Mỡ nội tạng vs mỡ dưới da - loại mỡ nào nguy hiểm hơn?

Mỡ nội tạng là gì? 

Mỡ nội tạng là mỡ bao xung quanh các cơ quan nằm sâu trong bụng như gan, dạ dày, ruột. Mỡ nội tạng có vai trò quan trọng giúp bảo vệ các cơ quan trong cơ thể, tuy nhiên nếu lượng mỡ nội tạng trong cơ thể tăng cao có thể ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ. Mỡ nội tạng tích tụ nhiều bao quanh các cơ quan nội tạng làm gián đoạn hoạt động của chúng. Bên cạnh đó mỡ nội tạng còn hoạt động như một tuyến nội tiết, tiết ra các chất gây viêm (như Interleukin-6 (IL-6), yếu tố hoại tử khối u-alpha (Tumor Necrosis Factor-alpha (TNF-α)) và tiết ra quá mức hormone resistin, đồng thời kích hoạt làm tăng nồng độ cortisol tại các mô mỡ là những hormone liên quan đến các vấn đề chuyển hóa. Điều này dẫn đến sự gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm như:

• Bệnh tim mạch: Tích tụ mỡ nội tạng làm tăng huyết áp, gây xơ vữa động mạch và gia tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ.
• Đái tháo đường típ 2: Mỡ nội tạng có khả năng làm giảm độ nhạy insulin, dẫn đến tình trạng kháng insulin và phát triển đái tháo đường típ 2.
• Rối loạn lipid máu: Béo bụng trên có liên quan đến sự gia tăng mức cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, gây nguy cơ cao cho các vấn đề về mỡ máu.
• Hội chứng chuyển hóa: Sự kết hợp giữa béo bụng trên, huyết áp cao, đường huyết cao và rối loạn lipid máu là những dấu hiệu của hội chứng chuyển hóa - một nguy cơ tiềm ẩn dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như bệnh tim mạch, đái tháo đường típ 2, bệnh gan nhiễm mỡ, bệnh thận mãn tính và suy giảm nhận thức, nếu không được kiểm soát kịp thời.

Mỡ dưới da là gì?

Mỡ dưới da là loại mỡ nằm ngay dưới bề mặt da và dễ dàng cảm nhận hoặc nhìn thấy, đặc biệt ở vùng bụng dưới, đùi và mông. Mỡ dưới da không hoạt động như một tuyến nội tiết nên sẽ ít có tiết các hoocmon gây rối loạn chuyển hoá hơn so với mỡ nội tạng. Tuy nhiên, việc tích tụ nhiều mỡ dưới da cũng gây những ảnh hưởng tiêu cực về sức khỏe: 

• Tăng nguy cơ viêm nhẹ: Sự tích tụ mỡ dưới da kéo dài có thể gây ra phản ứng viêm nhẹ trong cơ thể, ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và quá trình chuyển hóa.
• Gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến tâm lý: Mỡ dưới da cũng thường tạo nên vòng bụng lớn, đặc biệt là bụng dưới ở phụ nữ làm giảm sự tự tin và gây ra những vấn đề tâm lý như căng thẳng và lo lắng.

Quá trình hình thành mỡ nội tạng và mỡ dưới da 

Mỡ nội tạng và mỡ dưới da là hai dạng mỡ chính trong cơ thể, với đặc điểm tích tụ và ảnh hưởng đến sức khỏe tương đối khác nhau. Mỡ nội tạng thường xuất hiện sớm hơn trong quá trình tăng cân, do có tốc độ tích tụ nhanh và liên quan trực tiếp đến tình trạng dư thừa năng lượng - đặc biệt từ đường đơn và chất béo bão hòa - mà cơ thể không kịp sử dụng qua vận động. Lượng năng lượng dư thừa này nhanh chóng chuyển hóa thành mỡ bao quanh các cơ quan như gan, tụy, thận và có thể xâm nhập vào mô cơ quan, làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa.

Không giống như mỡ dưới da, mỡ nội tạng là loại mỡ có hoạt tính sinh học cao, đóng vai trò như một cơ quan nội tiết. Nó tiết ra nhiều chất trung gian hóa học và hormone như leptin và adiponectin, tác động đến cảm giác no, quá trình sử dụng đường và kiểm soát insulin. Khi mỡ nội tạng tăng quá mức, các chức năng điều hòa này bị rối loạn, dẫn đến hiện tượng kháng insulin, tăng đường huyết, và tiếp tục tích mỡ - tạo thành một vòng xoắn bệnh lý rất khó kiểm soát.

