Sống sót qua mùa nóng: Những điều cần biết để không gục ngã giữa trưa hè

1. Chống nắng kiểu 'kín mít': Lợi - hại ra sao?

Thưa BS, việc mặc quần áo chống nắng nhiều lớp có thực sự giúp giảm sốc nhiệt không? Hay điều này còn tiềm ẩn nguy cơ khiến cơ thể khó thoát nhiệt?

TS.BS Cao Xuân Thục trả lời: Việc mặc quần áo chống nắng có thể mang lại hiệu quả trong việc bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của tia UV, tuy nhiên, khi sử dụng nhiều lớp quần áo chống nắng, người dân cần phải chú ý đến một số vấn đề để giảm nguy cơ sốc nhiệt.

Lợi ích của việc mặc quần áo chống nắng nhiều lớp:

Bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV: Một lớp vải dày hoặc có khả năng chống tia UV sẽ giúp bảo vệ da khỏi việc bị cháy nắng, lão hóa da và nguy cơ mắc bệnh về da, như ung thư da.

Cách ly cơ thể khỏi ánh nắng trực tiếp: Mặc nhiều lớp có thể giúp giảm bớt sự tiếp xúc trực tiếp của cơ thể với nắng gắt, đồng thời bảo vệ cơ thể khỏi bụi bẩn, ô nhiễm ngoài trời.

Nguy cơ tiềm ẩn: Nếu quá nhiều lớp quần áo hoặc chất liệu vải không thoáng khí, việc mặc quá dày có thể gây cản trở quá trình thoát nhiệt của cơ thể, dẫn đến việc cơ thể khó làm mát, và có thể làm tăng nguy cơ sốc nhiệt. Cơ thể không thể tỏa nhiệt ra ngoài, khi đó, mồ hôi sẽ không thể bốc hơi hiệu quả, khiến thân nhiệt tăng nhanh chóng.

Cách chọn quần áo chống nắng an toàn:

Chọn vải có khả năng thoáng khí: Lý tưởng nhất là chọn các loại quần áo làm từ vải nhẹ, thoáng khí, như vải polyester có các lỗ thông hơi nhỏ, giúp cơ thể thoát mồ hôi và nhiệt hiệu quả.

Mặc quần áo màu sáng: Các màu sáng như trắng, xám nhạt sẽ giúp phản xạ ánh sáng và giảm hấp thu nhiệt hơn so với màu tối.

Sử dụng quần áo có chứng nhận chống tia UV: Các loại quần áo chuyên dụng có khả năng chống tia UV sẽ giúp bảo vệ da mà không làm giảm khả năng thoát nhiệt của cơ thể.

Khuyến cáo, nếu làm việc ngoài trời lâu, nên mặc một lớp áo mỏng, rộng rãi để cơ thể dễ dàng thoát nhiệt và bảo vệ da khỏi ánh nắng. Nên nghỉ ngơi trong bóng râm thường xuyên để cơ thể có thời gian phục hồi và giảm nhiệt độ cơ thể.

Việc mặc quần áo chống nắng nhiều lớp có thể có lợi trong việc bảo vệ da khỏi tia UV, nhưng nếu không chọn đúng loại vải và không chú ý đến khả năng thoát nhiệt, nó có thể tăng nguy cơ sốc nhiệt. Chính vì vậy, việc lựa chọn quần áo thoáng khí và có khả năng chống UV hiệu quả là vô cùng quan trọng.

2. Tắm nước lạnh sau khi đi nắng: Giải nhiệt hay rước họa?

Thưa BS, việc tắm nước lạnh ngay sau khi đi ngoài nắng về có an toàn không ạ? Thói quen này có gây ảnh hưởng gì đến sức khỏe, đặc biệt là nguy cơ sốc nhiệt không?

TS.BS Cao Xuân Thục trả lời: Tắm nước lạnh ngay sau khi vừa đi ngoài nắng về là thói quen nhiều người thường làm để cảm thấy mát mẻ, dễ chịu. Tuy nhiên, việc này có thể gây ra một số rủi ro tiềm ẩn đối với sức khỏe, đặc biệt là nguy cơ sốc nhiệt và các vấn đề liên quan đến tuần hoàn máu.

