Nổi hạch có phải ung thư? Bác sĩ chỉ cách nhận biết hạch bất thường

1. Nổi hạch có phải ung thư không?

Thưa BS, trong cuộc sống hằng ngày, nhiều người khi tắm hoặc soi gương phát hiện những khối hạch nổi bất thường trên cơ thể. Điều này khiến họ rất lo lắng: nổi hạch có luôn đồng nghĩa với ung thư không?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung - Phó Trưởng khoa Hóa trị ung thư, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM trả lời:

Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta có thể sờ thấy những khối hạch nhỏ trên cơ thể. Điều này khiến nhiều người lo lắng và nghĩ rằng mình đã mắc ung thư. Tuy nhiên, nổi hạch không đồng nghĩa với ung thư.

Tình trạng này có thể gặp trong nhiều bệnh lý lành tính khác, thường là do viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Vì vậy, cần phân biệt rõ hạch do ung thư với hạch do bệnh lý lành tính, trong đó nguyên nhân thường gặp nhất vẫn là nhiễm trùng.

2. Những vị trí nào trên cơ thể thường bị nổi hạch?

Xin BS cho biết: những vị trí nào trên cơ thể thường gặp tình trạng nổi hạch? 

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Hệ thống hạch bạch huyết có mặt khắp cơ thể và hoạt động như những “trạm gác” của hệ miễn dịch. Vì vậy, chúng ta có thể sờ thấy hạch ở những vị trí nông dưới da như cổ, nách, bẹn, dưới cằm...

Ngoài ra, hạch còn có thể nằm sâu trong cơ thể, như trong lồng ngực hoặc ổ bụng. Với những hạch này, việc phát hiện cần đến các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) để đánh giá chính xác hơn.

3. Vì sao ung thư gây nổi hạch?

Trong y khoa, nổi hạch có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư như ung thư hạch (lymphoma), ung thư máu, ung thư vú, ung thư khoang miệng - hầu họng, ung thư dạ dày, phổi, cổ tử cung... Xin BS phân tích: cơ chế nào khiến ung thư gây nổi hạch?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Nổi hạch là một trong những triệu chứng có thể gặp ở người bệnh ung thư, nhưng cơ chế hình thành khác nhau tùy loại bệnh.

- Ung thư hạch (lymphoma) là trường hợp ung thư xảy ra ngay tại hạch, khi các tế bào lympho trong hạch trở nên bất thường, tăng sinh không kiểm soát khiến hạch to dần lên.

- Hạch do di căn: Các tế bào ung thư rời khỏi ổ nguyên phát ban đầu (như ung thư vú, ung thư phổi, ung thư dày dày), đi đến các trạm gác của hạch bạch huyết, trú ngụ và phát triển tại đó, làm hạch to lên.

4. Những nguyên nhân lành tính thường gặp gây nổi hạch

Những nguyên nhân lành tính thường gặp gây nổi hạch là gì? Ngoài ra, làm sao để phân biệt một hạch lành tính với một hạch nghi ngờ ác tính, thưa BS?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Không phải hạch nào cũng là dấu hiệu ung thư. Phần lớn các trường hợp nổi hạch là lành tính, và có thể phân biệt qua một số đặc điểm sau:

- Kích thước: Hạch lành tính thường nhỏ, dưới 1 cm.

- Mật độ: Thường mềm hoặc đàn hồi, không cứng chắc.

- Tính di động: Hạch di động, không dính vào mô xung quanh.

- Mức độ đau: Có thể đau nhẹ do viêm hoặc nhiễm trùng.

- Thời gian tồn tại: Hạch có thể giảm dần sau vài ngày đến vài tuần khi điều trị kháng sinh hoặc kháng viêm.

- Triệu chứng đi kèm: Thường xuất hiện cùng ho, sốt, đau họng, hoặc nhiễm trùng vùng lân cận.

Một số bệnh lý lành tính gây nổi hạch có thể là tình trạng nhiễm trùng, nhiễm khuẩn, lao hạch (hay còn gọi là lao ngoài phổi), hoặc thậm chí là phản ứng sau khi người bệnh tiêm vắc xin.

5. Cần làm xét nghiệm gì để phân biệt hạch lành tính và hạch nghi ngờ ác tính?

Khi bệnh nhân đến khám vì nổi hạch, bác sĩ sẽ thực hiện những phương pháp nào để chẩn đoán chính xác?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Nếu hạch không mang những đặc điểm của hạch lành tính như đã mô tả trước đó, người bệnh nên đến khám tại các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và chẩn đoán chuyên sâu.

Quá trình đánh giá thường gồm các bước:

- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khai thác bệnh sử, đánh giá vị trí, kích thước, mật độ, tính di động, mức độ đau của hạch. Đồng thời tìm hiểu triệu chứng kèm theo để loại trừ các nguyên nhân nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.

- Cận lâm sàng cơ bản: Thực hiện xét nghiệm máu, test lao, hoặc các xét nghiệm nhằm loại trừ bệnh lý nhiễm trùng.

- Chẩn đoán hình ảnh: Thực hiện siêu âm, X-quang hoặc CT scan để xác định vị trí, kích thước, hình dạng và mối liên quan giữa hạch với các cơ quan lân cận.

- Sinh thiết hoặc chọc hút tế bào: Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ tiến hành chọc kim nhỏ (FNA) hoặc sinh thiết mô hạch để xác định bản chất của hạch - là lành tính hay ác tính.

6. Khi nào nổi hạch cần đi khám ngay?

Nhiều người có tâm lý “để xem thêm ít ngày, chắc rồi nó tự lặn”. Xin BS cho biết: khi nào nổi hạch cần đi khám ngay, để tránh bỏ lỡ cơ hội phát hiện sớm ung thư?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Nếu xuất hiện những đặc điểm bất thường của hạch, người bệnh không nên chờ đợi hay tự theo dõi tại nhà, mà cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và làm xét nghiệm.

Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

- Hạch có kích thước lớn hơn 2 cm.

- Mật độ cứng chắc, khi sờ cảm giác như “hòn đá”.

- Hạch ít di động, dính chặt vào mô xung quanh.

- Không đau.

- Kèm theo các triệu chứng nghi ngờ ung thư như có u nổi ở vú, ho, khó thở, hoặc rối loạn tiêu hóa; có triệu chứng toàn thân như sốt kéo dài, đổ mồ hôi đêm, sụt cân không rõ nguyên nhân (còn gọi là “triệu chứng B” trong ung thư hạch).

Việc đi khám sớm giúp không bỏ lỡ “giờ vàng” trong chẩn đoán sớm, từ đó điều trị đúng hướng và tiên lượng tốt hơn.

7. Đừng xem nhẹ tình trạng nổi hạch

Cuối cùng, xin BS gửi một thông điệp: vì sao nổi hạch bất thường không nên xem nhẹ, và bệnh nhân nên chủ động làm gì để phát hiện sớm ung thư, bảo vệ sức khỏe lâu dài ạ?

BS.CK2 Lâm Quốc Trung trả lời:

Chúng ta cần có kiến thức đúng để từ đó hình thành thái độ đúng trong việc nhận biết, phòng ngừa và điều trị bệnh. 

Việc tăng cường giáo dục sức khỏe cộng đồng sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về tình trạng nổi hạch, biết khi nào nên đi khám, từ đó phát hiện sớm những bất thường không phải do nguyên nhân lành tính và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển nặng ảnh hưởng đến tiên lượng.