Ngược lại, mỡ dưới da là loại mỡ tích tụ chậm hơn, thường xảy ra sau một thời gian dài dư thừa năng lượng và ít hoạt động thể chất. Mỡ này không thâm nhập vào cơ quan nội tạng, nhưng lại khó bị đốt cháy hơn do tốc độ chuyển hóa chậm và ít nhạy cảm với các thay đổi về dinh dưỡng - vận động. Mỡ dưới da thường tập trung ở vùng bụng dưới, hông, đùi và eo, tạo cảm giác cơ thể "mềm" hoặc thiếu săn chắc.

Khi bắt đầu quá trình giảm cân, mỡ nội tạng thường giảm nhanh hơn vì có khả năng trao đổi chất cao và phản ứng tốt với thay đổi lối sống. Trong khi đó, mỡ dưới da đòi hỏi thời gian dài và sự kiên trì mới có thể cải thiện rõ rệt. Việc giảm mỡ dưới da hiệu quả cần kết hợp giảm cân toàn thân với các hình thức vận động như cardio, tập tăng cơ và chế độ ăn uống hợp lý. Ngoài ra, các phương pháp thẩm mỹ không xâm lấn như sóng RF, laser, HIFU, quang đông hoặc hút mỡ cũng có thể hỗ trợ giảm mỡ dưới da khu trú một cách nhanh chóng và rõ nét hơn.

Cách giảm mỡ nội tạng và mỡ dưới da hiệu quả

Để loại bỏ mỡ nội tạng và mỡ dưới da một cách hiệu quả, cần kết hợp đồng thời hai nhóm phương pháp là giảm cân toàn thân và giảm mỡ khu trú bằng công nghệ. Trong đó, giảm cân toàn thân thông qua chế độ ăn uống khoa học và tập luyện thể chất đóng vai trò cốt lõi, giúp cơ thể huy động năng lượng từ mỡ dự trữ, đặc biệt là mỡ nội tạng vốn dễ đáp ứng với thay đổi lối sống. Ngược lại, mỡ dưới da thường tích tụ lâu dài và khó giảm hơn nên có thể cần đến sự hỗ trợ của các công nghệ cao như sóng RF, laser, HIFU hoặc quang đông hủy mỡ để xử lý khu trú và cải thiện thẩm mỹ. 

1. Phương pháp giảm cân toàn thân

Giảm cân toàn thân là một trong những phương pháp quan trọng nhất để giảm mỡ toàn thân bao gồm cả mỡ dưới da và mỡ nội tạng.

• Chế độ ăn kiêng khoa học: Chế độ ăn ít carbohydrate và giàu protein giúp giảm mỡ nội tạng nhanh chóng bằng cách giảm insulin và tăng tốc quá trình đốt cháy mỡ. Chất xơ từ rau xanh, một số loại trái cây và ngũ cốc nguyên cám cũng góp phần giảm hấp thụ mỡ và duy trì cảm giác no lâu hơn, giúp kiểm soát lượng calo hiệu quả.
• Tập luyện thể chất: Các bài tập cardio như chạy bộ, bơi lội và đạp xe giúp đốt cháy calo và giảm mỡ bụng. Bên cạnh đó, tập luyện cường độ cao ngắt quãng (HIIT) thúc đẩy trao đổi chất ngay cả sau khi tập luyện, giúp đốt mỡ hiệu quả hơn. Tập thể lực, như cử tạ hoặc các bài tập sử dụng trọng lượng cơ thể (chẳng hạn như chống đẩy, ngồi xổm), giúp xây dựng cơ bắp và làm tăng khả năng đốt cháy calo của cơ thể.
• Kiểm soát căng thẳng và giấc ngủ: Yoga, thiền và các phương pháp thư giãn có thể giúp giảm cortisol. Cuối cùng, giấc ngủ đầy đủ từ 7-8 tiếng mỗi đêm giúp cơ thể duy trì cân bằng hormone, hỗ trợ quá trình giảm cân và giảm mỡ bụng hiệu quả hơn.
• Điều trị nội khoa bằng thuốc giảm cân: Cho đến thời điểm hiện tại, chưa có thuốc nào được nghiên cứu đặc biệt để giảm mỡ nội tạng hay mỡ dưới da, vì tất cả các thuốc giảm cân đều tác động đến cơ chế giảm cân toàn diện, từ đó gián tiếp làm giảm mỡ. Một số thuốc giảm cân đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt, bao gồm phentermine-topiramate, orlistat, naltrexone-bupropion, liraglutide, semaglutide và tirzepatide. Các loại thuốc này hoạt động chủ yếu bằng cách giảm cảm giác thèm ăn hoặc ngăn chặn quá trình hấp thụ chất béo. Tuy nhiên, thuốc giảm cân chỉ nên được sử dụng trong các trường hợp cụ thể và phải được chỉ định, theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ.