Lý do tắm nước lạnh sau khi ra nắng có thể nguy hiểm:

Làm co mạch đột ngột: Khi cơ thể đang ở trong trạng thái nóng, đổ mồ hôi nhiều vì nắng gắt, nếu tắm nước lạnh ngay lập tức, mạch máu sẽ co lại đột ngột. Điều này làm cơ thể khó điều chỉnh nhiệt độ và có thể gây rối loạn tuần hoàn máu, khiến tim phải làm việc vất vả hơn để cung cấp máu cho các cơ quan, dễ dẫn đến các triệu chứng chóng mặt, ngất xỉu.

Cơ thể không kịp làm mát từ từ: Nếu tắm nước lạnh khi cơ thể đang bị nóng, cơ thể sẽ không kịp hạ nhiệt dần dần, mà thay vào đó sẽ có sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, làm cơ thể chưa kịp thích nghi, có thể gây ra các rối loạn như say nắng, say nóng, thậm chí sốc nhiệt.

Tăng nguy cơ bị bệnh lý tim mạch: Đặc biệt đối với những người có tiền sử bệnh tim mạch hoặc huyết áp không ổn định, việc tắm nước lạnh có thể làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não hay đột quỵ, vì sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ cơ thể có thể gây áp lực lên hệ tuần hoàn.

Lời khuyên an toàn khi tắm sau khi ra ngoài nắng:

Tắm nước ấm thay vì nước lạnh: Sau khi đi ngoài nắng về, nên tắm với nước ấm (không quá lạnh và không quá nóng) để giúp cơ thể hạ nhiệt từ từ. Điều này giúp mạch máu giãn ra một cách dần dần, giảm nguy cơ sốc nhiệt hay các vấn đề tim mạch.

Để cơ thể nghỉ ngơi trước khi tắm: Hãy nghỉ ngơi vài phút trong môi trường mát mẻ, cho cơ thể dần dần hạ nhiệt tự nhiên trước khi bước vào phòng tắm. Không nên vào tắm ngay khi cảm thấy cơ thể vẫn còn rất nóng.

Không tắm quá lâu: Tắm lâu trong nước lạnh cũng có thể gây sốc cho cơ thể. Chỉ nên tắm nhanh và không để nước lạnh tiếp xúc với cơ thể quá lâu, nhất là ở những khu vực có mạch máu gần bề mặt da như cổ, nách.

Uống nước trước khi tắm: Cung cấp đủ nước cho cơ thể bằng cách uống nước mát trước khi tắm để cơ thể dễ dàng điều chỉnh nhiệt độ.

Tắm nước lạnh ngay sau khi ra ngoài nắng về có thể tiềm ẩn nguy cơ gây ra các vấn đề về tuần hoàn máu và sốc nhiệt. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe, tốt nhất là cho cơ thể nghỉ ngơi, làm mát từ từ và tắm bằng nước ấm thay vì nước lạnh.

3. Người già, trẻ nhỏ, bệnh mạn tính: Đi nắng thế nào cho an toàn?

Cuối cùng, nhờ BS chia sẻ một số lời khuyên cho người già, trẻ em, người có bệnh mãn tính nói riêng cũng như tất cả mọi người khi phải ra ngoài trong những ngày nắng nóng gay gắt cần chú ý điều gì ạ?

TS.BS Cao Xuân Thục trả lời: Đối với người già khi phải ra ngoài trong những ngày nắng nóng gay gắt cần chú ý:

Uống đủ nước: Người già thường có cảm giác khát ít hơn, nhưng vẫn cần uống đủ nước. Khuyến khích uống 150-200ml nước mỗi 30 phút, tránh đợi đến khi cảm thấy khát.

Hạn chế ra ngoài nắng: Người già cần tránh ra ngoài trong những giờ nắng gắt, từ 10h sáng đến 4h chiều. Nếu phải ra ngoài, cần mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, đội mũ rộng vành và đeo kính râm.

Chú ý sức khỏe tim mạch: Trong những ngày nắng nóng, cơ thể dễ mất nước và làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc các vấn đề về tim mạch. Cần theo dõi tình trạng sức khỏe thường xuyên, nhất là đối với người có tiền sử bệnh lý về tim.

