Nôn ra máu, đi ngoài phân đen: Coi chừng xuất huyết dạ dày đe dọa tính mạng

1. Xuất huyết dạ dày là gì?

Thưa BS, nguyên nhân thường gặp của xuất huyết dạ dày là gì?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh - Trưởng khoa Ngoại Tiêu hóa, Bệnh viện Bình Dân (TPHCM) trả lời:

Dạ dày là một phần trong giải phẫu của ống tiêu hóa, bắt đầu từ ổ miệng, thực quản, dạ dày, sau đó là ruột non, ruột già và đi ra ngoài. Trên cấu trúc của ống tiêu hóa, dạ dày thuộc về ống tiêu hóa trên.

Bệnh cảnh của xuất huyết dạ dày, hay còn gọi là chảy máu dạ dày, chảy máu đường tiêu hóa trên, là tình trạng chảy máu xảy ra từ vị trí dạ dày. Đây là một trong những nhóm bệnh lý thường gặp, có thể xuất hiện ở nhiều chuyên khoa như tiêu hóa, tai mũi họng, ngoại khoa, ngoại tiêu hóa, từ các trường hợp cấp cứu đến không cấp cứu.

2. Mức độ nguy hiểm của xuất huyết dạ dày so với viêm dạ dày thông thường

So với viêm dạ dày thông thường, xuất huyết dạ dày nguy hiểm hơn như thế nào và có thể gây những hậu quả gì, thưa BS?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời:

Viêm dạ dày là một nhóm bệnh lý có nhiều mức độ khác nhau, đa phần chỉ gây khó chịu, đau tức, rối loạn tiêu hóa, giảm ăn uống, nhưng không có hiện tượng chảy máu hay mất máu.

Trong khi đó, xuất huyết dạ dày là tình trạng chảy máu, thoát mạch và mất hồng cầu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và có thể đe dọa tính mạng. Ở mức độ nặng, nếu chảy máu ồ ạt, bệnh nhân có thể mất máu cấp, dẫn đến sốc, tụt huyết áp, nguy cơ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Viêm dạ dày thường diễn tiến âm thầm, kéo dài, còn xuất huyết dạ dày lại có thể xảy ra đột ngột, diễn tiến nhanh và cần được xử trí cấp cứu ngay.

3. Phân biệt viêm dạ dày với ung thư dạ dày

Làm thế nào để người bệnh loại trừ viêm dạ dày với bệnh lý ác tính khác, như ung thư?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời:

Ung thư dạ dày là một nhóm bệnh lý ác tính của dạ dày. Điều đáng lo ngại là các triệu chứng của viêm dạ dày (lành tính) và ung thư dạ dày thường trùng lắp với nhau, khiến người bệnh khó phân biệt.

Cả hai đều có thể gây đau thượng vị, chán ăn, đầy hơi, khó tiêu; thậm chí có người không có triệu chứng rõ ràng nhưng khi nội soi mới phát hiện ung thư giai đoạn sớm. 

Để phân biệt chính xác, nội soi dạ dày là phương pháp quan trọng nhất. Qua nội soi, bác sĩ sẽ quan sát vùng tổn thương, sinh thiết và xét nghiệm tế bào học, từ đó xác định được có phải ung thư hay không.

4. Vì sao viêm dạ dày mạn tính dễ tái phát từng đợt?

Với những người bị viêm dạ dày mạn tính, tại sao bệnh thường tái phát từng đợt? Những yếu tố nào thường khiến cơn đau trở lại?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời:

Viêm dạ dày mạn tính là bệnh lý có tính chất kéo dài và dễ tái phát, do sự mất cân bằng giữa yếu tố gây hại và yếu tố bảo vệ niêm mạc dạ dày.

Cơ thể vốn có những cơ chế tự bảo vệ, giúp làm lành tổn thương hoặc hỗ trợ thuốc điều trị phát huy hiệu quả. Tuy nhiên, khi người bệnh duy trì các thói quen xấu như ăn uống không điều độ, dùng thuốc tùy tiện, lạm dụng rượu bia, thuốc giảm đau, căng thẳng kéo dài, các yếu tố gây hại sẽ lấn át yếu tố bảo vệ.

Khi đó, niêm mạc dạ dày không kịp hồi phục, tình trạng viêm dễ tái phát theo từng đợt. Thực tế, nhiều người tự ý dùng thuốc khi đau rồi ngưng, trong khi nguyên nhân gốc rễ chưa được điều chỉnh, khiến bệnh tái phát lặp đi lặp lại và có thể diễn tiến thành mạn tính.

5. Dấu hiệu cảnh báo xuất huyết dạ dày

Xin hỏi BS, những dấu hiệu nào cảnh báo bệnh nhân đang bị xuất huyết dạ dày?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời:

Khi máu chảy ra khỏi lòng ống tiêu hóa, nó có thể thoát ra theo hai con đường chính:

- Qua đường miệng: Người bệnh nôn ra máu, nếu là máu mới thì sẽ thấy màu đỏ tươi, lẫn với thức ăn. Trường hợp máu đã bị thoái hóa, trong chất nôn sẽ có màu sậm đen, như bã cà phê.

- Qua đường tiêu hóa: Người bệnh đi tiêu phân đen, có thể giống màu dầu hắc hoặc hắc ín. Tuy nhiên, dấu hiệu này chỉ rõ khi lượng máu chảy ra nhiều. Nếu xuất huyết ít, rỉ rả, người bệnh không nhận thấy bằng mắt thường nhưng sẽ có biểu hiện thiếu máu mạn tính như da xanh, niêm nhạt, mệt mỏi.

Ngoài ra, người bệnh có thể cảm thấy nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, buồn nôn, do thiếu oxy và máu nuôi cơ thể.

6. Làm sao cha mẹ phát hiện con bị viêm dạ dày xuất huyết?

Có một phụ huynh gọi điện đến bệnh viện chia sẻ câu chuyện là con họ đã phải đi nhập viện cấp cứu vì ngất xỉu sau khi nôn ra máu. Khi đi khám mới phát hiện là cháu bị thiếu máu do xuất huyết dạ dày thời gian dài vì căng thẳng học hành. Phụ huynh cho biết là bệnh nhân đã dấu tình trạng nôn ra máu của mình.

Như vậy, cha mẹ làm thế nào phát hiện con cái mình có viêm dạ dày xuất huyết?

BS.CK2 Nguyễn Phúc Minh trả lời:

Ngày nay, người trẻ phải chịu nhiều áp lực học hành, công việc, nhưng lại ít chia sẻ về sức khỏe, khiến bệnh diễn tiến âm thầm. Không ít trường hợp chỉ phát hiện khi đã ngất xỉu hoặc mất máu nặng.

Cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện bất thường của con như: nôn ói, chóng mặt, đau bụng, đi cầu phân đen, mệt mỏi kéo dài. Hãy tạo môi trường để con cởi mở nói về vấn đề sức khỏe, không giấu bệnh.

Một số trường hợp đặc biệt, bệnh nhân có “ổ loét câm” - tức là loét chảy máu mà không có triệu chứng rõ ràng, rất nguy hiểm vì dễ dẫn đến thiếu máu mạn hoặc xuất huyết ồ ạt đột ngột.

Vì vậy, khi con có các biểu hiện bất thường kể trên, cha mẹ nên chủ động đưa con đi khám tiêu hóa để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.