2. Phương pháp giảm mỡ khu trú bằng công nghệ cao

Các phương pháp giảm mỡ khu trú bằng công nghệ cao đã trở nên phổ biến và được áp dụng rộng rãi. Các phương pháp này tập trung vào việc giảm mỡ dưới da ở một số vùng cụ thể như bụng mà không cần phải giảm cân toàn thân. Chúng thường là các phương pháp không xâm lấn hoặc ít xâm lấn, mang lại hiệu quả thẩm mỹ cao.

• Hút mỡ (Liposuction): Là phương pháp xâm lấn, hút mỡ thường được thực hiện đối với những trường hợp có lượng mỡ thừa lớn và cần loại bỏ ngay lập tức. Phương pháp này mang lại kết quả rõ rệt nhưng có nguy cơ biến chứng và đòi hỏi quá trình phục hồi lâu dài hơn. 
• Cryolipolysis (Quang đông hủy mỡ): Đây là một trong những phương pháp không xâm lấn phổ biến nhất để giảm mỡ khu trú. Công nghệ này hoạt động bằng cách làm đông cứng các tế bào mỡ ở vùng bụng dưới nhiệt độ thấp, sau đó cơ thể sẽ tự động loại bỏ các tế bào mỡ chết qua hệ thống bạch huyết. Công nghệ này thường được sử dụng để giảm mỡ tại các vùng như bụng trên, bụng dưới, eo, và đùi.

• Sóng RF (Radiofrequency - Tần số vô tuyến): Sóng RF là công nghệ sử dụng sóng tần số cao để làm nóng các lớp mỡ dưới da, từ đó kích thích quá trình tiêu hủy mỡ thừa và tăng cường sản xuất collagen, giúp da săn chắc và giảm mỡ hiệu quả. Sóng RF được sử dụng để điều trị mỡ thừa vùng bụng dưới, bụng trên và các khu vực mỡ lỏng lẻo. Ngoài ra, sóng RF còn giúp cải thiện tình trạng da bị chảy xệ sau khi giảm mỡ.

