I. Suy giáp là gì?

Suy giáp hay suy chức năng tuyến giáp là tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ hormone để đáp ứng nhu cầu trao đổi, hoạt động của cơ thể.

Tuyến giáp nằm ở phía trước cổ, gồm 2 thùy nối với nhau bởi eo tuyến giáp, di động khi nuốt. Các hormone tuyến giáp tham gia vào nhiều quá trình trong cơ thể và ảnh hưởng đến gần như mọi cơ quan, vì vậy nếu không đủ hormone tuyến giáp sẽ gây nên tổn thương ở các mô, cơ quan và các rối loạn chuyển hóa.

II. Nhóm người nào có nguy cơ mắc hội chứng suy giáp?

Một số đối tượng có nhiều nguy cơ bị suy giáp hơn là: Phụ nữ; người trên 60 tuổi; tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp; đã từng bị bệnh tuyến giáp. Ví dụ như: bướu cổ; đã phẫu thuật hoặc điều trị iod phóng xạ để điều trị bệnh tuyến giáp, điều trị bức xạ tuyến giáp, cổ hoặc ngực, mang thai hoặc sinh con trong 6 tháng qua, mắc bệnh tự miễn: đái tháo đường type 1, viêm khớp dạng thấp, lupus, celiac, hội chứng Sjogren, Turner…

Suy giáp không được điều trị có thể dẫn đến một số vấn đề sức khỏe:

Bướu cổ: Kích thích liên tục tuyến giáp để giải phóng nhiều hormone hơn có thể khiến tuyến giáp trở nên to hơn - được gọi là bướu cổ. Một bướu cổ lớn có thể ảnh hưởng đến ngoại hình và có thể cản trở việc nuốt hoặc thở.

Vấn đề về tim: Suy giáp làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và suy tim, chủ yếu là do nồng độ cholesterol lipoprotein (LDL) ở mức cao.

Vấn đề sức khỏe tâm thần: Trầm cảm có thể xảy ra sớm trong bệnh suy giáp và có thể trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Suy giáp cũng có thể gây chậm chức năng tâm thần.

Bệnh lý thần kinh ngoại biên: Suy giáp không kiểm soát được trong thời gian dài có thể gây tổn thương cho các dây thần kinh ngoại biên. Đây là những dây thần kinh mang thông tin từ não và tủy sống đến phần còn lại của cơ thể - ví dụ như cánh tay và chân. Bệnh thần kinh ngoại biên có thể gây đau, tê và ngứa ran ở các khu vực bị ảnh hưởng.

Bệnh phù nề: Tình trạng hiếm gặp, đe dọa tính mạng này là kết quả của bệnh suy giáp lâu dài, không được chẩn đoán. Các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm không dung nạp lạnh và buồn ngủ dữ dội sau đó là sự thờ ơ và vô thức sâu sắc.

Hôn mê: do myxedema có thể được kích hoạt bởi thuốc an thần, nhiễm trùng hoặc căng thẳng khác trên cơ thể. Nếu bạn có dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh myxedema, bạn cần điều trị y tế khẩn cấp ngay lập tức.

Giảm khả năng sinh sản: Nồng độ hormone tuyến giáp thấp có thể cản trở sự rụng trứng, làm suy yếu khả năng sinh sản. Ngoài ra, một số nguyên nhân gây suy giáp - như rối loạn tự miễn dịch - cũng có thể làm giảm khả năng sinh sản.

Dị tật bẩm sinh: Trẻ sinh ra từ những phụ nữ mắc bệnh tuyến giáp không được điều trị có thể có nguy cơ dị tật bẩm sinh cao hơn so với những đứa trẻ sinh ra từ những bà mẹ khỏe mạnh. Những đứa trẻ này cũng dễ gặp vấn đề nghiêm trọng về trí tuệ và phát triển.

Xem thêm: Suy giáp: Chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa

III. Suy giáp gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như thế nào?

Nếu tuyến giáp không sản xuất đủ hormone sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể, khiến việc thụ thai trở nên khó khăn hơn.

Kể cả suy giáp nhẹ hoặc cận lâm sàng dẫn đến vô sinh và tăng nguy cơ sảy thai. Suy giáp trong thai kỳ sớm, thậm chí với các triệu chứng hạn chế hoặc không có, có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật, trẻ có trí thông minh thấp hơn và nguy cơ tử vong trẻ sơ sinh trong khoảng thời gian sinh.

Suy giáp cận lâm sàng khi mang thai có liên quan đến bệnh tiểu đường thai kỳ và sự ra đời của em bé trước tuần thứ 37 của thai kỳ.

