà trú ẩn trong các rễ hạch thần kinh và sẽ tái hoạt động gây bệnh zona thần kinh khi gặp điều kiện thuận lợi như tuổi cao, suy giảm miễn dịch, căng thẳng, suy nhược cơ thể, sau phẫu thuật, điều trị ung thư, mắc các bệnh lý nền như tim mạch, hen suyễn, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, cơ xương khớp… Bất kỳ ai đã từng bị thủy đậu đều có thể bị zona thần kinh.

Zona thần kinh biểu hiện ở người mắc với các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên, thường sẽ bị một bên của cơ thể. Bệnh thường xuất hiện và có thể khỏi sau khoảng 2-4 tuần. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như bội nhiễm các sang thương da dẫn đến nhiễm trùng huyết, liệt mặt, điếc, rối loạn đại tiểu tiện; viêm não, viêm màng não, tai biến mạch máu não, viêm phổi, viêm gan và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp…. Ngoài ra, người bệnh cũng bị đau đớn nghiêm trọng nhiều ngày sau khi khỏi bệnh zona và bị tăng giảm sắc tố da, sẹo lồi ở các vùng phát ban.

Đặc biệt, có khoảng 5-30% người bệnh sẽ gặp biến chứng đau dây thần kinh sau zona kéo dài. Các cơn đau khủng khiếp này được những người từng mắc zona mô tả nặng nề như bị dao đâm, bỏng nước sôi, thậm chí mức độ đau của zona còn được mô tả nặng nề hơn cơn đau của phụ nữ trong quá trình sinh đẻ.

Tuổi càng cao, nguy cơ đau dây thần kinh nhiều hơn và bệnh càng nghiêm trọng hơn. Tỷ lệ bệnh nhân xuất hiện biến chứng này ở người trên 50 tuổi cao gấp 15-25 lần so với người dưới 30 tuổi. Trước khi có vắc xin, bệnh chưa có phương pháp phòng bệnh và điều trị tối ưu, có thể tái phát nhiều lần.

Sau đại dịch Covid-19, nước ta ghi nhận số ca mắc zona thần kinh có xu hướng gia tăng, trong đó nhiều trường hợp gặp biến chứng, nhập viện điều trị. Đáng chú ý, nhiều người từng tiếp xúc với virus thủy đậu nhưng không có triệu chứng rõ ràng cùng hàng ngàn ca mắc thủy đậu mỗi năm và tình hình già hóa dân số, mỗi người mắc cùng lúc nhiều bệnh mãn tính, người có nguy cơ mắc zona thần kinh ở Việt Nam là rất cao.

Theo bác sĩ Chính, việc có thêm vắc xin zona thần kinh bên cạnh vắc xin thủy đậu sẽ hoàn thiện lá chắn miễn dịch, giúp người dân tăng cường phòng bệnh do virus VZV gây ra.

Bác sĩ Khanh cũng cho rằng, tiêm phòng bệnh zona đã được khuyến cáo rộng rãi, trong đó vắc xin của GSK được khuyến cáo cho độ tuổi 50 trở lên ở hầu hết các quốc gia cũng như ưu tiên và có chỉ định cho người suy giảm miễn dịch.

Bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Cung ứng của Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết vắc xin zona thần kinh hiện đã có mặt tại gần 200 trung tâm tiêm chủng của VNVC trên toàn quốc. VNVC là hệ thống tiêm chủng đầu tiên có vắc xin này.

Theo bà Hà, thủy đậu là bệnh lây nhiễm hàng đầu, nhiều quốc gia quan tâm đến vấn đề bệnh truyền nhiễm và chất lượng sống của người dân ở mức cao, do đó vắc xin phòng zona rất được quan tâm, việc đặt mua được vắc xin này đòi hỏi rất nhiều điều kiện khắt khe. Tuy nhiên, là đối tác chiến lược toàn diện của GSK từ nhiều năm nay nên VNVC khá thuận lợi trong việc đàm phán để sớm đưa vắc xin về phục vụ cộng đồng.

Kim Thủy