• Laser hủy mỡ (Laser lipolysis): Laser hủy mỡ là phương pháp sử dụng năng lượng ánh sáng laser để tác động lên các tế bào mỡ dưới da, làm tăng nhiệt độ tại khu vực điều trị. Nhiệt này khiến các tế bào mỡ bị phá vỡ và giải phóng các chất béo. Sau đó, cơ thể sẽ tự loại bỏ các chất béo này qua hệ bài tiết tự nhiên. Laser thường được sử dụng để giảm mỡ tại các khu vực khó xử lý như bụng dưới, mỡ vùng hông và eo, giúp tạo hình vóc dáng mà không cần phẫu thuật. Phương pháp này thường an toàn và ít gây đau.
• Siêu âm hội tụ cường độ cao (HIFU - High-Intensity Focused Ultrasound): HIFU là công nghệ sử dụng sóng siêu âm cường độ cao để tập trung năng lượng vào một vùng cụ thể dưới da, từ đó tạo ra nhiệt độ cao tại vùng điều trị. HIFU có khả năng phá hủy các tế bào mỡ vĩnh viễn mà không ảnh hưởng đến các mô xung quanh. Đồng thời, phương pháp này còn kích thích sản xuất collagen, giúp làm săn chắc da sau khi giảm mỡ. HIFU phù hợp với các vùng mỡ cứng đầu ở bụng, giúp giảm mỡ hiệu quả và săn chắc da.
• Công nghệ EMS (Electro Muscle Stimulation): EMS sử dụng các dòng điện nhỏ để kích thích cơ bắp co bóp, mô phỏng quá trình tập luyện cơ. Mặc dù EMS không trực tiếp tiêu hủy mỡ, nó giúp cơ bắp phát triển và săn chắc, hỗ trợ việc giảm mỡ thông qua tăng cường trao đổi chất và cải thiện cấu trúc cơ thể. EMS thường được kết hợp trong các chương trình tập luyện để tăng cường hiệu quả giảm cân và săn chắc cơ thể.
• Công nghệ HIFEM (High-Intensity Focused Electromagnetic): HIFEM là công nghệ sử dụng từ trường cường độ cao để kích thích các cơ tại vùng điều trị hoạt động mạnh mẽ, tạo ra các cơn co cơ sâu mà không cần vận động. Mỗi phiên điều trị có thể gây ra hàng nghìn cơn co cơ, giúp đốt cháy mỡ và tăng cơ bắp cùng lúc. HIFEM đặc biệt hiệu quả cho việc giảm mỡ và làm săn chắc cơ bụng, mông, và đùi. Công nghệ này không chỉ giúp giảm mỡ mà còn đồng thời tăng cường sức mạnh cơ bắp, tạo dáng săn chắc rõ rệt. 

Đáng chú ý, một nghiên cứu của Kent và Kinney (2021) đã đánh giá tác động của công nghệ HIFEM lên mỡ nội tạng bằng phương pháp chụp cắt lớp vi tính (CT). Kết quả cho thấy, sau 8 buổi điều trị, diện tích mỡ nội tạng trung bình giảm 14,3% (tương đương 16,7 cm²). Nghiên cứu này là một trong những bằng chứng đầu tiên cho thấy HIFEM không chỉ có hiệu quả với mỡ dưới da mà còn có khả năng tác động đến mỡ nội tạng, điều chưa có ở các công nghệ cao giảm mỡ khác.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây mới chỉ là kết quả ghi nhận từ một số nghiên cứu đơn lẻ, chưa đủ để đưa ra khuyến cáo lâm sàng chính thức. Hiện tại, các thiết bị HIFEM như Emsculpt và Emsculpt Neo đã được FDA Hoa Kỳ phê duyệt cho mục đích tăng cơ và giảm mỡ dưới da, nhưng chưa có chỉ định chính thức nào liên quan đến điều trị mỡ nội tạng. Do đó, cần có thêm nhiều nghiên cứu lâm sàng chất lượng cao để xác nhận hiệu quả và an toàn của HIFEM trong chỉ định này.

Hiểu rõ sự khác biệt giữa mỡ nội tạng và mỡ dưới da không chỉ giúp tối ưu hóa chiến lược giảm cân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh lý chuyển hóa nghiêm trọng. Mỡ nội tạng tuy nguy hiểm hơn vì liên quan đến tim mạch, đái tháo đường và viêm mạn tính, nhưng lại có khả năng giảm nhanh hơn nếu điều chỉnh đúng chế độ ăn uống và vận động. Trong khi đó, mỡ dưới da ít ảnh hưởng đến sức khỏe nội tạng hơn nhưng lại là nguyên nhân gây mất thẩm mỹ, khó giảm và thường cần can thiệp bằng công nghệ nếu tích tụ lâu dài. Việc kết hợp giữa thay đổi lối sống và các phương pháp giảm mỡ khu trú sẽ mang lại hiệu quả toàn diện, vừa đảm bảo sức khỏe bên trong, vừa cải thiện vóc dáng bên ngoài một cách bền vững và an toàn.

Tại MedFit, các bác sĩ và chuyên gia sẽ giúp cá nhân hóa lộ trình giảm mỡ nội tạng lẫn mỡ dưới da bằng những can thiệp khoa học, phù hợp với tình trạng sức khỏe và mục tiêu cụ thể của từng người. Đừng chờ đến khi mỡ gây ra hậu quả - hãy bắt đầu thay đổi từ hôm nay để kiểm soát cân nặng, giữ gìn sức khỏe và lấy lại sự tự tin cho chính mình.