Tạo môi trường mát mẻ trong nhà: Sử dụng quạt, điều hòa hoặc thông gió để tạo môi trường thoáng mát trong nhà, giúp người già cảm thấy thoải mái và giảm nguy cơ sốc nhiệt.

Còn với trẻ em:

Không cho trẻ ra ngoài khi nắng gắt: Trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi, dễ bị mất nước và khó tự điều chỉnh nhiệt độ cơ thể. Tránh cho trẻ ra ngoài từ 10h sáng đến 4h chiều.

Mặc quần áo thoáng mát, rộng rãi: Chọn quần áo sáng màu, vải mềm, thoáng khí, giúp trẻ không bị bí bách và giảm nguy cơ bị say nắng.

Cho trẻ uống nước thường xuyên: Trẻ nhỏ thường không biết tự báo khi khát, vì vậy cần cho trẻ uống nước lọc, nước trái cây, hoặc nước điện giải để bù nước trong suốt cả ngày.

Dùng mũ và kính râm cho trẻ: Bảo vệ mắt và da cho trẻ bằng cách cho trẻ đội mũ rộng vành và đeo kính râm khi ra ngoài trời.

Lời khuyên cho người có bệnh mãn tính (tim mạch, huyết áp, đái tháo đường.v.v.):

Giữ cơ thể luôn đủ nước: Những người có bệnh mãn tính như tim mạch, huyết áp thấp cần đặc biệt chú ý bù nước để tránh mất nước quá mức, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Hạn chế ra ngoài vào những giờ nắng gắt: Người có bệnh mãn tính cần tránh ra ngoài trong những thời điểm nắng gắt, đặc biệt nếu có các bệnh lý về tim hoặc huyết áp, vì nắng nóng có thể gây gia tăng áp lực lên hệ tuần hoàn.

Theo dõi các dấu hiệu sức khỏe: Nên theo dõi huyết áp, nhịp tim thường xuyên, vì nắng nóng có thể gây ảnh hưởng lớn đến những người mắc bệnh tim mạch. Nếu có dấu hiệu bất thường như đau ngực, khó thở, cần tìm ngay sự giúp đỡ y tế.

Tránh làm việc nặng ngoài trời: Hạn chế làm việc nặng, di chuyển nhiều dưới trời nắng. Nếu có cần ra ngoài, cần mang theo đủ nước uống và nghỉ ngơi thường xuyên.

Lời khuyên chung cho tất cả mọi người trong những ngày nắng nóng gay gắt:

Uống đủ nước: Cố gắng uống khoảng 2-3 lít nước mỗi ngày, nhất là trong những ngày nắng nóng. Uống từng ngụm nhỏ và không đợi đến khi khát.

Mặc quần áo mát mẻ: Chọn trang phục sáng màu, vải thoáng khí (như cotton, linen) để cơ thể dễ dàng thoát nhiệt và mồ hôi. Đặc biệt, đội mũ rộng vành và đeo kính râm khi ra ngoài.

Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời: Nếu có thể, tránh ra ngoài trời từ 10h sáng đến 4h chiều - khoảng thời gian này, ánh nắng mạnh nhất và dễ gây sốc nhiệt.

Sử dụng kem chống nắng: Bôi kem chống nắng có SPF từ 30 trở lên khi phải ra ngoài để bảo vệ da khỏi tia UV gây hại.

Nghỉ ngơi trong bóng mát: Hãy tìm các nơi mát mẻ để nghỉ ngơi, đặc biệt là khi cảm thấy mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt. Nghỉ ngơi thường xuyên giúp cơ thể giảm tải sức nóng và giữ nhiệt độ ổn định.

Nắng nóng gay gắt là một yếu tố có thể ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, đặc biệt với các nhóm đối tượng dễ tổn thương như người già, trẻ em và những người có bệnh mãn tính. Việc áp dụng các biện pháp bảo vệ cơ thể hợp lý, uống đủ nước, mặc quần áo thoáng mát và tránh ra ngoài vào giờ cao điểm sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ bị say nắng, sốc nhiệt và các bệnh lý liên quan đến nhiệt độ cao.