Khi nào cần đi siêu âm?

Việc lạm dụng kỹ thuật chẩn đoán này là vấn đề chúng ta cần bàn để có được thói quen thông minh trong việc chăm sóc sức khỏe.

Ngày nay, chẩn đoán siêu âm đã trở nên phổ biến đến mức, người dân có thể tự mình đến một cơ sở siêu âm phố huyện, bỏ ra 30-40 ngàn đồng là có được một kết quả kèm theo ảnh chụp.

Ảnh minh họa

Siêu âm là kỹ thuật để chẩn đoán và hỗ trợ điều trị, dùng nguyên lý giống con dơi hay máy sona hàng hải phát ra và thu lại sóng siêu âm (sóng âm có tần số cao, tai người không thể nghe thấy).

Do mật độ cấu trúc các mô trong cơ thể có sự hấp thu sóng âm khác nhau nên tín hiệu khi thu lại sẽ khác nhau. Kết hợp với kĩ thuật computer, các tín hiệu sẽ được dựng thành hình ảnh quan sát được trên màn hình.

Sự phát triển của công nghệ cao hiện nay đã cho ra nhiều kỹ thuật siêu âm khác nhau, có thể kể tóm tắt:

- Siêu âm 3D: Có tính năng dựng lại hình ảnh nổi 3 chiều của bộ phận cơ thể.

- Siêu âm 4D: là siêu âm 3D kèm thêm tính năng cho hình ảnh chuyển động.

- Siêu âm dùng đầu dò trong các đường tự nhiên của cơ thể như: siêu âm tim qua đường thực quản, siêu âm qua đường trực tràng, siêu âm qua đường âm đạo.

- Siêu âm Doppler (gồm Doppler màu, Doppler năng lượng và Doppler phổ) là kỹ thuật chủ yếu để khảo sát hoạt động của hệ tim mạch.

Siêu âm còn được dùng phối hợp với các kỹ thuật khác để nâng cao khả năng chẩn đoán, ví dụ dùng siêu âm dẫn đường cho thủ thuật bấm sinh thiết mô bệnh, đảm bảo yêu cầu rất quan trọng là lấy đúng chỗ bị bệnh.

Chỉ định siêu âm còn có giá trị đánh giá, kiểm tra kết quả sau khi phẫu thuật, thủ thuật hay điều trị nội, với ưu thế nổi trội là làm được nhiều lần vì không có nguy cơ gây hại sức khỏe.

Siêu âm hầu như vô hại với sức khỏe (không có chống chỉ định, thực hiện đơn giản, không gây phiền toái cho người bệnh), đồng thời chi phí thấp nên đem lại nhiều lợi ích, tiện ích trong khám chữa bệnh.

Tuy nhiên, cần biết rằng siêu âm cũng có những hạn chế do nguyên lý hấp thụ biến đổi sóng âm nên trong các trường hợp sau, chẩn đoán siêu âm bị hạn chế: những khảo sát cơ quan có chứa không khí như phổi, hay chứa hơi như dạ dày, ruột; toàn bộ hệ xương khớp; những tạng nằm sâu trong ổ bụng bị dạ dày ruột chứa hơi che khuất. Những người quá to béo cũng bị trở ngại vì sóng siêu âm bị hấp thu nhiều khi phải xuyên qua các mô dày, giảm tín hiệu thu được.

Như vậy, ta hãy đi siêu âm trong những trường hợp sau:

- Bệnh lý tim mạch, đặc biệt với bệnh của mạch máu phải làm siêu âm Doppler. Các khối u: cũng cần làm thêm siêu âm Doppler màu để đánh giá được tình trạng mạch máu nuôi dưỡng khối u.

- Các tạng vùng bụng: gan mật, tụy, lách, thận, niệu quản, bàng quang, tuyến tiền liệt. Tình trạng có dịch, máu khoang màng phổi, ổ bụng. Tuyến giáp, tuyến vú, bìu tinh hoàn. Cơ quan sinh dục nữ nói chung trong các bệnh sản phụ khoa.

- Siêu âm thai: đánh giá thường kỳ tuổi thai, tình trạng thai nhi và tình trạng rau thai, dây rốn và nước ối, có giá trị theo dõi và tiên lượng thai sản. Cũng xin lưu ý, tuy có khả năng đọc được giới tính thai và ước lượng ngày đẻ nhưng cần hiểu rõ bản chất của chẩn đoán này là dựa vào thuần túy hình ảnh nên có sai số cho phép.

Điều cuối cùng là máy móc dù hiện đại đến đâu nhưng quan trọng nhất vẫn là trình độ của người chấn đoán hình ảnh nên việc siêu âm cần được hội chẩn để có kết quả tốt nhất.

Theo BS Đào Thế Tân - Lao động