Nhóm thuốc co mạch là một loại thuốc giống thần kinh giao cảm, có tác dụng làm co mạch tại chỗ nhanh và kéo dài, giảm sưng và sung huyết khi nhỏ thuốc vào niêm mạc. Thuốc tác dụng lên các thụ thể alpha - adrenergic ở các tiểu động mạch của niêm mạc mũi làm co mạch, dẫn đến giảm lưu lượng máu và giảm sung huyết mũi. Mũi được thông khí trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, có thể lại bị giãn mạch lại và sung huyết ở mức độ nào đó. Do vậy, tránh dùng thuốc dài ngày (nhiều nhất là 1 tuần). Thêm vào đó, thuốc còn có tác dụng làm thông lỗ vòi nhĩ đang bị tắc. Thuốc nhỏ mũi co mạch được dùng phổ biến ở nước ta là naphazoline, xylomethazoline với nồng độ thường là 0,05% và 0,1%, ngoài ra còn có adrénaline 0,01%, ephedrine 0,1-0,3%.

Naphazolin thường được chỉ định trong các trường hợp viêm mũi cấp hoặc mạn tính, viêm xoang, cảm lạnh, cảm mạo hoặc dị ứng. Naphazolin cũng có thể giảm sưng, dễ quan sát niêm mạc mũi và họng trước khi phẫu thuật hoặc khám và chẩn đoán.

Thuốc nhỏ mũi với vai trò sát khuẩn

Thuốc sát khuẩn thường dùng là argyrol 1% - 3%, đây là sản phẩm của nitrat bạc nên thuốc phải được bảo quản trong lọ tối màu hoặc được bọc bởi một lớp giấy than chống ánh sáng và sử dụng mỗi lọ chỉ dưới 10 ngày, không dùng thuốc kéo dài và thuốc đã quá hạn. Thuốc vừa có tác dụng sát khuẩn vừa có tác dụng làm săn niêm mạc và chống xuất tiết nên được dùng cho trẻ nhỏ trong viêm VA, trong viêm mũi cấp tính.

Thuốc nhỏ mũi có tác dụng chống viêm

Thuốc chống viêm có corticoid dạng nhỏ như polydexa, collydexa... dùng dưới 7 ngày.

Người ta cũng pha chế thuốc chữa mũi dạng phun sương có thể dùng kéo dài 2 năm. Tuy nhiên, phải theo dõi chặt chẽ và hiệu chỉnh liều theo sự tiến triển hoặc suy thoái. Thuốc coricoid tại chỗ tuy chỉ có khoảng 2% hấp thu vào máu nhưng nếu không được điều trị đúng phương pháp cũng sẽ gây một số biến chứng nhất là ở trẻ em như ức chế vỏ thượng thận tiết hormon làm teo vỏ thượng thận, tăng giữ muối, nước, ứ đọng mỡ ở một số bộ phận như mặt, tăng đường huyết…tình trạng quen thuốc do điều trị dở dang.

Thuốc corticoid dùng tại mũi với tính chất chống viêm tại chỗ ở các liều điều trị không có tác dụng toàn thân.

Không được dùng khi có các tổn thương khu trú ở mũi vì tác dụng ức chế sự lành vết thương của corticoid, bệnh nhân vừa qua phẫu thuật mũi hay chấn thương mũi không được dùng corticoid đường mũi cho tới khi lành hẳn. Mometasone furoate có khuynh hướng làm liền niêm mạc mũi gần với kiểu hình mô học bình thường, nếu dùng kéo dài phải được kiểm tra định kỳ về các thay đổi có thể có ở niêm mạc mũi. Nếu xuất hiện nhiễm nấm khu trú ở niêm mạc mũi họng cần ngưng điều trị. Kích ứng họng dai dẳng cũng là một chỉ định để ngưng thuốc.

Viêm mũi xoang xuất tiết ở trẻ cũng cần điều trị kịp thời, đúng đắn dưới sự theo dõi của thầy thuốc chuyên khoa để tránh những biến chứng có thể xảy ra.