1. Đau đầu migraine khi nào cần phẫu thuật?

Nhờ BS giải thích, vì sao đau đầu migraine lại ít có chỉ định phẫu thuật?

BS.CK2 Nguyễn Cao Viễn - Trưởng Đơn vị Vi phẫu, Phó khoa Ngoại Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Nhân dân 115 (TPHCM) trả lời: Đau đầu migraine có nhiều nguyên nhân khác nhau nên để xác định được chính xác bệnh không hề đơn giản.

Tùy vào từng nguyên nhân, hướng điều trị cũng khác nhau. Đa phần người bệnh được điều trị nội khoa.

Nhiều trường hợp bị đau đầu migraine dai dẳng do những nguyên nhân từ vi mạch, thần kinh, stress, chèn ép thần kinh, xoang... Hầu hết người bệnh đều đến khám tại khoa Nội Thần kinh. Khi xác định được nguyên nhân gây đau, việc điều trị có thể thực hiện bằng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ, tiêm botox...

Tuy nhiên, những trường hợp đau đầu migraine do chèn ép thần kinh ngoại biên chẩm lớn, chẩm bé hoặc chèn ép các thần kinh hốc mắt sẽ dẫn đến những cơn đau triền miên, dai dẳng. Sau khi loại trừ nhiều nguyên nhân và xác định được tình trạng đau đầu migraine do chèn ép thần kinh ngoại biên, điều trị nội khoa không đem lại kết quả như mong đợi, những bệnh nhân này cần phải phẫu thuật giải phóng chèn ép để giải quyết cơn đau.

2. Tín hiệu khả quan điều trị đau đầu migraine bằng phẫu thuật

Gần đây, BS đã điều trị cho một số bệnh nhân bị đau đầu migraine. BS có thể chia sẻ kỹ hơn về những trường hợp này?

BS.CK2 Nguyễn Cao Viễn trả lời: Tôi đã phẫu thuật cho hơn 12 trường hợp đau đầu migraine, kết quả ban đầu khá khả quan. Phần lớn các trường hợp đều là chèn ép thần kinh chẩm lớn, chẩm bé, chèn ép thần kinh hốc mắt đã điều trị 10 - 20 năm.

Tiêm botox, điều trị nội khoa gần như không có tác dụng, nhiều bệnh nhân rơi vào trầm cảm. Sau thăm khám, siêu âm và xác định được chèn ép thần kinh chẩm, bệnhh nhân được tiến hành phẫu thuật.

Bệnh nhân thường bị đau nửa đầu, lan ra hốc mắt, gần giống với triệu chứng tăng huyết áp. Đây là hiện tượng mạch máu chèn vào dây thần kinh chẩm. Phẫu thuật được tiến hành để tách sự chèn ép thần kinh, cải thiện triệu chứng đau đầu cho bệnh nhân.

Có trường hợp bệnh nhân bị đau 20 năm, điều trị nhiều nơi không thuyên giảm. Sau khi siêu âm và làm một số xét nghiệm để xác định đúng tình trạng chèn ép thần kinh chẩm, bệnh nhân được phẫu thuật. Sau đó, bệnh nhân đạt được chức năng tốt.

Khi tách được thần kinh và mạch máu, bệnh nhân không còn bị giựt đầu. Khoảng 1 tháng sau, bệnh nhân giảm đau khoảng 50 - 60%. Hiện tại, các chức năng của bệnh nhân hầu như trở về bình thường.

Đây cũng là một tín hiệu vui, có thêm hướng tiếp cận điều trị, giúp đạt được chức năng cho những trường hợp đau đầu migraine không đáp ứng điều trị nội khoa hoặc các phương pháp khác. Phẫu thuật giải áp thần kinh gần như chấm dứt hẳn tình trạng đau đầu này.

3. Việt Nam đang ứng dụng phẫu thuật cho một số trường hợp đau đầu migraine cụ thể

Điều trị đau đầu migraine bằng phương pháp phẫu thuật còn khá mới ở Việt Nam. Vậy, phương pháp này được áp dụng trên thế giới như thế nào?

BS.CK2 Nguyễn Cao Viễn trả lời: Thế giới đã thực hiện phẫu thuật này từ lâu và có những chỉ định rất rõ ràng. Các bác sĩ Việt Nam đang ứng dụng phương pháp này trong một số trường hợp cụ thể.

Ban đầu, do còn nhiều nghi ngờ về phương pháp này, tôi đã tiến hành hội chẩn với nhiều giáo sư nước ngoài để hiểu rõ hơn. Kết quả điều trị trên người bệnh chứng minh đây là phương pháp tốt, có thể ứng dụng cho những trường hợp đau đầu migraine do chèn ép thần kinh.

4. Phẫu thuật không phải lựa chọn đầu tiên trong điều trị đau đầu migraine

Xin hỏi BS, những nguyên nhân hay trường hợp đau đầu migraine nào có thể áp dụng phương pháp phẫu thuật và những trường hợp nào không áp dụng được?

BS.CK2 Nguyễn Cao Viễn trả lời: Đau đầu migraine gây khó chịu cho bệnh nhân và cũng rất khó để có thể chẩn đoán. Những trường hợp có thể phẫu thuật có nguyên nhân liên quan đến giải phẫu như do viêm xoang, vẹo vách ngăn, đau đầu do chèn ép thần kinh…

Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật chỉ được cân nhắc sau khi điều trị nội khoa, tiêm botox, vật lý trị liệu không thành công. Bên cạnh đó, phải xác định nguyên nhân gây đau đầu migraine ở bệnh nhân là do chèn ép thần kinh chẩm, thần kinh hốc mắt, nhánh thần kinh thái dương.

5. Hy vọng mới cho người bị đau đầu mạn tính do chèn ép thần kinh

BS có dự định như thế nào trong việc phát triển kỹ thuật này tại Việt Nam?

BS.CK2 Nguyễn Cao Viễn trả lời: Để thực hiện được kỹ thuật này, ban đầu tôi phải thực hành trên thi thể tại Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, dù đã có kinh nghiệm 20 năm mổ thần kinh. Việc này giúp tôi xác định chi tiết, vị trí thần kinh để sau đó tiến hành mổ trên bệnh nhân.

Đây là kỹ thuật giúp ích được cho người bệnh bị đau đầu kinh niên và mạn tính do chèn ép thần kinh mà không thể điều trị bằng thuốc.

Quan trọng nhất, sau phẫu thuật, chất lượng cuộc sống của người bệnh được nâng cao, cảm thấy dễ chịu hơn và tránh được tình trạng trầm cảm.

Đa phần thần kinh chèn ép ở ngoài da, dưới cơ, do đó, mặc dù phải phẫu thuật nhưng không liên quan đến các vấn đề trong cột sống, sọ não. Phương pháp phẫu thuật tương đối an toàn và không quá phức tạp.