Nhận biết con trẻ dùng thuốc lá điện tử - xét nghiệm, cai nghiện, và hệ quả lâu dài

Chúng ta hay nghĩ rằng thuốc lá điện tử “ít hại hơn” thuốc lá truyền thống. Thực tế, đó là một ngộ nhận nguy hiểm.

Khói thuốc lá điện tử chứa nhiều hóa chất, kim loại nặng, hương liệu tổng hợp, nicotine, thậm chí cả ma túy tổng hợp trá hình. Và nguy hiểm hơn, các thiết bị này dễ qua mặt phụ huynh bởi hình dáng như USB, bút máy, lọ nước hoa bỏ túi.

Dấu hiệu nhận biết con trẻ đang dùng thuốc lá điện tử

Trẻ vị thành niên thường tìm cách giấu thói quen hút. Một số dấu hiệu có thể giúp phụ huynh nghi ngờ:

• Mùi hương lạ: Khác thuốc lá thường, thuốc lá điện tử có mùi trái cây, bạc hà, kẹo… dễ nhận thấy khi con vừa từ phòng riêng hoặc nhà vệ sinh bước ra.
• Hành vi thay đổi: Dễ cáu, giảm tập trung, lo âu, mất ngủ, hoặc hay “đi ra ngoài một lát” không rõ lý do.
• Vật dụng lạ: Thiết bị giống USB, bút, lọ nhỏ có dung dịch, cuộn bông hoặc dây điện trở.
• Ho, khò khè, hụt hơi: Dù không bị cảm lạnh.
• Khô môi, khô họng, khát nước liên tục: Do hơi nóng và hóa chất trong khói.
  
  

Có xét nghiệm được không?

Có. Tuy nhiên, việc xét nghiệm chỉ khả thi khi có chỉ định y khoa và thực hiện ở cơ sở có năng lực phân tích.

Nicotine và cotinine (chất chuyển hóa của nicotine) có thể phát hiện trong máu, nước tiểu, nước bọt.

Hóa chất độc hại khác (như THC – hoạt chất trong cần sa) cũng xét nghiệm được, nhưng cần xét nghiệm chuyên sâu.

Điểm khó là: nhiều loại thuốc lá điện tử chứa các hợp chất mới, liên tục thay đổi công thức để tránh bị phát hiện, nên không phải xét nghiệm nào cũng bắt được ngay.

Nếu tiếp tục hút - điều gì sẽ xảy ra?

Không ít ca bệnh mà người hút thuốc lá điện tử, chỉ sau vài tháng đến một năm, đã gặp vấn đề sức khỏe:

• Tổn thương phổi: Viêm phổi hóa chất, giảm dung tích phổi, khó hồi phục hoàn toàn.
• Tổn thương não: Nicotine và dung môi độc ảnh hưởng đến hệ thần kinh, giảm trí nhớ, khả năng tập trung, thậm chí gây co giật, yếu liệt.
• Tim mạch: Nhịp tim nhanh, tăng huyết áp, rối loạn nhịp.
• Nguy cơ nghiện chéo: Khi dung dịch chứa ma túy tổng hợp, trẻ dễ nghiện nặng và chuyển sang các loại ma túy khác.
  
  

Điểm đáng nói là người hít khói thụ động - như bạn bè cùng phòng, người thân - vẫn có nguy cơ nhiễm độc tương tự, thậm chí nặng hơn do không có bộ lọc và hút phải lượng khí tồn đọng nhiều hóa chất.

Cách giúp con cai thuốc lá điện tử

Nói chuyện trực tiếp, không chỉ trích
Thay vì quát mắng, hãy hỏi để hiểu lý do con hút: tò mò, bị bạn bè rủ rê, hay nghĩ là “vô hại”.

Giải thích hậu quả bằng thông tin khoa học
Trẻ vị thành niên dễ tin mạng xã hội hơn bố mẹ. Vì vậy, cần đưa bằng chứng cụ thể từ bác sĩ, báo chí chính thống.

Thay thế thói quen
Khi cai nicotine, trẻ sẽ bứt rứt, cáu gắt. Hãy giúp con có hoạt động thể thao, âm nhạc, hoặc kỹ năng mới để phân tán.

Hỗ trợ y tế
Bác sĩ có thể chỉ định miếng dán nicotine, thuốc hỗ trợ cai, hoặc liệu pháp tâm lý để giảm triệu chứng cai.

Giám sát môi trường
Hạn chế con tiếp xúc nhóm bạn hút, theo dõi đồ dùng cá nhân, và phối hợp với giáo viên.

Lời kết

Thuốc lá điện tử không “an toàn” hơn thuốc lá điếu. Ngược lại, sự đa dạng hương vị, thiết kế bắt mắt và thông tin sai lệch khiến nó trở thành mối đe dọa nguy hiểm với trẻ vị thành niên. Nhận biết sớm, can thiệp đúng cách và đồng hành kiên nhẫn là cách tốt nhất để bảo vệ con.