Ung thư, phát hiện sớm có thể trị lành

Nhiều người cho rằng ung thư là bệnh “trời kêu ai nấy dạ”. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng tránh và y học có thể chữa lành nếu phát hiện sớm.

Ung thư (UT) đến từ đâu?

Hàng tỷ tế bào có thể tích tụ lại thành bướu (u) hay khối bướu (khối u). Bướu có thể đè ép, xâm lấn và phá hủy các vùng mô bình thường lân cận.

Trong cơ thể bình thường, chỉ có các tế bào máu mới luân chuyển khắp cơ thể, nhưng đối với các tế bào UT thì lại di động đó đây thoải mái.

Khi tách ra khỏi khối bướu ban đầu (bướu nguyên phát), các tế bào UT theo dòng bạch huyết hoặc xuôi theo dòng máu để tới những vùng khác của cơ thể.

Trên đường lang thang, “nó” có thể dừng lại, nảy nở thành ổ UT tại một chỗ mới. Đó là di căn (nghĩa là chuyển gốc). Cụ thể, UT vú đến hạch nách gọi là di căn hạch vùng, nếu lan tràn đến phổi, gan, xương… gọi là di căn xa.

Bệnh UT là một nhóm bệnh gồm trên 100 loại có chung vài đặc tính cơ bản quan trọng. Ung thư nào cũng do sự tăng trưởng quá đà và sự lan tràn của các tế bào không bình thường.

UT bắt nguồn từ nơi sâu thẳm của chất sống. DNA bị hư hại là do phơi trải với cái gì đó trong môi trường sống, ví dụ như khói thuốc lá, virus, ánh nắng.

Cần biết nguyên nhân gây ung thư

Y học hiện đại đã phát hiện nhiều nguyên nhân gây bệnh, trong đó có khoảng 80% từ ăn uống, hít thở, tiếp xúc.

Virus, vi khuẩn và ký sinh trùng gây ra khoảng 20% UT của loài người. Các virus âm thầm mai phục, ngày qua ngày đến khi bệnh phát ra thì trở tay không kịp.

Viêm gan do virus HBV và HCV lâu ngày dẫn đến UT. Các virus HPV gây ra nhiều UT, đặc biệt là cổ tử cung. Vi khuẩn H.pylori có thể gây UT bao tử.

Ăn uống thiếu an toàn, kèm thêm thiếu vận động, béo phì tạo 1/3 gánh nặng UT.

Đã có nhiều cảnh báo thuốc lá là đòn sát thủ êm ái nhưng hết sức tàn độc gây ra 1/3 trường hợp UT trên thế giới. Khói thuốc lá chứa hơn 60 chất gây UT, không chỉ hại người hút mà cả những người xung quanh.

Kiểm tra khi chưa thấy triệu chứng

Nên kiểm tra sức khỏe toàn diện và đều đặn để phát hiện UT. Bác sĩ sẽ tư vấn kiểm tra UT tùy theo tuổi tác: khoảng ba năm một lần ở lứa tuổi 20-40 và mỗi năm từ 40 tuổi.

Cả nam lẫn nữ, nếu có nguy cơ cao viêm gan virus B và C, thì từ 40 tuổi nên kiểm tra bụng, siêu âm gan hàng năm để rà tìm UT gan sớm. Có bệnh sử viêm loét bao tử, nên hỏi bác sĩ xem cần nội soi bao tử với ống mềm từ 40 tuổi, xét nghiệm tìm vi khuẩn H.pylori. Từ 50 tuổi, nên nhờ bác sĩ tư vấn rà tìm UT ruột già.

Đối với phụ nữ: khám phụ khoa định kỳ và làm xét nghiệm Pap để rà tìm UT cổ tử cung sớm hoặc tiền UT. Từ tuổi đôi mươi, hàng tháng nên tự khám vú. Từ 20 - 39 tuổi, vài năm một lần khám kiểm tra bộ ngực (có siêu âm). Từ 40 trở lên nên đi khám ngực (có siêu âm), chụp nhũ ảnh hai - ba năm một lần.

Đối với đàn ông trên 40 tuổi nghiện thuốc lá nặng hoặc đã bỏ hút nên chụp phim phổi một - hai năm lần. Từ 50 tuổi nên nhờ bác sĩ tư vấn rà tìm UT tuyến tiền liệt.

Ung thư phát hiện sớm, trị lành

Nhiều người vẫn cứ coi UT nào cũng không trị khỏi, thực tế không phải vậy. Phát hiện sớm UT vú, UT cổ tử cung, có khoảng 90% trị tốt, UT tuyến giáp - gần 100% trị khỏi… Có thể rà tìm biết sớm các UT vú, cổ tử cung, đại trực tràng, tuyến tiền liệt, miệng, da và tuyến giáp qua thăm khám sức khỏe định kỳ.

Phải lưu ý một số triệu chứng báo động khi bệnh mới chớm. Người bệnh phải quyết tâm và kiên trì điều trị đúng phác đồ. Các phương pháp chuẩn là phẫu trị, hóa trị và xạ trị.

Phẫu trị thường được dùng nhất, lưỡi dao mổ bứng tận gốc khối bướu. Xạ trị là dùng tia phóng xạ để diệt tế bào UT. Hóa trị là dùng thuốc để giết các tế bào UT.

Ngày càng có nhiều trung tâm UT kết hợp nhuần nhuyễn các mô thức điều trị chuẩn phẫu-hóa-xạ với các tiến bộ mới như liệu pháp miễn dịch, sinh học.

Tránh thức ăn muối mặn, làm dưa (cá khô, mắm cá, cải dưa, mắm tôm, cà pháo, kim chi, thịt hun khói, xúc xích), thức ăn nhiều mỡ, thịt nướng cháy nhiều, các thức ăn nhanh, thức ăn ít rau quả. Nên ăn nhiều rau đậu, trái cây.

AloBacsi.vn
Theo GS-BS Nguyễn Chấn Hùng - Phụ nữ TPHCM