Không tiêm ngừa sau khi bị mèo cào, bé trai 11 tuổi tử vong vì bệnh dại

Thông tin chia sẻ từ BS.CK2 Dương Minh Tuấn, Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận một trường hợp bé trai 11 tuổi tử vong vì bệnh dại mặc dù đã được các bác sĩ nỗ lực cứu chữa.

Gia đình cho biết, bị mèo trong nhà cào xước da và liếm vào vết thương, do vết xước nhỏ, bé không có biểu hiện bất thường nên đã không đưa con đi tiêm phòng. Chỉ đến khi bé xuất hiện sốt, sợ nước, co giật, khó thở… thì mới được đưa đến bệnh viện.

Theo BS.CK2 Dương Minh Tuấn, virus dại có thể lây truyền qua nước bọt của động vật mắc bệnh khi cắn, cào xước hoặc liếm vào vùng da trầy, niêm mạc. Không chỉ chó mà mèo, dơi, chồn, khỉ, cáo và nhiều loài động vật có vú khác cũng có thể là nguồn lây bệnh.

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus không gây triệu chứng ngay mà sẽ di chuyển theo dây thần kinh đến tủy sống và não. Khi virus đã đến não, bệnh nhân bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình như: sốt, lo lắng, sợ nước, sợ gió, co giật, liệt… và ở giai đoạn này, điều trị hầu như không còn hiệu quả.

Thời gian ủ bệnh rất khác nhau, có thể vài ngày hoặc kéo dài hàng tháng, tùy vào vị trí vết thương (càng gần hệ thần kinh trung ương thì tiến triển càng nhanh), mức độ tổn thương và lượng virus xâm nhập. Bệnh dại hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu. Khi đã phát bệnh, tỷ lệ tử vong gần như 100%. Cách duy nhất để bảo vệ tính mạng là tiêm vắc-xin phòng dại càng sớm càng tốt ngay sau khi có nguy cơ phơi nhiễm.

Tiêm phòng trước khi bị chó/mèo cắn có cần thiết?

BS.CK2 Dương Minh Tuấn khẳng định, tiêm phòng trước khi bị chó/mèo cắn thật sự cần thiết, nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao như: Nuôi thú cưng (chó, mèo); thường xuyên tiếp xúc với động vật; làm nghề thú y, cứu hộ động vật; sinh sống ở khu vực có bệnh dại lưu hành.

Việc tiêm vắc xin phòng dại trước phơi nhiễm sẽ giúp tạo miễn dịch chủ động. Nếu chẳng may bị cắn hoặc cào trong tương lai, người đã tiêm phòng trước đó chỉ cần tiêm nhắc lại 1-2 mũi, không cần sử dụng huyết thanh kháng dại (RIG).

Hiện các loại vắc xin phòng dại hiện đại đều được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo sử dụng, đảm bảo an toàn và hiệu quả cao.

TS.BS Nguyễn Văn Dũng - Phó Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới Bạch Mai, Phụ trách Đơn vị Tư vấn và Tiêm chủng vắc xin khuyến nghị, người dân tuyệt đối không chủ quan với bất kỳ vết cắn hay cào nào từ chó, mèo, kể cả vật nuôi trong nhà. Rửa sạch vết thương ngay lập tức bằng xà phòng dưới vòi nước chảy ít nhất 15 phút. Đến ngay cơ sở y tế có chuyên môn để được tư vấn và tiêm vắc xin phòng dại. Không nên chờ đợi triệu chứng mới đi khám, bởi khi xuất hiện triệu chứng, hầu như không thể cứu chữa.

Khuyến cáo từ WHO và Bộ Y tế Việt Nam về tiêm ngừa bệnh dại

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm vắc xin phòng dại trước phơi nhiễm cho:

- Trẻ em sống ở vùng có lưu hành bệnh dại (Đông Nam Á, châu Phi), vì dễ tiếp xúc, chơi đùa với chó/mèo

- Người làm nghề nguy cơ cao: bác sĩ thú y, nhân viên kiểm soát động vật, nghiên cứu dơi, cán bộ tiêm phòng…

- Khách du lịch dài ngày, người sống tại vùng sâu vùng xa, khó tiếp cận y tế nếu bị cắn.
Người có nguy cơ phơi nhiễm lặp lại với động vật nghi dại.

Phác đồ tiêm trước phơi nhiễm: 2 hoặc 3 mũi vào ngày 0 - 7 (hoặc 0 - 7 - 21). Sau này nếu bị cắn, chỉ cần tiêm nhắc lại 2 mũi, không cần tiêm RIG.

Bộ Y tế Việt Nam cũng khuyến cáo tiêm phòng dại trước phơi nhiễm cho:

- Trẻ em hay tiếp xúc với chó mèo, nhất là vùng có nguy cơ cao

- Người làm việc với động vật nghi dại

- Người dân ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo, nơi khó được tiêm kịp thời nếu bị cắn.
 
Lợi ích của tiêm phòng dại trước phơi nhiễm: Giảm nguy cơ tử vong do bệnh dại nếu bị cắn sau này; không cần tiêm huyết thanh kháng dại (RIG), nhất là ở nơi khan hiếm; phác đồ tiêm đơn giản, chỉ cần tiêm nhắc lại 2 mũi.
 
Lưu ý quan trọng: Tiêm phòng dại trước phơi nhiễm không thay thế hoàn toàn điều trị sau phơi nhiễm. Nếu bị chó/mèo cắn vẫn cần đến cơ sở y tế để khám và tiêm nhắc lại theo hướng dẫn. Vắc xin phòng dại hiện đại an toàn, ít tác dụng phụ, có thể tiêm cho cả trẻ em và người lớn.