Khi bị suy giáp nếu không được điều trị, hoặc điều trị không đầy đủ sẽ làm tăng nguy cơ sảy thai và có liên quan đến thiếu máu của mẹ, bệnh cơ, suy tim sung huyết, tiền sản giật, bất thường nhau thai và xuất huyết sau sinh. Những biến chứng này có nhiều khả năng xảy ra ở những phụ nữ bị suy giáp nặng. Một số rủi ro cũng xuất hiện cao hơn ở những phụ nữ có kháng thể chống lại peroxidase tuyến giáp (TPO). Phụ nữ bị suy giáp nhẹ có thể không có triệu chứng hoặc triệu chứng thuộc tính mà họ có khi mang thai.

Trước khi có ý định mang thai nên làm xét nghiệm kiểm tra tuyến giáp bởi lẽ ngày càng nhiều phụ nữ mang thai khi đã gần quá tuổi sinh nở.

IV. Điều trị và phòng suy giáp như thế nào?

Suy giáp không thể chữa khỏi, tuy nhiên hầu hết bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát bằng cách thay thế lượng hormone mà tuyến giáp của bạn sản xuất không đủ để đưa mức T4 và TSH của bạn trở lại mức bình thường.

Thuốc thyroxine tổng hợp (Levothyrox, Berlthyrox, Levosum, Disthyrox, Tamidan...) chứa hormone giống với hormon T4 mà tuyến giáp của bạn tạo ra. Tất cả bệnh nhân suy giáp trừ những người bị phù niêm nặng (suy giáp nguy hiểm đến tính mạng) có thể được điều trị ngoại trú mà không phải nhập viện. Đối với một số bệnh nhân khi dùng thyroxine (T4) mà không cải thiện hết các triệu chứng lâm sàng, việc bổ sung thuốc liothyronin (T3), thuốc thường dùng Cytomel có thể có lợi.

Khi sử dụng hormon tuyến giáp bạn cần phải theo dõi để điều chỉnh liều lượng hormone tuyến giáp phù hợp, tránh tình trạng sử dụng liều quá cao dẫn tới cường giáp hoặc chưa đủ liều hormone. Sau khi thay đổi liều lượng thyroxine, bạn cần kiểm tra lại nồng độ TSH sau 6 - 8 tuần. Khi bạn đang mang thai hoặc đang dùng thuốc cản trở khả năng sử dụng thyroxine của cơ thể, bạn cần xét nghiệm hormone thường xuyên hơn.

Trẻ bị suy giáp phải duy trì thuốc hormone tuyến giáp hàng ngày và kiểm tra nồng độ TSH trong quá trình phát triển để ngăn ngừa việc chậm phát triển trí tuệ và còi cọc. Khi liều lượng thyroxine đã ổn định, bạn có thể xét nghiệm TSH định kỳ một năm một lần. Mục tiêu của điều trị là duy trì nồng độ TSH của bạn ở mức bình thường.

Không có phương pháp chữa khỏi suy giáp và hầu hết người bệnh sẽ bị suy giáp suốt đời. Tuy nhiên, có những trường hợp ngoại lệ như viêm tuyến giáp do virus, viêm tuyến giáp sau khi mang thai và chức năng tuyến giáp của họ trở về bình thường. Nếu bạn uống thuốc đều, khám bác sĩ định kỳ và duy trì đúng liều lượng thyroxine phù hợp, tình trạng suy giáp có thể được kiểm soát tốt. Các triệu chứng suy giáp sẽ hết và những ảnh hưởng nghiêm trọng của suy giáp sẽ được cải thiện. Nếu bạn kiểm soát tốt tình trạng suy giáp của mình, tuổi thọ của bạn cũng không bị ảnh hưởng.

Người bệnh gặp một số vấn đề sau cần kiểm tra suy giáp sớm hơn:

- Các triệu chứng suy giáp xuất hiện trở lại hoặc nặng hơn

- Tăng hoặc giảm cân nhiều

- Bạn bắt đầu sử dụng, thay đổi liều lượng hoặc ngừng dùng một loại thuốc làm giảm hấp thu thyroxine (chẳng hạn như một số loại thuốc kháng axit, thuốc bổ sung canxi và viên sắt); Thuốc có chứa estrogen (thuốc tránh thai) cũng ảnh hưởng đến liều lượng thyroxine.

- Bạn bắt đầu sử dụng hoặc ngừng dùng một số loại thuốc để kiểm soát cơn co giật (động kinh) như phenytoin hoặc tegretol, vì những loại thuốc này làm tăng tốc độ chuyển hóa thyroxine và liều lượng thyroxine của bạn có thể cần được điều chỉnh.

- Bạn uống thuốc không thường xuyên.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Trịnh Ngọc Bình - Phó ban AloBacsi Cộng đồng